بولدوزر (به انگلیسی: Bulldozer) یکی از ماشین آلات ساختمانی و عمرانی می‌باشد که نحوه حرکت آن بصورت خزیدن به‌وسیله چرخ های زنجیری می‌باشد. این ماشین دارای تیغه فولادی در جلو می‌باشد که توانایی جابجایی حجم‌های گسترده‌ای از خاک، شن و ماسه و نخاله و ... را در حین کار دارد.
واژه بولدوزر بعضی مواقع برای نامیدن هرگونه ماشین‌آلات سنگین مهندسی نیز استفاده میشود.
تاریخچه
یک مدل بولدوزر قدیمی کاترپیلار مدل D9 در موزه سین‌شیم آلمان
اولین بولدوزرها از روی تراکتور های مزرعه الگوبرداری شدند که برای شخم‌زدن استفاده می‌شدند. قابلیت تغییر در این ماشین‌آلات در زمین‌های نرم برای بارگیری و ساخت جاده منجر به تبدیل آنها به تانک در جنگ جهانی اول شد.
در سال ۱۹۲۳ میلادی، یک کشاورز جوان به نام جیمز کامینگز و یک نقشه‌کش به نام جی اِرل مکلود اولین طرح را برای بولدوزر ساختند. یک نسخه از آن طرح در پارک مورووی، کانزاس جاییکه آن دو اولین بولدوزر را ساختند در معرض نمایش عموم می‌باشد.
در دهه ۱۹۲۰ میلادی، استفاده از ماشین های چرخ زنجیری بویژه کاترپیلار برای حفر کانال، بالابردن زمین بمنظور ساخت سد و سایر کارهای مرتبط با زمین معمول شد. این ماشین‌ها به قطعه‌ای فولادی در جلو که بعدها تیغه نامیده‌شد مجهز شدند.تیغه‌ها بمنظور استفاده‌های گوناگون در انواع مختلفی طراحی و ارائه شدند. در مدلهای اولیه کاربر ماشین در بالای ماشین و بدون کابین می‌نشست.
در طول سالها، بولدوزرها برای پاسخگویی به عملیات زمینی بسیار بزرگ و حجیم بزرگ‌تر و قدرتمندتر شدند. کارخانه‌هایی نظیر کاترپیلار، کوماتسو، فیات آلیس، جان دییر، کِیس، لیبر، تِرکس و جی‌سی‌بی شروع به ساختن ماشین‌آلات سنگین عمرانی و ساختمانی نظیر بولدوزر، بیل هیدرولیکی، لودر و ... کردند.
بولدوزرهابسیار پیچیده‌تر شدند. مهم‌ترین پیشرفت، قوی‌تر شدن موتورها، قابلیت اطمینان بیشتر حرکتی، زیربندی بهتر، نصب کابین، سیستم هیدرولیک (در مدلهای اولیه از کابل استفاده می‌شده‌است)، بازوها و قابلیت جابجایی و هدایت بیشتر و آسان‌تر آنها و تیغه‌ها می‌باشد. به‌عنوان یک انتخاب می‌توان بولدوزر را به ریپر عقب بمنظور خردکردن سنگ و نرم کردن مسیر مجهز نمود. جدیدترین فناوری نصب شده برروی بولدوزرها در سالهای اخیر سیستم جی‌پی‌اس (GPS) می‌باشد.
بهترین تولید کننده شناخته‌شده بولدوزر در دنیا کارخانه کاترپیلار می‌باشد که تمام محبوبیتش را با ساخت ماشین‌آلات مقاوم و قابل اطمینان کسب کرده‌است. این ماشین‌آلات از تغییر دادن تراکتورها بوجودآمدند و تبدیل به ماشین‌آلات عظیم راهسازی شدند و در ادامه در مصارف نظامی نیز بکار گرفته شدند. شناخته‌شده‌ترین مدل ماشین‌آلات کاترپیلار مدل D9 می‌باشد که در پاکسازی مین و تخریب مواضع دشمن بکار گرفته شده‌است.
مشخصات
بیشتر مواقع، بولدوزرها بزرگ و دارای موتورهای قدرتمند می‌باشند. چرخ زنجیری به آنها قابلیت مانوور بسیار عالی در زمین‌های نامسطح و ناهموار می‌دهد. زنجیرهای پهن، وزن ماشین را در فضای گسترده‌ای پخش می‌کند و مانع فرورفتن و گیرکردن ماشین در زمین‌های شنی و گِلی میشود. زنجیرهای فوق پهن به زنجیرهای باتلاقی شهرت دارند. قدرت ایستایی زیاد بولدوزر به زمین و تقسیم‌کننده گشتاور این ماشین، سبب تبدیل نیروی موتور به قابلیت کششی میشود که اجازه می‌دهد بولدوزر از وزن بالای خود برای جابجایی موانع و اجسام سنگین سر راه خود استفاده کند.برای مثال کاترپیلار مدل D9 به آسانی می‌تواند تانکهایی با وزن ۷۰ تُن را دنبال خود بکشد.
قطعات ابتدایی بولدوزر شامل تیغه و ریپر می‌باشد.
ریپر
شیار زن دارای چندین ساق
ریپر یا شیارزن، قطعه‌ای دراز و چنگال مانند می‌باشد که در پشت بولدوزر نصب میشود و می‌تواند تک ساق (single shank) یا دارای چندین ساق (multi shank) باشد. برای شیار زدن‌های سنگین از مدل تک ساق آن بیشتر استفاده میشود. ریپرها دارای قلمهایی (درانتهای آنها که با زمین برخورد می‌کند) از جنس فولاد تنگستن‌دار می‌باشند.
شیارزدن صخره‌ها باعث میشود که سطح زمین به سنگ‌ریزه‌ها و قطعات کوچک‌تر تقسیم شده و در نهایت جابجایی آن را آسان‌تر می‌کند. شیارزدن‌های کشاوری باعث تسطیح زمین‌های سخت و صخره‌ای شده و زمین را قابل کشت می‌کند.
تیغه
تیغه ساخت کمپانی دِگلمن
تیغه بولدوزر یک قطعه فولادی سنگین می‌باشد که در قسمت جلوی ماشین نصب میشود. هدف از نصب آن هل دادن اجسام، جابجایی موانع و نخاله می‌باشد و دارای ۳ مدل می‌باشد:
تیغه راست (Straight Blade) ، که کوتاه می‌باشد و دارای انحنای جانبی و بغل تیغه نمی‌باشد و از آن برای تسطیح استفاده می‌کنند.
تیغه یونیورسال (Universal Balde) ، که بلند، دارای انحنا و بغل‌های بزرگ می‌باشد که قابلیت جابجایی بیشتر مواد را دارد.
تیغه مرکب (S-U combination Blade) ، که کوتاه‌تر می‌باشد، انحنای کمتر دارد و دارای بغل‌های کوچک‌تر است. از این تیغه برای هل‌دادن سنگ‌های بزرگ مانند سنگ‌های معدنی استفاده میشود.