از جمله نقش هایی که در جامعه ی طبقاتی بویژه دردوران سرمایه داری، تحت سیطره ی مالکیت خصوصی و حاکمیت سلطه واقتدار برای زن رقم زده شده نقش همسری و مادری است .زنان درجوامعی مانندایران که فرهنگ پدرسالاری برهمه ی ابعاد آن حاکم است عمده ترین نقشی که دارند نقش همسری ومادری است،زن خوب یعنی همسرخوب،زن خوب یعنی مادرخوب وجزاین هرچه که باشد قابل قبول نیست واصولأ زنی که این نقش ها را نداشته باشد پذیرفته شده نیست.از جمله عواملی که به نقش مادری زن دامن می زند مسئله ی وجود“ غریزه ی مادری ” است.با این تز که زنان دارای غریزه ی مادری هستند، باازدواج کردن وبچه دارشدن به غریزه ی خود پاسخ داده و سعادتمندمی شوندوجامعه رانیز سعادتمند می کنند! دراین رابطه است که مسئله ی غریزه مطرح می شود ،واینکه آیا نقشها یی که برای زنان منظور شده براساس غریزه های موجود شکل گرفته یابراساس نظام مالکیت وسلطه ؟ به منظورروشن شدن این مسئله ،مقدمتأ باید به مفاهیمی اشاره کردکه ارتباط تنگاتنگی با این قضیه دارند. “غریزه” بحث مربوط به غریزه ،تعریف آن،انواع آن،چگونگی بروزآن درحیوانات ،وجودیاعدم وجودآن درانسان، بحثی است که به تعبیری درقالب “فطرت” اززمان دکارت بصورت جدی وارد فلسفه گردیده، مفهوم غریزه مثل “نفوس حیوانی دکارت ” و “تصورات فطری لاک” و “مونادهای لایب نیتس ” و “نومن های کانت ” و “مطلق هگل” می باشد. این بحث از همان ابتدا، در دو جهت پیش می رفته ، گروهی از فلاسفه و دانشمندان درجهت نفی غریزه یا بصورت حداقل، درجهت ردغریزه درمعنای مرسوم آن، عمل کرده و گروهی دیگردرجهت اثبات غریزه، چه به صورت ذات وفطرت یابصورت حداقل آن ، الگوهای رفتاری خاص و مشخص درانسان عمل کرده اند. آنچه سیر این مباحثات نشان می دهداین است که افکار و نظرات طرفداران غریزه درادامه ی مسیرتاکنون ، تغییرات فراوانی نموده ، تاآنجاکه می توان گفت درشرایط فعلی ومشخصأدردویاسه دهه ی اخیر، مفهوم غریزه به معنای دیرین آن جایگاه جندانی ندارد. مقوله غریزه رامی توان ازدیدگاههای مختلف فیزیولوژی، روانشناسی، رفتارشناسی، جامعه شناسی و...بررسی کرد. انسان به عنوان یک پستاندارعالی و به عنوان موجودی اجتماعی ،فرهنگی تحت تأثیرعوامل مختلفی ازجمله آناتومی وفیزیولوژی ، سیستم عصبی ، سیستم هورمونهای غدد درون ریز و ژنتیک خاص خود همچنین میلیون هاعوامل مختلف محیطی قراردارد که این عوامل محیطی نقش خود را ازبدو تشکیل سلول تخم نشان می دهند. درموردحیوانات پست تر مفاهیمی چون تروپیسم ،رفلکس (بازتاب ) وغریزه رامی توان مطرح کرد. تروپیسم : موجودات زنده ی پست تر از بسیاری جهات مانندعروسک خیمه شب بازی عمل می کنندودارای حرکات غیرارادی در اثرعوامل شیمیایی ،فیزیکی میباشند که این حرکات ممکن است مثبت یا منفی باشد، وقتی مثبت است که حرکت موجودزنده به طرف عامل محرک باشد و وقتی منفی است که حرکت عکس عامل باشد. بازتاب : موجودات زنده ای که دارای سیستم اعصاب هستند نسبت به عوامل محیطی ازخود واکنش هایی نشان می دهند که بازتاب نامیده می شودمثل بازتاب مردمک چشم به نور.