آموزش مجازی
در این مقاله در قالب چهار بخش به بررسی آموزش مجازی می پردازیم که این چهار بخش به ترتیب عبارتند از:
کتابخانه دیجیتالی
مدارس هوشمند
مدارس مجازی
* کتابخانه دیجیتالی
به طور سنتی کتابخانه محلی است که در آن کتابها، نسخه های خطی، CDهای سمعی و بصری، نوار ویدئو برای استفاده و نه برای فروش نگهداری می‌شود. در حالیکه یک کتابخانه دیجیتالی بر پایه سیستم کامپیوتری می‌باشد، که به گردآوری، ذخیره سازی، سازماندهی، جستجو و توزیع مواد دیجیتالی برای دسترسی کاربر می پردازد. کتابخانه دیجیتالی فقط مجموعه‌ای از مواد الکترونیکی نمی باشد، بلکه شامل یک واسطه مرورگر و احتمالاً فضا و جامعه مجازی نیز می‌باشد. کتابخانه دیجیتالی به فضای کمی نیاز دارد و داده ها با جستجوی آسان از طریق شبکه های ارتباطی در دسترس هر کسی در هر کجای دنیا قرار می گیرند.
با وجود کتابخانه های دیجیتالی که بر روی اینترنت هستند، ماهنوز نتوانسته ایم سیستم قابل اعتمادی برای جلوگیری از ضرر و زیان ویروس های کامپیوتری پیدا کنیم. بنابراین نگه داشتن کتابخانه های سنتی با وجود کتابهای دیجیتالی کاری عاقلانه می‌باشد. بخاطر این که فعالیتهای کتابخانه ها بدون وقفه و مداوم انجام شود و امکانات بیشتری برای سیستم کتابخانه به وجود آید، لازم است از هر دو سیستم (کتابخانه های سنتی و کتابخانه های دیجیتالی) استفاده کنیم.
با ظهور کتابخانه های دیجیتالی، تخصص و حرفه کتابداری در حال تحول می‌باشد. کتابداران کتابخانه ها بایستی خود را برای انتقال از دوران مدیریت دانش به حوزه مدیریت سیستمها آماده کنند. برای تغییر سیستم ها از شکل سنتی به صورت کامپیوتری لازم است تدابیری اتخاذ شود.
بعضی از نکات که بایستی مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:
* پیش بینی ترافیک در شبکه ها
* تنظیم روشهایی (به منظور ادامه کار) چنانچه بخشی یا تمام شبکه از کار بیفتد.
البته باید توجه داشت که غلبه بر مشکلات ناشی از تغییر شکل کتابخانه آسانتر از غلبه بر موانع روانشناختی است. ترس کارکنان از حذف خود از خدمات کتابخانه است. حل این مشکل از طریق آموزشهای داخل کتابخانه‌ای امکان پذیر است. دستور العمل تمامی مناسب و تعیین نقش های مشخص برای هر فرد نه تنها به ایجاد اعتماد به نفس در کتابداران کمک خواهد کرد، بلکه بر روی ایجاد نفش توسط کتابداران در کل فرایند توسعه و پیشرفت کتابخانه نیز تاثیر مثبت خواهد گذاشت.
نگهداری از کتابخانه دیجیتالی مشکلتر است:
آکرمن و فیلدینگ عقیده داشتند که کتابخانه‌های دیجیتالی حاوی مواد غیر رسمی و پویایی هستند. از جمله ساختارهای نرم افزاری و بنابراین بامشکلات نگهداری بیشتری (نسبت به کتابخانه های سنتی) مواجهه هستند که این مشکلات حتی ممکن است کارایی دراز مدت آنها را مورد تهدید قرار دهد. در کتباخانه های سنتی- کتابخانه ای که بر مبنای کاغذ استوار است- روشهایی برای نگهداری مواد کتابخانه وجود دارد اما تاکنون ما روشهایی برای نگهداری مواد کتابخانه دیجیتالی- که شامل مواد غیر رسمی و پویا می‌باشد- نداشته ایم. نگهداری مواد پویا و غیر رسمی در کتباخانه های دیجیتالی فقط از طریق راه حل های فنی جدید امکان پذیر می‌باشد.
در کتابخانه های سنتی قلمرو محدود است و مجموعه‌ها حد و مرز مشخصی دارند و کنترل مجموعه آسان است.در کتابخانه دیجیتالی قلمرو وسیع است و کاربر به مواد و منابع متنوعی دسترسی دارد. بنابراین کنترل و نگهداری منابع در دراز مدت مشکل می‌باشد. کتابخانه دیجیتالی نه تنها یک مجموعه فن آوری بلکه یک نهاد اجتماعی با نیازهای دراز مدت است و احتیاج به نگهداری و حفاظت دارد.
