تحقیق مقاله خرگوشک ( گل ماهور )

مقدمه

مردم برخی سرزمینها از خرگوشک  به عنوان ماده ای ضد سرفه  استفاده می کرد اند در اکثر فارماکپه های معتبر از گلهای  این گیاه به عنوان  دارو یاد شده است  گاهی برگهای این گیاه  نیز مورد استفاده قرار می گیرد  مواد موثره موجود  درگلهای خرگوشک  خلط آور  و ضد سرفه ایت و برای مداوای  برخی ناراحتیهای  ریوی مانند برونشست وسیاه  سرفه است .

گل های خرگوشک  عسل دهنده است و سبب  افزایش کیفیت  عسل نیز می شود .

این گیاه در سطوح  وسیعی در کشورهای  آلمان ، روسیه ،لهستان  و مجارستان کشت می شود .

مشخصات گیاه

خرگوشک  بوته ای استوار یک ساله یا دوساله  است گونه های متعلق به جنس ورباسکوم گیاهانی همه جایی هستند ودر آسیا ،شمال آفریقا ،  شمال آمریکا، و اروپا و در مناطق وسیعی  می رویند نه تنها گلهای ورباسکوم فلوموئیدس بلکه گلهای گونه های دیگری مانند ورباسکوم تاپوسوس  وورباسکوم  تاپسی فورم  خاصیت دارویی و همواره مورد استفاده قرار می گیرند .

ریشه گیاه ضخیم و مخروطی شکل است  و انشعابهای کمی دارد  ساقه ی این گیاه  ضخیم و مستقیم است  ارتفاع ساقه  به شرایط اقلیمی  محل رویش گیاه بستگی  دارد  بین  60 تا 200 سانتی متر  است ساقه ی گیاه زاویه دار  (معمولاً 5 ضلعی ) می باشد و در مرحله گلدهی  محکم و کم و بیش چوبی  می گردد .

در گیاهان دو ساله  در سال اول رویش  فقط برگهای طوقه ای تشکیل می شود این برگهای دندانه دار  کشیده و کم وبیش  بیضی شکلند  و طول آنها  به 40 سانتی متر می رسد گایه در سال دوم رویش  به ساقه می رود  و برگها به طور متناوب  بر روی ساقه قرار می گیرند.

 برگهای قسمت فوقانی  دمبرگ  کوتاهی دارند در حالی که برگهای ناحیه تحتانی دمبرگ طویلی  به طول 25 تا 35  سانتی متر  دارند سطح برگها ناصاف و دارای شیارهای فراوانی است و در قسمت تحتانی  بگر و رگبرگهای اصلی وفرعی کاملاً مشخص  می باشند طرفین رگبرگها پوشیده  از کرکهای  ستاره ای شکل است .

طول ساقه های  گل دهنده  متفاوت و بین 30 تا 80  سانتی متر است این ساقه ها ممکن است ساده و بدون انتشعاب باشند  ویا گاهی نواحی تحتانی  ساقه های  گل دهنده   منشعب می شوند و ساقه های  متعددی به وجود می آید .

گلها به صورت  خوشه ای بر روی ساقه های گلدهنده  پدیدار  می شوند در هر نقطه  روی این ساقه و یک گاهی  سه تا پنج  گل ظاهر  می شوند رنگ گلها زرد و روشن قسمت  خارجی  آن کرکردار و لایه ی  داخلی آن صاف است گلها از اوایل  خرداد ماه پدیدار  می شوند و گلدهی  تا شهریور  ادامه می یابد .

میوه از نوع کپسول  و محتوی دانه های  ریز متعددی است پس از رسیدن ومیوه و باز شدن آن ها بذرها  به اطراف ریزش  می کنند بذرهای به رنگ قرمز تیره و وزن هزاردانه  08/0 تا 8/0 گرم است .

مواد موثره گلهارا مواد موسیلاژی (3 درصد ) ترکیبات قندی (10 تا 11 درصد ) ساپونین (4/7 درصد )کارتنوئید (بتاکاروتن و کروسین ) وفلاونودئیدها (هسپریدیدن، ورباسکوزید ) تشکیل می دهند .

