نَفت
نَفت مایعی غلیظ و افروختنی به رنگ قهوه‌ای سیر یا سبز تیره است که در لایه‌های بالایی بخش‌هایی از پوسته کره زمین یافت می‌شود. نفت شامل آمیزه پیچیده‌ای از هیدروکربن‌هایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربن‌ها از زنجیره آلکان هستند ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوت‌های زیادی داشته باشند. ریشه واژه نفت از واژه اوستایی «نافتا» است. در برخی منابع قدیمی به صورت "نفط" نیز آمده است.
تاریخ نفت ایران
تولید تجاری نفت خام در ایران از سال 1908 آغاز شده است ؛ یعنی هنگامی که چاه شماره یک نفتون ، مسجد سلیمان به خرم آسماری رسید .
اولین بار در سال 1901م/ 1280ش امتیاز بهره‌برداری از نفت ایران به یکی از اتباع انگلیسی به نام دارسی واگذار شد. این امتیاز که به « قرارداد دارسی» معروف است
قرارداد ۱۹۳۳، یا قرارداد ۱۳۱۲ (خورشیدی)، قراردادی بین دولت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس بود که در دوره رضاشاه پس از الغای قرارداد دارسی و عملا برای تمدید مدت آن قرارداد منعقد شد.
قرارداد گس-گلشائیان یا "قرارداد الحاقی"، قراردادی است که در تاریخ ۲۶ تیر ۱۳۲۸ بین دولت ایران و نمایندگان شرکت نفت انگلیس و ایران به عنوان ضمیمه قرارداد ۱۹۳۳ امضا شد.
قرارداد کنسرسیوم قراردادی است که پس از کودتای ۲۸ مرداد بین دولت ایران و کنسرسیومی از شرکت‌های نفتی بین‌المللی برای بهره‌برداری از منابع نفتی ایران بسته شد.
مرکز ثقل تولید نفت در ایران همیشه در مناطق ساحلی بوده و تا امروز نیز میباشد. که ناحیه ای در حدود 200000 کیلومتر مربع در غربی ترین قسمت کشور است.
عمده فرآورده‌های نفتی ایران عبارت از ،گازوئیل، نفت سفید ، ، نفت،گاز و می‌باشند.
صنعت نفت فعلی ایران
ایران هم اکنون بیش از 5 درصد کل تولید جهانی نفت را در اختیار دارد و روزانه بیش از 4/2 میلیون بشکه نفت به بازارهای جهانی صادر می کند .
از آنجا که هنوز بیش از دوسوم درآمدهای ارزی ایران از صادرات نفت تأمین می‌شود، بازار و قیمت نفت در روند رونق یا رکوداقتصادی کشور، نقش مهمی دارد. آمارهای منتشره حاکی از آن است که رونق بازار نفت و افزایش قیمت در دو سال اخیر، به رشد اقتصادی ایران کمک بسزایی‌داشته است.
افزایش درآمدهای نفتی به 50 میلیارد دلار
اداره اطلاعات انرژی پیش بینی کرد: درآمدهای نفتی ایران در سال 2006 با هفت درصد افزایش نسبت به سال قبل از آن به 1/50 میلیارد دلار برسد.
کل درآمدهای ایران از محل صادرات نفت در سال 2005 با 45 درصد افزایش نسبت به سال 2004 به 6/46 میلیارد دلار رسید.
پیش بینی شده است درآمدهای نفتی ایران در سال 2006 نیز با افزایش 7 درصدی به 1/50 میلیارد دلار برسد.بر اساس این گزارش کل درآمدهای نفتی اعضای اوپک در سال 2006 به 9/521 میلیارد دلار خواهد رسید.
ایران روزانه 820 هزار بشگه نفت به اروپا صادر کرده است
آزانس بین المللی انرزی اعلام گرد، ایران در سال 2005 به طور متوسط 820 هزار بشگه در روز به گشورهای اروپایی عضو سازمان توسعه و همگاری اقتصادی نفت صادر گرده است.
به نقل از آزانس بین المللی انرزی، صادرات نفت ایران به گشورهای اروپایی در 9 ماهه نخست سال 2005 نسبت به رقم سال 2004 حدود 10 هزار بشگه افزایش، نسبت به سال 2003 برابر با 40 هزار بشگه افزایش و نسبت به سال 2002 برابر با 210 هزار بشگه افزایش یافت.
