اقتصاد گلستان- با استفاده از تکنولوژی جدید دامداری و با انتقال جنین، هر گاو ماده در سال به طور میانگین 22 گوساله به دنیا خواهد آورد و به دنبال آن تحول عظیمی در صنعت دامداری کشور به وجود خواهد آمد آقای احمد قلندری، سالهاست که برای ایجاد تحول و افزایش تولید محصولات کشاورزی و دامداری مطالعه و تلاش می کند. وی مدیر اجرایی این طرح ملی و دامدار نمونه صنعتی استان است. خبرنگاران ما ضمن بازدید از این دامداری و مرکز علمی و صنعتی، با وی در این رابطه و نیز در مورد تلاش ها و طرح هایش در دسترسی به فناوری پیشرفته دامداری گفتگو کرده اند.
س: لطفا درباره این دامداری توضیحات مقدماتی را بفرمایید؟
ج: این دامداری صنعتی تنها یک مرکز تولید شیر و گوشت نیست، بلکه یک مرکز تحقیقاتی مهم در سطح استان و کشور می باشد. کاری را که ما در این مرکز علمی- صنعتی شروع کرده ایم در بحث انتقال جنین برای اصلاح نژاد دام بود که این کار از سال 1383 با کمک و همکاری مسوولان جهاد کشاورزی و معاونت امور دام استان و مرکز اصلاح نژاد دام کشور شروع شد. دستآورد این برنامه طی این مدت کوتاه، برایمان بسیار خوب و ارزشمند بود و شکر خدا در حال حاضر کار به جایی رسید که گرگان در آینده نزدیک به بانک ژن دام هلشتاین در سطح کشور تبدیل می شود.
س: موضوع ایجاد بانک ژن از چه زمانی مطرح شده است؟
ج: البته بحث انتقال جنین، در طول سال های گذشته به صورت پراکنده در سطح کشور وجود داشته، اما به صورت متمرکز و به این شکلی که ما داریم، وجود نداشته است. ما با استفاده از این جنین منجمد وارداتی، به گوساله های نر و ماده ممتازی دسترسی پیدا می کنیم که به عنوان تولیدکننده اسپرم می توانند به مراکز اصلاح نژاد کشور فرستاده شوند و در آن مراکز استفاده شوند.
یکی دیگر از اهداف روند
این فناوری این است که ما ازگوساله های ماده مولد برای تولید تخمک استفاده می کنیم، به این ترتیب که از این گوساله ماده، در سنین متفاوت و قبل از باروری تخمک بگیریم و بعد در عمل تلقیح مصنوعی، با این تخمک ها جنین تولید کنیم. یعنی همان ضرب المثل قدیمی که می گفتند مرغ تخم طلا!
به سرانجام رساندن این طرح همواره از رویاهای من درطول سال های گذشته بوده است. و اکنون خوشحال هستم که امروز این آرزویم به ثمر نشسته است. اضافه می کنم که این کار را اروپایی ها در سال 1950 میلادی شروع کردند و ما امروز برای اولین بار در سطح کشور داریم این روند را در گرگان طی می کنیم و با انجام این طرح علمی، در حال حاضر می توانیم در مورد اصلاح نژاد دام استان و کشور حرفی برای گفتن داشته باشیم.
س: شما در مصاحبه قبلی خود با خبرنگار اقتصاد گلستان، پنجشنبه 13 اسفند 83 چاپ شد، گفته بودید که طرح مشترک 10 ساله در زمینه توسعه دامداری مدرن با شرکت کانادایی دارید، آیا این کار جدید شما در قالب همان طرح مشترک انجام شده است؟
ج: البته ما طرح همکاری دوجانبه را با شرکت کانادایی شروع کرده بودیم، اما متاسفانه اجرای این طرح در عمل با مشکلاتی روبرو شد و بعد پیگیری نشد، اما بحث کارشناسی این طرح مشترک بین کارشناسان ایرانی و کانادایی همچنان ادامه دارد.
و کانادایی همچنان ادامه دارد.
س: آیا برای تولید جنین در ایران به کارشناسان خارجی نیاز است؟
ج: برای تولید جنین خیر. ما در کشورمان دامپزشکان توانمند داریم که به ما کمک می کنند، ولی در مورد واردات جنین از دام های هلشتاین، مجبوریم از فناوری کشورهای پیشرفته جهان در این صنعت، مثل کشورهای اروپایی و کشورهای آمریکای شمالی، استفاده کنیم و باید جنین منجمد را وارد کنیم. برای مثل ما بذر مولد را از آن کشور ها وارد می کنیم. در جریان روند کاشت جنین در دام های ایرانی نیز، ما همان دام را در ایران و با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و زیست محیطی ایران تولید می کنیم.
