به طور کلی آیات الهی سه عامل را مانع اجرای عدالت معرفی میکند که ما به آنها اشاره می کنیم
1 _ تبعیت از هوا های نفسانی >>> خداوند در آیه 135 سوره مبارکه نساء می فرماید : فلا تتبعوا الهوی ان تعدلوا یعنی پیروی از هواهای نفسانی خود نکنید که از مسیر حق منحرف می شوید .
ملاحظه : همچنانکه مشاهده می فرمائیید خداوند تبارک و تعالی در این آیه انحراف از مسیر حق و عدالت را تبعیت از هواهای نفسانی معرفی کرده است که با دقت در آیه در میابیم که موضوع آیه عدالت در شهادت دادن است که گاهی هواهای درونی ، انسان را از مسیر حق منحرف کرده و از شهادت دادن به عدالت اعراض می کند و برای دوستی و امیال شخصی به نفع یکی از نزدیکان و یا دوستان شهادت می دهد
2 _ کینه های شخصی >>> خداوند در آیه 8 سوره مبارکه مائده می فرماید : و لا یجرمنکم شنئان قوم علی ان لا تعدلوا یعنی کینه قومی شما را به بی عدالتی نکشاند
ملاحظه : فرق این آیه با آیه 135 سوره مبارکه نساء در اینستکه در آیه 135 سوره مبارکه نساء شهادت ظالمانه به انگیزه دوستی و هوا است ولی در این آیه شریفه شهادت ظالمانه به انگیزه سابقه دشمنی شاهد بر علیه مشهود علیه است ( 1 )
3 _ ظلم و ستم >>> خداوند در آیه 90 سوره مبارکه نحل می فرماید : ان الله یامر بالعدل و الاحسان و ایتاء ذی القربی و ینهی عن الفحشاء و المنکر والبغی لعلهم تذکرون یعنی خداوند به عدالت و احسان و بخشش به خویشاوندان فرمان می دهد و از فحشاء و منکر و ظلم کردن نهی می کند .
ملاحظه : از مقابله عدل و ظلم در این آیه و بسیاری دیگر از آیات قرآن در میابیم که ظلم و ستم افراد ( خصوصا شاهان جبار و ظالم بمانند فرعون ) در طول تاریخ مانع اجرای عدالت بوده است . بقول نظامی گنجوی
آنکه در این ظلم نظر داشتست *** ستر من و عدل تو برداشتست
کوفته شد سینه مجروح من *** هیچ نماند از من و از روح من
گر ندهی داد من ای شهریار *** با تو رود روز شمار این شمار
داوری و داد نمی بینمت *** و ز ستم آزاد نمی بینمت
بنده ای و دعوی شاهی کنی *** شاه نه ای چونکه تباهی کنی
عدل تو قندیل شب افروز تست *** مونس فردای تو امروز تست ( 2 )