دسترسی به دانش جهانی
هدف اصلی تکنولوژی اطلاعات دسترسی به دانش جهانی است که کتابخانه ها دیجیتالی برای رسیدن به هدف نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
محدودیت های زبانی
لودوینگ استین می نویسد: محدودیت زبان من به معنای محدودیت دنیای من است. در حدود شش هزار زبان در دنیا وجود دارد و نزدیک به 90% آنها در حال از بین رفتن می‌باشد. برآورد می‌شود که بیش از نیمی از جمعیت جهان به یکی از پنج زبان زیر صحبت می‌کنند. چینی، انگلیسی، هندی، روسی، اسپانیایی
مشارکت خصوصی
در گذشته کتابخانه ها تحت فرمان شاهان بودند و توسط اشراف حمایت می شدند. با تغییر شکل حکومتها به شکل حکومت های سیاسی و دموکراتیک مسئولیت کتابخانه ها برعهده دولت قرار گرفت.
اکنون بخش خصوصی- بخصوص در کشورهای توسعه یافته- هم از لحاظ پشتیبانی مالی و هم از لحاظ تأمین مواد نقش مهمی را ایفا می‌کنند. کشورهای در حال توسعه می توانند برای جلب حمایت تهیه کنندگان تکنولوژی کامپیوتر، یکسری محرک هایی را ارائه نمایند، مانند کم کردن مالیات، کمکهای دولتی در سرمایه گذاری و... این امر باغث افزایش انگیزه برای مشارکت بخش تعاونی کشورهای در حال توسعه برای مشارکت در این امر می‌گردد.
کتابخانه ها در کشورهای در حال توسعه در وهله اول به کمک های دولتی متکی هستند. بیشترین مشکل به خاطر افزایش هزینه کتاب و مجله در کشورهای در حال توسعه و کاهش ارزش پول رایج این کشورها در بازار جهانی است. بیشتر کتابخانه های عمومی فاقد کارمند کافی هستند. واضح است که تکیه بر منا بع دولتی نمی تواند موجب رشد گردد و در این جا نیازمند تدابیر به خصوصی هستیم.
جلوگیری از استفاده غیر مجاز
حمایت از حقوق معنوی و مطالب محرمانه دو حوزه ای هستند که در کتابخانه های دیجیتالی شدیداً حائز اهمیت می‌باشند. دولت ها به منظور جلوگیری از سوء استفاده بایستی قوانین و روشهای مناسبی را وضع و اجرا کنند.
کم کردن شکاف تکنولوژیکی
قبول سریع تکنولوژی برای موفقیت امری حیاتی محسوب می‌شود. تغییر مواد چاپی به شکل دیجیتالی کار مشکلی خواهد بود. در این هزاره جدید ما بایستی فاصله بین مدارک چاپی با دیجیتالی، مدارک کتابخانه ها با دانش پایه، متخصصین IT با متخصصین اطلاع رسانی و جستجوگران را با تولید کنندگان اطلاعات را کم کنیم.
قبول تکنولوژی یک چیز است و رشد آن چیز دیگری می‌باشد. این دوگانگی از خود موضوع است. به منظور تشویق و تبلیغ کتابخانه های دیجیتالی، هر کشوری باید کمیته هماهنگ کننده ای را برای تاثیر گذاشتن بر موسسات مختلف تاسیس کند.
البته شکی نیست که تکنولوژی تمام مردم جهان را در کنار هم قرار می‌دهد اما به طور اساسی بسیاری عوامل فرهنگی، مردم را تقسیم و جدا می‌کنند.
باید واقعیت های جهانی جدید در ارتباط با تکنولوژی ارتباطات را با توجه به نظم سیاسی و فرهنگ ها مورد توجه قرار داد. (1)
دانشگاه های مجازی
دانشگاه مجازی یکی از اشکال آموزش از راه دور است که در تقابل با مفهوم سنتی آموز است. اگر تا دیروز آموزش تنها از معلمان و مربیان سود می برد و کتاب به عنوان اصلی‌ترین منبع اطلاعاتی در امر آموزش محسوب می گشت، امروزه آموزش با روش ها و ابزارها و محیط های جدید ارتباطی رو به رو شده است. نفوذ فن آوری های جدید اطلاعاتی به مراکز آموزشی (از مدارس تا دانشگاه ها) و حتی منازل روابط ساده معلمی و شاگردی را به طور کلی دگرگون ساخته است. به این ترتیب الگوهای سنتی یادگیری متحول شده‌اند و کاربران با حجم گسترده ای از اطلاعات ودانش مواجه هستند