نیازهای اکولوژیکی

اکثر گونه های  جنس ورباسکوم  در طول رویش به مناطق آفتابی  و خاکهای سبک  شنی نیاز دارند . خاکهای رسی  و متراکم  برای رویش این گیاهان مناسب  نیست این گیاهان در برابر سرما مقاوم هستند به طوری که  برگهای طوقه ای قادر به تحمل درجه ی حرارتهای  زیر صفر است . سلول های ریشه خرگوشک قادر به جذب آب از اعماق زمین هستند و خشکی را می توانند  به سهولت  تحمل نمایند بذرها در دمای 8 تا 10  درجه ی سانتی گراد  به خوبی  جوانه می زنند . و برای رویش  به مقادیر مناسبی رطوبت نیاز دارند .

تناوب کاشت

خرگوشک  را می توان  با هرگیاهی  به تناوب کشت کرد  تکرار کشت این گیاه در یک زمین پس از سه تا چهار سال انجام پذیر است .

مواد وعناصر غذایی مورد نیاز

اگر چه خرگوشک در خاکهای تهی  از مواد و عناصر  غذایی قادر به رویش است ولی  مواد و عناصر مناسب سبب افازیش عملکرد گل  و مواد موثره  آن می شود تحقیقات نشان می دهد که کودهای  حیوانی نقش  عمده ای در افزایش  عملکرد گل دارد . فصل پاییز  که هنگام آماده ساختن زمین  است 40 تا 50 کیلوگرم درهکتار  اکسید فسفر  70 تا 80   کیلوگرم  درهکتار اکسید پتاس به عنوان مقادیر  پایه باید به خاک  کاهش عملکرد گل  می وشد توصیه می شود  در فصل بهار 30 تا 50  کیلوگرم در هکتار ازت  به صورت سرک در اختیار گیاهان قرار گیرد .

آماده سازی خاک

در فصل پاییز پس از افزودن کودهای حیوانی  یا شیمیایی مورد نیاز  گیاه به خاک ، باید شخم عمیقی زده شود در اواخر زمستان  زمین راتسطیح و بستر خاک را برای  کشت این گیاه آماده  می کنند .

تاریخ و فواصل  کاشت

زمان مناسب  برای کاشت خرگوشک  اواخر پاییز(آبان ) یا اوایل بهار (فروردین )  است فاصله ی ردیفهای  کاشت بین 50 تا 60  سانتی متر مناسب است عمق بذر خرگوشک  در موقع کاشت باید 5/0  تا 1 سانتی متر  باشد برای هر هکتار زمین ب 5/1 تا 2 کیلوگرم  بذر با کیفیت مطلوب نیاز است .

روش کاشت

کاشت خرگوشک  توسط بذر و به روش مستقیم صورت  می گیرد خرگوشک  در سطوح وسیع  به طور ردیفی  کشت می شود چنانچه  بذرها در بهار کشت شود تیمار چینه سرمایی جهت  تسریع در جوانه زنی ضرورت  دارد پس از کاشت برای تراکم  بخشیدن به لایه سطحی  خاک انجام غلتک  مناسبی سبب تسریع در جوانه زنی  بذرها می شود بذرهای کشت شده در فصل پاییز  پس از طی دوره ی سرما در اوایل بهار سبز می شوند پس از سبز شدن بوته ها را درطول ردیفهابه تعداد  مناسب باید تنک کرد .

مراقبت و نگهداری

رشد اولیه گیاه خرگوشک بسیار کند و بطئی است  و در سال اول رویش تنها برگهای  طوقه ای  تشکیل می شود  گسترش  علفهای  هرز تاثیر نامطلوبی  در رشد و عملکرد  این گیاه دارد  و از این رو تهیه بستر عاری از علف هرز ضروری است  مبارزه با علفهای  هرز در طول   رویش گیاهان  نیز ضرورت دارد  درمرحله ی چهارم  تاهشت برگی انجام  کولتیواتورمناسبی  بین ردیفهای سبب تسریع  در رویش گیاهان  می شود از آن جا که این گیاهان  برگهای طویلی دارند و چنانچه  متراکم کشت  شوند به شدت  از عملکرد  گل کاسته می شوند  لذا بوته های  را در طول  ردیفها طوری  باید تنک کرد که در هر متر طول ردیف تاشش گیاه باقی بماند .