به عبارتی می توان بازتاب راحرکات ساده ی ناآموخته درموجودات نامید. غریزه : حرکات پیچیده ی فطری و ناآموخته ، که همه به منظور حفظ حیات ودادوستد بامحیط سرمی زند، غریزه عبارت است از یک استعداد یا ضرورت فطری که ارگانیزم را وادار می سازد تا بصورتی یکنواخت و ثابت به یک سلسله محرک های معین پاسخ بدهد،مثل جفت گیری گربه یالانه سازی کلاغ . حیوانات ابتدایی تر از آغاز تولد برای مقابله با محیط وحفظ و ادامه ی حیات مجهزند، جوجه ی مرغ تا ازتخم بیرون می آید به وظایف حیاتی خود اقدام می کند.لیکن وقتی به انسان می رسیم می بینیم جزچندحرکت ساده ی انعکاسی ازقبیل تراوش بزاق وقتی غذادردهان قرارمی گیرد و باز و بسته شدن مردمک چشم درتاریکی وروشنایی، جهش پاوقتی ضربه ای به زیرزانو زده می شودو…. قسمت اعظم آنچه می کند و آنچه برای حفظ و ادامه ی حیات وی ضروریست اکتسابی وآموختنی است. اینست که وقتی بحث از الگوهای رفتاری انسان می شود، از به کاربردن عنوان غریزه خودداری می شود. وقتی انسان چشم به جهان می گشاید تا اندازه ای به بازتابها مجهز است،به طوریکه می توان گفت که اعمال مخصوص نوزادان اعمالی غیراکتسابی هستند،محیط خارجی کودک درزمان تولدبه کلی تغییرمی کند اما محیط جنینی تحت شکل مخصوص مولد تحریکات متعددی بوده، در محیط جدید زندگی پس ازتولد پاسخها هرچه بیشتر پیچیده ومتنوع می گردد. اکثربازتابها، قبل ازتولد وجود دارند و یا اینکه درهفته ها و ماههای اول ظاهرمی گردند.
قسمتی از آنها در رحم ظاهرمی شوند و درمحیط جدید و درمراحل مختلف زندگی پیچیده تر، مرتب تر و کامل ترمی گردند.بازتابها ابتدا به مقدماتی ترین اعمال بدنی مربوط هستند، قلب می زند، گردش خون و تنفس برقرار است،در زمینه ی سیستم غذایی، مکیدن، بلعیدن، هضم و دفع وجوددارد، سکسکه، عطسه، لبخند، حرکات مختلف تنه، سروگردن،…….تنفس، فریاد، دفع، ادرار و فعالیت دستها و انگشتان برای اعمال مختلف،…… حرکات دیگری ازقبیل چشمک زدن، خودراکشیدن، بلندشدن، راه رفتن، دویدن وغیره کمی دیرتر شروع می گردند. برخی ازبازتابهای ظاهرشده بعدها ازبین می روند، برخی دیگر درتمام دوران زندگی پابرجامی مانند، تمام این پاسخ های غیراکتسابی ازقبیل تنفس، گردش خون می توانندشرطی گردند، برخی ازاین شرطی شدنها حداقل برای مدت زمانی بصورت عادات ثابتی درآمده و برای تغییرحالات خود دچار اشکالات روزافزون می شوند. و اما غریزه به عنوان الگوی رفتاری درمیان جانوران حتی تا حد پستانداران پست تربه چشم می خورد گرچه حتی بین آنان نیز تفاوت هایی وجوددارد، ولی باتوجه به الگوهای رفتاری مشخص و نسبتأ ثابت و اینکه این موجودات نیازی به یادگیری نقش خودندارند، می توان الگوی رفتاری خاصی را دربین آنان مشخص نمود ولی این مسئله درمورد پستانداران