س: فکر می کنید این اقدام ها و برنامه های صنعتی شما چه تغییری در وضعیت دامداری در این منطقه یا کشور ایجاد خواهد کرد؟
ج: من بسیار امیدوارم و در اینجا اعلام می کنم که ما در آینده ای نه چندان دور یک کشور تولیدکننده اسپرم و جنین دام در سطح منطقه خواهیم شد.
س: آیا واردات جنین، آنهم با ارز آزاد برای شما که بخش خصوصی هستید مقرون به صرفه است؟
ج: متاسفانه واردات جنین با ارز آزاد، به خصوص از دام های برتر جهان و از نوع دام ممتاز هلشتاین، که امروز نیاز اصلی اصلاح نژاد کشور است، برای بخش خصوصی اصلا اقتصادی نیست و در این رابطه دولت حتما باید یارانه پرداخت کند. تنها انتظار ما از دولت این است که همانگونه که قبلا در توسعه امور دامداری و صنعتی شدن دامداری کشور، به خصوص در واردات جنین در سال های 83 و 84 یارانه ارزی پرداخت کردند، بار دیگر از وزارت جهاد کشاورزی تقاضا داریم که برای سرمایه گذاری کلان در بحث اصلاح نژاد دام کشور یک یا دو میلیون دلار به ما یارانه بدهد که این رقم در بودجه کشور رقم قابل ملاحظه ای نیست و در صورت تحقق این امر ما در آینده می توانیم به عنوان یک کشور برخوردار از صنعت دامداری مدرن، در صادرات دام به کشورهای منطقه، حرفی برای گفتن داشته باشیم و به خصوص در سال های آینده با استفاده از این طرح پیشرفته و جدید می توانیم تولید هر راس دام را به حدود 12 تن در یک دور شیردهی برسانیم.
س: نیاز یارانه شما در سال برای واردات جنین منجمد چقدر است و با انجام آن چه تحولی در صنعت دامداری کشور بوجود خواهد آمد؟
ج: در طرح اصلاح نژاد دام لازم است که هرساله 200 تا 300 دز (Dose) جنین وارد کنیم، سالانه برای این کار به 500 تا 600 هزار دلار کمک یارانه ای دولت نیاز داریم. چرا می گوییم که هر سال باید این کار انجام شود، چون برای سال های اول و دوم نیاز به این است که این ژن به صورت جنین منجمد وارد شود، بعد از اینکه این جنین به یک دام مولد تبدیل شد، به متقاضی و به مراکز اصلاح نژاد دام عرضه می شود و بعد از این دام می شود هزاران راس دام تکثیر و تولید کرد.
س: واردات جنین منجمد از کی شروع شد و تا کنون چه میزان دز وارد کشور شده است؟
ج: ما در سال 83 اولین مجموعه جنین منجمد را که میزان آن حدود 1000 دز بود، از کشور کانادا وارد کردیم که ارزش آن 483 هزار دلار بود. این واردات با سرمایه شخصی صورت گرفت و متاسفانه در آن سال یارانه ای به ما تعلق نگرفت، اما خوشبختانه در پایان سال 84 پروفورمای (پیش فاکتور) ما را قبول کردند و قرار شده که از طرف وزارت جهاد کشاورزی به ما یارانه داده شود و آقای محمدرضا اسکندری، وزیر محترم کشاورزی نیز در سفر ریاست جمهوری به استان گلستان (اواخر اسفند 1384) بر حمایت و پرداخت یارانه مذکور تاکید کرد.
ضمنا باید اضافه کنم که در این مورد معاونت امور دام استان برنامه هایی برای توسعه این روش در بین دامداران دارد که این کار از شهریور ماه جاری شروع خواهد شد. در هرحال ما برای سری جدید واردات خود امیدوارم که امسال مرکز اصلاح نژاد دام کشور برای وارد کردن حدود 250 دز که از بهترین دام های آمریکای شمالی و کانادا انتخاب شده، به ما کمک کنند و دستمان را بگیرند. این را هم بگویم که اگر دولت این یارانه را که چیزی در حدود 600 هزار دلار خواهد بود بدهد، ما قول می دهیم که در 10 سال آینده کشورمان از این لحاظ به خودکفایی برسد و از واردات بی نیاز شود.
