گیاهان دریایی و کنترل گاز های گلخانه ای
اندونزی- بالی: همه ما حداقل به طور نسبی با جلبک ها و خزه های دریایی آشنایی داریم، ولی شاید ندانیم که این گیاهان سبز رنگ و لغزنده که به سختی قابل رویتند، با فروتنی تمام به جذب کربن محیط زندگی ما مشغول هستند.
گروهی ازدانشمندان که در همایش در بالی گردهم آمده بودند، می گویند که این گیاهان همچنین قادرند از طریق مکش دی اکسید کربن مضر جو به صورت سلاحی موثر در مقابل گرم شدن جهانی کره زمین به کار روند. قدرت گیاهان دریایی در این عمل قابل مقایسه با قدرت انبوه ترین جنگل هاست.
“چانگ- ایک- کیر” دانشمندی اهل کره جنوبی می گوید: نقش اقیانوسها در این کار نادیده گرفته شده چرا که ما نمی توانیم نشو و نمای گیاهی درون آب را مشاهده کنیم. اما واقعیت این است که درون دریاها خزه ها و جلبک های زیادی وجود دارد که دی اکسید کربن را جذب می کند.
تحقیق بر گیاهان دریایی که توسط دانشمندان ایرانی از 12 کشور آسیایی دنبال می شود، بخشی از تحقیق عظیمی است که سعی در اندازه گیری کربن جذب شده توسط گیاهان و افزایش این مقدار از طریق درختکاری و دیگر طرق ممکن دارد.
این جاذب های کربن در کنترل گازهای گلخانه ای نقش حیاتی دارند. گازهای گلخانه ای موجب تجمع گرما در جو شده و بدین شکل عاملی موثر در افزایش دمای کره زمین به حساب می آیند.
همایش بالی به منظور شروع مذاکراتی دوساله در جهت ایجاد معاهده ای جدید در مورد گرم شدن کره زمین تشکیل شده است. قرار است این معاهده در سال 2012، یعنی زمان انقضای پروتکل کیوتو، جایگزین آن شود. یکی از موضوعات اصلی بحث در این معاهده، استفاده از منابع طبیعی زمین در جهت از بین بردن کربن هواست.
در حالی که تاکنون جنگل ها بزرگترین جاذب های کربن محیطی به حساب می آمده اند دانشمندان متخصص در زمینه گیاهان دریایی معتقدند که باید به اقیانوس ها توجه بیشتری مبذول نمود، این در حالی است که سالانه هشت میلیون تن جلبک و خزه دریایی کشت می شود.
چین تاکنون بزرگترین تولیدکننده گیاهان دریایی بوده است و کره جنوبی و ژاپن در رده های بعدی قراردارند. در مجموع حدود هشتاد درصد خزه و جلبک دریایی جهان، در دریاهای مرتبط با اقیانوس آرام کشت می شود. مردم کشورهای حاشیه این دریاها، از خزه و جلبک در غذای روزانه خود استفاده می کنند.
طرفداران استفاده از گیاهان دریایی درکاهش کربن محیط می گویند که سرعت سریع فتوسنتز در جلبک ها، روند تولید دی اکسید کربن و نور خورشید به انرژی و اکسیژن، گیاهان دریایی را تبدیل به گزینه ای مهم و برجسته برای جذب کربن محیط می کند.
برخی گونه های خزه های دریایی می توانند در عرض سه ماه حدود 9 تا 12 فوت رشد کنند. “لی- جا-یونگ” نماینده وزارت شیلات کره جنوبی اظهار کرد که بعضی انواع گیاهان دریایی قادرند تا پنج برابر بیش از گیاهان زمینی دی اکسید کربن را جذب کنند. “جان بردال” نیز اعلام داشت که اقیانوس ها 50 درصد کل فتوسنتز کره زمین را بر عهده دارند. او ادامه داد: گیاهان دریایی اکوسیستم های بسیار فعالی هستند. آنها کربن زیادی را در خود جذب می کنند.
کره جنوبی و ژاپن نظارت بر این تحقیق را بر عهده دارند. سئول در سال گذشته یک و نیم میلیون دلار را به تحقیق در مورد قابلیت های دریاها در جذب کربن محیط اختصاص داده بود. دولت ژاپن و چند شرکت نیز درصدد ایجاد یک منطقه زراعتی بزرگ دریایی در ساحل غربی این کشور هستند.
“بردال” در یک سخنرانی در همایش بالی استدلال نمود که روش های موثرتر کشت گیاهان دریایی می تواند تولید رادر کشورهای دارای زمین های ساحلی وسیع به نحو بارزی افزایش دهد.
دانشمندان مکان مشخصی را برای کشت خزه و جلبک مشخص نکرده اند، البته بردال تخمین زد که فیلیپین می تواند با استفاده از تکنیک های پیشرفته تولید، بازده خود را در این زمینه تا صد برابر افزایش دهد.
