سوال : چرا در تابش فرابنفش خورشید به لایه اوزون (o3) ، اوزون (o3) به گازهای O و O2 تبدیل می شود و چرا به سه تا O تبدیل نمی شود؟
جواب : اوزون مولکولی سه اتمی است که از اتصال سه اتم اکسیژن به وجود آمده است.
به طور کلی هوا کره ی زمین به 4 بخش تقسیم می گردد که عبارت اند از:
1- تروپوسفر
2- استراتوسفر
3- مزوسفر
4- ترموسفر
تروپوسفر همان بخشی است که ما در آن بدون وجود هیچ پرتوی خطرناکی زندگی می کنیم.
استراتوسفر آن بخش از هواکره است که لایه ی اوزون را در خود جای داده است.
در واقع لایه ی اوزون ناحیه ای از استراتوسفر است که مولکول اوزون در آن جا بیشترین غلظت را دارد.
مزوسفر و ترموسفر هم دو لایه ی پایانی جو زمین هستند.
مولکول اوزون (o3)از یک مولکول اکسیژن و یک اتم اکسیژن که ناپایدار و واکنش پذیر مى باشد، تشکیل شده است . پیوند میان مولکول اکسیژن و اتم اکسیژن در مولکول اوزون بسیار ضعیف مى باشد و ممکن است با کوچکترین برخورد از هم جدا و یا با دریافت کوچکترین انرژى به حالت اولیه خود برگردند .در شب ها به دلیل عدم دسترسى به انرژى تابشى خورشید، ضخامت لایه اوزون کمتر از ضخامت آن در روز ها مى باشد.
هنگامى که پرتوهاى فوق بنفش به مولکول ها اوزون برخورد مى کنند، پرتو هاى فوق بنفش مقدار زیادى از انرژى خود را از دست مى دهند و به پرتو هاى فرو سرخ تبدیل مى شوند ، و همچنین بر اثر این برخورد ، مولکول اوزون به مولکول اکسیژن واتم اکسیژن تبدیل مى شود و با تابش مجدد نور خورشید ، مولکول اوزون دوباره پدیدار مى شود.که در رابطه های زیر مشخص شده اند:
+ O3 ª44 O2 + Oپرتوی فرابنفش
پرتو ی فروسرخ +O2+O 44 O3
مولکول هاى اوزون هرچند که براى ما مفید هستند اما وجود آن ها در لایه تروپوسفر (لایه اى که ما در آن زندگى مى کنیم) بسیار خطرناک مى باشند.
نیتروژن هاى پراکسید خارج شده از اگزوز موتورهاى دیزلى بر اثر تابش نور خورشید (عمل فتو شیمیایى) با مولکول هاى اکسیژن واکنش مى دهند و مولکول هاى اوزون را پدیدار مى کنند . چون در مولکول هاى اوزون اتم هاى اکسیژن فعال (رادیکالى) وجود دارد ، تنفس آن ،موجب اختلال در دستگاه تنفسى مى شود .
همچنان که در بالا اشاره شد اتم O ناپایدار است اما O2 بصورت ملکول بوده و پایدار است و در نتیجه برای جدا کردن Oاز O3 انرژی زیادی لازم نیست اما بین اتمها در ملکول O2 پیوند قوی موجود است و شکستن این پیوند براحتی امکان پذیر نیست.