س: بعد از وارد کردن این جنین ها (Transfer Emdryo)، دامداران چند سال بعد می توانند بهره مند شوند؟
ج: جنینی که ما به صورت منجمد وارد می کنیم، جنین هفت روزه است. بعد از اینکه روی تلیسه های موجود در استان و کشور کاشته می شود، نه ماه بعد آن دام متولد می شود، و یک گوساله یک روزه به دنیا می آید. اگر گوساله نر باشد در طول 8 و 9 ماه آینده می تواند به مراکز اصلاح نژاد کشور حمل شود، که هم اکنون ما در گاوداری خود تعداد 9 راس از آن را داریم و خوشبختانه امروز اولین سری آن دارند به مراکز اصلاح نژاد کشور حمل می شوند، البته تعداد دو راس به مرکز اصلاح نژاد کرج، یک راس به آذربایجان شرقی و چهار راس به مشهد مقدس فرستاده می شوند.
س: این گوساله ها چه مقدار اسپرم تولید خواهند کرد؟
ج: این ها می توانند سالانه 10 تا 12 هزار دز اسپرم تولید کنند، یعنی به ازای هر یک گوساله که ما به مرکز می دهیم 12 هزار دز اسپرم از بهترین نژادهای دنیا در کشور تولید می شود.
س: فکر می کنید که دامداران از این روش جدید و مدرن استفاده بکنند؟
ج: خوشبختانه دامداران زحمتکش استان گلستان، از بدو ورود این جنین، از طریق معاونت اموردام استان و دیگر مسوولان و دست اندرکاران اطلاع یافته و از آن استقبال کرده اند، اخیرا قول مساعد داده شده که همه دامداران بتوانند از این ژن های جدید استفاده کنند و امید است از شهریور امسال دامداران با قیمت یارانه ای بتوانند از این ژن های وارداتی بهره مند شوند.
س: تولید فراورده های دامی با روش جدید، چه مزیتی نسبت به دام های موجود خواهد داشت؟
ج: در ارتباط با گوساله های نر همان طور که گفتم مولد اسپرم خواهند بود و سالانه صدها هزار دز اسپرم تولید خواهند کرد که این اسپرم ها برای اصلاح نژاد دام های بومی، دورگ و اصیل کشور سودمند باشند. از هر گاو ماده در سال به شکل سنتی یک گوساله متولد می شود، اما در این روش جدید، از هر گاو هر سال 22 تا 25 گوساله تولید می شود، یعنی از دام ماده تخمک ماده را می گیریم و با بهترین اسپرم ها عمل لقا» انجام می شود و بعد خودمان تولیدکننده گاو ماده می شویم. یک گاو ماده در این روش هر سال حداقل 22 راس گوساله می دهد.
در تولید شیر هم، چون این ژن ها از بهترین و مقاوم ترین گاوهای جهان گرفته می شود، در ظرف سه سال آینده هر دامداری که از این طرح استفاده کند، میانگین تولید شیر آن 12 تن در سال خواهد بود. در حال حاضر متوسط تولید شیر در سطح کشور 7 تا 7/5 تن در سال است، واحدهای نمونه ای در کشور داریم که تولیدشان به 8 تا 9 تن در سال می رسد. در استان گلستان تولید شیر حدود 6 تن است و من امیدوارم که در سه سال آینده تولید شیر استان، در واحدهای دامداری که از این روش استفاده می کنند، به 13 تا 13/5 تن در سال برسد.
س: جشنواره شیر که طی روزهای اخیر در گرگان برگزار شد، چه تاثیری در توسعه دامداری کشور خواهد داشت؟
ج: بنظر من بزرگترین تاثیر جشنواره شیر با توجه به اینکه برای اولین بار در استان برگزار شد، آشنایی دامداران با متخصصان و با صاحبان صنعت و کارخانجات فرآوری است. به نظر من وقتی که تولیدکنندگان، صاحبان صنایع و دانشگاهیان، با دامداراران در کنار هم قرار بگیرند، به راحتی می توانند مشکلات خودشان را حل کنند. به نظر من جشنواره شیر در گرگان قدم بسیار خوبی برای افزایش تولید شیر در استان خواهد بود.