عموماً تمام جانوران برای زیستن خود شرایطی نظیر شرایط زندگی انسان دارند . کیفیت این شرایط برای همه جانوران یکسان بوده و فقط در کمیت آن اختلاف وجود دارد . همه جانوران احتیاج به اکسیژن ، غذا ، آب ، گرما ، مأمن ، مسکن و وسایل دفاع دارند . منتهی برای هر حیوان در مقدار و نوع این عوامل فرق وجود دارد . مثلاً :
1- ماهی ها اکسیژن را از هوای محلول در آب می گیرند . در صورتی که سایر حیوانات مهره دار اکسیژن را مستقیماً به وسیله شش ها از هوا دریافت می کنند .
2- حشرات اکسیژن را از راه تنفس پوستی می گیرند و شش ندارند .
3- نوع غذای حیوانات فرق می کند . برخی گوشتخوار و بعضی علفخوار و بعضی حشره خوارند .
4- مقدار غذای حیوانات نیز تفاوتهایی با هم دارد . شیر و گرگ با یک دفعه تغذیه سیر (که از دریدن حیوانی به دست می آورند) چند نوبت می توانند بی غذا بمانند ، در صورتی که حیوانات اهلی در ساعات معینی غذا می خورند .
5- حیوانات مختلف لانه های گوناگون می سازند .
6- برخی از حیوانات در شکاف سنگها و روی برفها و زیر خاکها می خوابند .
7- اغلب حیوانات دارای وسایل دفاعی می باشند . بعضی ها با حیله و افکار مخصوص از پیشامدها استقبال می کنند و راه چاره و گریز انتخاب می کنند . یک بزکوهی از فواصل بعید وجود شکارچی را احساس نموده فرار را بر قرار ترجیح می دهد .
8- در برابر سرما نیز مقاومت حیوانات یکسان نیست . مثلاً خرس سفید در آبهای منجمد و گرگ و بزکوهی در کوهستانهای پربرف زمستان را به آخر می رسانند عسرتی که می کشند بیشتر به خاطر غذاست نه از لحاظ سرما ، در صورتی که یک گوسفند یا مرغ خانگی این مقدار مقاومت در برابر سرماندارد و اگر یک شب زمستانی خارج از مأمن خود بماند می میرد . اما رفق گوسفند (سگ) و هم نوع مرغ خانگی (کبک) این سرما را به نحو احسن تحمل می نماید .
علاوه بر اینها حیوانات برای بهتر کردن زندگی ، خود را با محیط سازش می دهند ؛ مثلاً :
الف بعضی از حیوانات برای یافتن محیط مناسبتری مهاجرت می کنند (ییلاق و قشلاق دارند) ، مانند پرستو و اردک .
ب بعضی از حیوانات با رسیدن فصل سرما و گرما از فعالیت خود می کاهند .
ج بعضی از حیوانات قبل از رسیدن موسم زمستان در صدد تهیه مأمن و جمع آوری آذوقه برمی آیند .
د مو و پشم حیوانات در زمستان زیاد و در تابستان کم می شود .
ه بعضی حیوانات مانند حشرات ، مار و اغلب حیوانات خونسرد در زمستان به خواب می روند و برخی که مقاومت زیاد ندارند می میرند .
و سازش با محیط و خو کردن به آن حیوان را راحتی می بخشد و عدم سازش او را از بین می برد .
محیط زندگی حیوانات
در مورد جانوران قبل از انجام هر گونه طبقه بندی علمی باید جدولی تشکیل داد و آنها را بر حسب محیط زیست شناسان دسته بندی نمود . این ساده ترین طبقه بندی است که در این مورد بخصوص امکان دارد .
جدول محیط زندگی حیوانات
| نوع حیوانات |
مثال |
| حیواناتی که پرواز می کنند |
گنجشک ، سار ، کبک |
| حیواناتی که هم شناگرند و هم پرنده |
مرغابی |
| حیواناتی که شناگرند |
انواع ماهی |
| پستانداران دریایی (دریاهای منجمده) |
فیل دریایی ، شیر دریایی |
| حیواناتی که در روی زمین زندگی می کنند |
سگ ، گربه |
| حیواناتی که در جنگل زندگی می کنند |
شیر ، فیل ، زرافه |
| حیواناتی که در بیابان زندگی می کنند |
لاک پشت بیابانی ، موش ، کانگورو و بندپایان |
| حیوانتی که در کوهها زندگی می کنند |
بزکوهی |
| حیوانتی که در زیر خاک زندگی می کنند |
کرم خاکی |
| حیواناتی که در زیر خاک لانه می سازند |
مورچه ، موریانه |
| حیواناتی که هم در آب و هم در خشکی زندگی می کنند |
قورباغه و دوزیستان دیگر ، خرس قطبی |
| حیواناتی که در غارها زندگی می کنند |
مار ، برخی حشرات |
| حیواناتی که در قطب زندگی می کنند |
پنگوئن ، پرستو ، غزال قطبی ، گرگ و روباه |
| حیواناتی که مهاجر هستند |
گوزن قطبی ، مرغابی ، پرستو |
دفاع حیوانات از خود :
در دنیای جانوران برای زندگی قانونی کلی وجود دارد و آن «قانون تنازع برای بقاست» . قوی ضعیف را از بین می برد و ضعیف محکوم به نیستی است . پس حیوانات ضعیف خود را مسلح می نمایند .
سلاح حیوانات انواع مختلف دارد . هر کدام به نوعی و هر یک به وسیله ای بخصوص خویشتن را از دسترس و هجوم اقویا و ضرر دشمنان مصون نگه می دارند .
باید دانست که مادرها جز شیر دادن و غذا رساندن به بچه ها وظایف دیگری نیز برعهده دارند . مادر نوزادش را از باران ، طوفان ، گرما و سرما حفظ می کند . راه حفاظت از وجود و طریقه زنده ماندن را به او می آموزد . به خاطر حفظ بچه هایش با جانوران مهیب و خطرناکی مقابله می نماید و گاه موفق به دفع خطر نیز می گردد . طریقه شنا کردن ، پرواز ، شکار ، جستجوی غذا ، آب ، پناهگاه و نحوه مخفی شدن از دید دشمن و ارایه نیرنگها را مادر به نوزاد خود می آموزد .