گیاهان دریایی علاوه بر جذب و ذخیره سازی کربن می بایست در تولید سوخت های زیست محیطی سالم به کار برده شوند چرا که در این صورت می توان اطمینان حاصل کرد که دی اکسید کربن جذب شده به راحتی به چرخه طبیعی خود باز نخواهد گشت.
در هر صورت این مسئله مشکلاتی نیز با خود به همراه دارد. مخالفان این نظریه می گویند که درختان به دلیل عمر چندین ساله خود در ذخیره و جذب کربن بسیار موثرتر از گیاهان دریایی هستند که طول زندگی آنها تنها به چند ماه می رسد. این بدان معنی است که اندازه گیری و کنترل جذب کربن از طریق خزه ها و جلبک ها کار مشکلی خواهد بود.
“نیومان سوریا دیپدترا” می گوید: جذب کربن توسط گیاهان دریایی به زمان نگهداری این گیاهان بستگی دارد. چرا که اگر این گیاهان به هر دلیلی در طول یک ماه از بین بروند، دی اکسید کربن دوباره به جو باز خواهد گشت.
موانع دیگری نیز وجود دارد. برخی منتقدان می گویند که ممکن است گرفتن آب گیاهان دریایی به میزان زیادی انرژی نیاز داشته باشد، بنابراین برای محیط زیست مفید نخواهد بود. طرفداران استفاده از گیاهان دریایی می گویند که خشک کردن به وسیله خورشید می تواند گزینه مناسبی باشد، اما این روش نیز وقتی در مقیاس بزرگ از آن استفاده می شود، روش سختی خواهد بود. در ضمن اثرات محیطی کشت سریع گیاهان دریایی نیز در نظر گرفته نشده است. چانگ تصدیق نمود که این نظریه هنوز در دوران جنینی خود به سر می برد.
گیاهان آبزی
گیاهان آبزی در جلوگیری از فرسایش خاک پیرامون در یاچه ها و برکه ها بوسیله پوشش دادن خط ساحلی در برابر امواج , جریانات شدید آبی و اثرات باد و همچنین در تثبیت کردن رسوبات کمک شایان توجهی می نمایند . علاوه بر موارد گفته شده این گیاهان قادر به افزایش شفافیت آب و کاهش میزان آلودگی وارد شده در مسیرهای دریایی از میان فرسایش رسوبات نیز می باشند . این گیاهان یک بخش حیاتی از مسیر گردش شیمیایی در دریاچه ها و برکه ها می باشند . آنها می توانند مواد مغذی موجود در آب را که تمایل دارند در آب تجمع یابند را جذب نموده که این امر می تواند باعث افزایش مقدار اکسیژن محلول در آب شده و یک زیستگاه سالم را برای سکونت ماهیان ایجاد نماید . گیاهان آبزی مناسب می توانند یک محیط آبی و یک محل مناسب را جهت ماهیگیری بوجود آورند . سئوالی که اینجا مطرح می شود این است که اگر گیاهان آبزی اینقدر مهم و شگفت انگیز برای اکوسیستم های آبی هستند , چرا آنها را به عنوان یک مشکل در نظر می گیرند؟
بیشترین مشکلات با گیاهان آبزی برخاسته از زمانی می شود که این گیاهان در حال رشد بیش از حد انبوه خود باشند . رشد انبوه گیاه می تواند به مناطق مورد استفاده برای فعالیتهای تفریحی از قبیل : شنا و ماهیگیری هجوم بیاورد . میزان رشد انبوه و غیر طبیعی گیاه معمولا بوسیله سطوح بالای مواد مغذی موجود در آب در نظر گرفته می شود . این مواد مغذی از میان رواناب حاصل از کودها, پسماند کشاورزی و ضعف در دفع مواد حاصل از سیستم های مواد عفونی آلوده وارد آبها می شوند . مواد مغذی در آب سبب تسریع در رشد گیاه می شوند . مشکل دیگر می تواند ناشی از ورود گیاهان آبزی غیر بومی به یک دریاچه یا برکه باشد . گیاهی که از مکان اصلی خود به مکان دیگرمنتقل شده و در میان یک محیط زیست جدید قرار گیرد را یک گیاه خارجی (غیر بومی ) می نامند . گیاهان غیر بومی از اقلیم های دیگر مانند : آفریقا, جنوب آمریکاو آسیا منشاء گرفته اند . گیاهی که در محل اصلی اش زندگی و رویش می کند یک گیاه بومی نامیده می شود . گیاهان بومی بدلیل اینکه در محل سکونت طبیعی شان قرار گرفته اند بنابراین بدون هیچ عامل بازدارنده ای قادر به رشد می باشند . اما گیاهان غیر بومی اغلب به مناطق رشد این گیاهان هجوم آورده و باعث جابجایی گیاهان بومی شده اند . به همین دلیل گیاهان غیر بومی برای اکوسیستم های آبی سودمند نیستند . مثالی که برای این گیاهان می توان زد گیاه آزولا می باشد . این گیاه توسط شخصی از کشور چین به ایران آورده شده است که البته گیاه آزولا بومی آمریکا می باشد . این گیاه که یک گیاه شناور روی سطح آب می باشد دارای رشد بسیار سریعی می باشد بطوریکه در مدت کوتاهی سطح وسیعی از تالاب انزلی را پوشانده است . حیات وحش بومی یک منطقه بدلیل وابستگی به گََیاهان آبزی بومی همان منطقه فقط از گیاهان بومی به عنوان غذا و پناهگاه استفاده می کنند . زمانی که گیاهان غیر بومی با گیاهان بومی جابجا شوند , جانورانی که وابسته به گیاهان بومی هستند یا به محیط خارج تغییر مکان خواهند داد و یا هلاک خواهند شد .