بر اساس این گزارش، از رقم 820 هزار بشگه صادرات نفت ایران به گشورهای اروپایی 630 هزار بشگه در روز آن از نوع نفت سنگین ایران و 190 هزار بشگه آن نیز از نوع نفت سبگ ایران بوده است. این گزارش حاگی است، صادرات نفت سبگ ایران به گشورهای اروپایی طی سال 2005 با گاهش تدریجی همراه بود و از 230 هزار بشگه در روز در سه ماهه نخست به 180 هزار بشگه در سه ماهه دوم و 160 هزار بشگه در سه ماهه سوم گاهش یافت.
در مقابل، صادرات نفت سنگین ایران به گشورهای اروپایی در سال 2005 با افزایش نسبی همراه بود و از 620 هزار بشگه در روز در سه ماهه نخست به 630 هزار بشگه در سه ماهه دوم و 650 هزار بشگه در روز در سه ماهه سوم افزایش یافت. بنابر اعلام آزانس بین المللی انرزی، همچنین ایران در 9 ماهه نخست سال 2005 به طور متوسط 770 هزار بشگه در روز به گشورهای حوزه پاسیفیگ نفت صادر گرده است، گه نسبت به رقم سال 2004 حدود 40 هزار بشگه گاهش نشان داد.
افزایش 151 درصدی درآمدهای نفتی در سال آینده
در بودجه پیشنهادی سال 85 کل کشور، منابع حاصل از نفت با 3/151 درصد رشد نسبت به امسال حدود 314 هزار و 742 میلیارد ریال پیش‌بینی شده است.
این رقم در قانون برنامه چهارم توسعه برای سال آینده حدود 140 هزار و 734 میلیارد ریال پیش‌بینی شده و پیش‌بینی عملکرد این رقم برای امسال حدود 125 هزار و 266 میلیارد ریال است.
بر این اساس، واگذاری دارائی‌های سرمایه‌ای دولت که شامل منابع حاصل از نفت، صادرات فرآورده‌های نفتی و میعانات گازی، صادرات گاز طبیعی و میعانات گازی (شرکت ملی گاز ایران) و واگذاری سایر دارائی‌های سرمایه‌ای است، در بودجه پیشنهادی سال 85 حدود 383 هزار و 685 میلیارد ریال پیش‌بینی شده که این رقم نسبت به امسال که پیش‌بینی عملکرد آن حدود 136 هزار و 664 میلیارد ریال است، 7/180 درصد رشد نشان می‌دهد.
در لایحه پیشنهادی بودجه سال 85، حدود 56 هزار و 850 میلیارد ریال درآمد از ناحیه صادرات فرآورده‌های نفتی و میعانات گازی و حدود 10 هزار و 892 میلیارد ریال درآمد از ناحیه صادرات گاز طبیعی و میعانات گازی (شرکت ملی گاز ایران) پیش‌بینی شده که این ارقام در بودجه سال 84 و نیز قانون برنامه چهارم توسعه پیش‌بینی نشده بود.
مصرف فرآورده های نفتی در ایران (بنزین)
مصرف بنزین در ایران در اواخر سال 2005 میلادی به اوج خود رسید و خودروهای ایرانی روزانه 68,8 میلیون لیتر معادل 43 هزار بشکه در روز بنزین مصرف کردند.
مصرف بنزین در ایران طی سالهای اخیر به طور متوسط سالانه 10 درصد رشد یافته است , و به همین منظور ایران قصد دارد ظرفیت تولید نفت خود را طی پنج سال آینده سه برابر کند و از 40 میلیون لیتر در روز به 122 میلیون لیتر افزایش دهد .
با در نظر گرفتن رشد 10 درصدی مصرف بنزین در ایران و با توجه به اینکه طرح افزایش ظرفیت تولید بنزین ایران حداقل تا سال 2010 محقق نخواهد شد , پیش بینی می شود ایران طی چهار ساله 2006 تا 2009 بالغ بر 20 میلیارد دلار صرف واردات بنزین نماید .
علاوه بر خودروها که مهمترین منبع تقاضا برای بنزین در ایران هستند , نیروگاه های ایران نیز که با سوختهای گازوئیلی فعالیت می کنند بر روند افزایش تقاضا برای سوخت وارداتی افزوده اند و هم اکنون مصرف گازوئیل ایران نیز به بالاترین سطح چند سال اخیر خود رسیده است .
در حالیکه ایران روزانه نزدیک به 80 میلیون لیتر گازوئیل مصرف می کند , برای جلوگیری از کاهش های احتمالی در دوران اوج مصرف برق در فصل زمستان مجبور است 3 میلیون لیتر اضافی گازوئیل نیز وارد کند.