عالی تروبویژه انسان به این شکل مطرح نیست، دراین مورد رفتارها کاملأ متنوع و نسبی است و براساس شرایط محیطی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و…. متفاوت است و همچنین بسیاری از افراد نیاز به یادگیری این رفتاررا دارند. غریزه بطور قابل ملاحظه ای پیچیده تراز یک بازتاب ساده است ولی غریزه مانند همان بازتاب ساده ، درحیوانی که دارای دستگاه عصبی مرکزی است، ترکیبی است ازیک محرک، نوعی تحریک مرکزی، ویک پاسخ جنبشی و دوره ی معینی را طی می کند.ازسوی دیگر آنچه راما در انسان سائق می خوانیم، شامل پاسخ جنبشی نیست بلکه فقط حالت تحریک مرکزی را شامل می شودکه خود پاسخی است به یک محرک، واسطه ی فعالیت جنبشی که به دنبال این تحریک تولیدمی شود، بخش به غایت تخصصی نفس است که دراصطلاح روانکاوی،“خود”نامیده می شود،بر اثر وساطت “خود”پاسخ به حالت تحریکی که موجد سائق یاتنشن غریزی است به جای آنکه مانند غریزه در حیوانات ازپیش تعیین شده باشد، به وسیله ی تفکر و تجربه تعدیل می شود. تفاوت زندگی غریزی انسان و تجلیات مشابه آن را درحیوانات نباید وسیع پنداشت. مثلأدر انسان بالغ ارتباطی نزدیک بین سائق جنسی و آن انگاره ی فطری پاسخ، که ما طغیان شهوانیش می نامیم وجوددارد. می توان اضافه کردکه در مورد هر فشار غریزی یاسائق درانسان ، پاسخ جنبشی به طورکلی بر اثر عوامل تکوینی تعیین می شود. ین نیز درست است که حدودی که پاسخ، به این صورت ازپیش تعیین می شود در انسان ظاهرأ محدودتر از آن است که درسایر حیوانات دیده می شود، از سوی دیگرحدود تغییر این پاسخ براثر عوامل محیطی و تجربی درانسان بسیار وسیع تر ازحیوانات است. غریزه درحیوان خیلی کمتر ازآنچه تصور می رودجنبه ی تزلزل ناپذیر و قطعی دارد وجه تمای زانسان و حیوان اتفاقأ در این است که فعالیتهای ذاتی در انسان فاقد آن آمادگی وپرداختگی غرایز حیوانی است. تأثیر اجتماع حتی در نیازمندی های اساسی ما به حدیست که درمقابل آن عامل فطری وسرشتی کم اهمیت می شود. اما وقتی به هدف هامی رسیم درتکوین اینها اجتماع مهم ترین سهم رابعهده دار و تعیین کننده ی آنکه ما چه می خواهیم وبه کجامی رویم و آمال و آرزوهای ما چیست بیش ازهر عامل دیگری اجتماع ماست. حتی در موضوعی که به نظرمی رسد کاملأ شخصی و فردی و مبتنی برغریزه ی جنسی و تمایل طبیعی فرد برای ازدیاد نوع باشد اجتماع تأثیرفوق العاده ای دارد.نه تنها اجتماع قوانین و مقرراتی در مواردی ناسازگار با طبیعت بشر برقرارکرده حتی در تصور ما از زیبائی و زشتی نیز تأثیر داشته ، صفتی در هر زمان صفت پسندیده است که صفت فرمانروایان و حکمرانان اجتماع باشد مثلأ نژاد سفید به علت تفوق اقتصادی خود بر دیگ رنژادها، بی رنگی خود را معیار زیبایی کرده است. ازدوران نوزادی انسان ، هرچه جلوتربرویم به همان اندازه تشخیص اینکه دراعمال جدید،چه چیزی اکتسابی و چه چیزی هم اکتسابی و هم شرطی است مشکل می گردد.