گیاه آویشن شیرازی خاصیت قارچ زدایی از آبزیان را دارد
رییس موسسه مرکز تحقیقات شیلات ایران گفت: عصاره گیاه آویشن شیرازی خاصیت دارویی و قارچ زدایی برای انواع گونه آبزیان را دارد.
آبزیان موجودات زنده ظریفی هستند که شدیدا تحت تاثیر عوامل بیماری زا قرار می گیرند و بیماری های متفاوت با عوامل قارچی و ویروسی زیادی به سراغشان می آید.
برای جلوگیری از عوامل باکتریایی قارچی یا ویروسی بین ماهیان و آبزیان از مواد شیمیایی استفاده می شود و امروزه هم همچنان ادامه دارد.
اما بعد از انجام تحقیقات متعدد بر روی این مواد مشخص شد این مواد به عنوان باقیمانده سم و دارو در بدن آبزیان باقی می ماند و این محصول مورد تغذیه انسان قرار می گیرد که می تواند برای سلامتی انسان مضرباشد.
به گفته رییس موسسه مرکز تحقیقات شیلات ایران، ماده ضدعفونی کننده "ماراشیتگرین یا ماراشیت سبز" یکی از این مواد ضد عفونی کننده شیمیایی است که استفاده آن در مراکز پرورش آبزیان ممنوع شده است.
وی ادامه داد: موسسه تحقیقات شیلات برای رسیدن به محصولی دارویی برای از بین بردن عوامل قارچی و ویروسی آبزیان که هیچ گونه ماندگاری و عوارض نداشته باشد، استفاده از داروهای گیاهی را مورد توجه قرار داد.
مطلبی افزود: در پی این امر موسسه تحقیقات شیلات مطالعه برروی چند گیاه با خصوصیات دارویی را آغاز کرد که خوشبختانه بعد از انجام تحقیقات متوالی به عصاره گیاه آویشن شیرازی دست یافت که می توان از آن به عنوان داروی ضد عفونی کننده واز بین برنده قارچ و ویروس بیماری در آبزیان استفاده کرد.
رییس مرکز تحقیقات شیلات ایران اظهار داشت: عصاره این گیاه در مزارع ماهیان سردابی، خاویاری و میگو کاربرد دارد.
وی اضافه کرد: عصاره گیاه آویشن بعد از تزریق به ماهیان مورد تست و آزمایش قرار گرفت و مشخص شد که قارچ و عوامل باکتری زا را به میزان بسیار قابل قبول حتی بیشتر مواد ضدعفونی کننده شیمیایی از بین می برد.
وی تصریح کرد: این تحقیق به عنوان پروژه ملی در سطح کشور تعریف شده و در برخی از مراکز پرورش آبزیان استفاده می شود و به زودی به تولید انبوه خواهد رسید.
مطلبی گفت: موسسه تحقیقات شیلات ایران همچنین در حال تحقیق بر روی انواع گونه گیاهی دیگر از جمله گل میخک و شمعدانی در خصوص خاصیت دارویی آنان است.
اهمیت و کاربرد جلبک ها در زندگی بشر
شناسایی دریاها موجب شده است که فرآورده های بسیاری برای انسان حاصل شود، یکی از این فرآورده ها جلبک ها هستند که به زندگی روزانه بشر فواید بسیاری می رسانند. بررسی تکنولوژی و جنبه‌های اقتصادی تولید جلبکها نشان می‌دهد که از آنها در جنبه‌های مختلف تولید مواد می‌توان استفاده کرد . از جمله کاربرد جلبکها درصنایع غذایی، تغذیه، تولید دارو، رنگ دانه، مواد شیمیایی و سوخت میباشد