در طول رویش  گیاهان  آفات ممکن است صدمه های زیادی به محصول وارد کنند مهمترین این آفاتها عبارتند  از شته و لارو به نوعی پروانه  که از ریشه  تغذیه می کند علیه این آفتها  از آفت کشهای مناسب  باید استفاده کرد .

برداشت محصول

گلها معمولا هنگام شب باز می شوند و به طرف ظهر  به تدریج بسته  شده (به صورت  پژمرده  در می آیند )  و از طراوت  آنهاکاسته میشود . زمان مناسب برای جمع آوری  گلها یک  روز آفتابی  ساعت 9 تا 11  قبل از ظهر است گلها را از خرداد  تا اوایل مرداد به تدریج می توان برداشت کرد  از این رو زمان کافی برای برداشت گلها وجود دارد  و طی چند هفته می توان آنهارا جمع آوری کرد اگر چه  گلها را می توان  همراه با کاسبرگها برداشت کرد  ولی بهتر  است فقط گلها (  بدون کاسبرگ ) برداشت شوند  گلها را باید  در سبدهایی که اطراف آنها سوراخهای مناسب تعبیه شده باشد (جهت عبور و ورود هوا)قرار داد و نباید آنها را به صورت فشرده و متراکم رسید  یا ظروف  دیگر جای داد زیرا سببب شکستگی گلبرگها و تغییررنگ  آنها زا زرد روشن به قهوه ای تیره  می شود تاثیر نامناسبی   روی مواد موثره  آنها برجای می گذارد و در چنین شرایطی  غیر قابل استفاده می شوند گلهای برداشت شده را به  سرعت باید خشک کرد تاخیر درخشک کردن گلها تاثیر نامطلوبی برمواد موثره   آنها می گذارد  گلها را در سایه و یا با استفاده از خشک کنهای  الکتریکی در دمای 45 تا 50 درجه سانتی گراد  می توان خشک کرد . هنگام خشک کردن بهتر است گلها به صورت  وارونه قرار نگیرد خشک شدن تدریجی  گلها و همچنین  وجود رطوبت  در آنها سبب تغییر رنگ  آنها می شود(به رنگ قهوه ای ) و ا«ها را غیر قابل استفاده می نماید .

گلهای خشک شده رطوبت را به شدت جذب می کنند. پس از خشک شدن   باید آنهارا در کیسه های پلاستیکی  فاقد هوا  قرار داد و با بستن در آن مانع  ورود هوا به داخل  آ« شد افرادی که معمولاً  به گل حساسیت دارندو تماس آنها با کل  سبب سرفه و همچنین  خارش بدن آنهامیشود  نباید در امر خشک کردن  و بسته بندی گلها شرکت نمایند.

عملکرد ل تازه پنج تا شش  تن در هکتار است  که ازآن 5/0 تا 6/0 تن کل خشک حاصل میشود نسبت گل تازه به خشک 8 تا 10  است .

چنانچه هدف از کشت  خرگوشک استفاده  از برگهای آن از سال اول رویش  می توان برگها را به تدریج  برداشت کرد برگ هارا باید طوری برداشت کرد که باعث خشک شدن گیاه نشود از این روبرگهایی را که در محورهایی خارجی دایره ای شکل قرار دارند  باید برداشت  شوند درسال دوم رویش  تا قبل از به ساقه رفتن   گیاه می توان برگها را برداشت کرد .

عملکرد برگ  خشک 1 تا 5/1  تن درهکتار می باشد .

جمع آوری بذر

 چنانچه  هدف از کشت خرگوشک  برداشت بذر آن  باشد برداشت گلها باید خودداری نمود بذرهای این گیاه به طور  همزمان نمی رسند و پس از  رسیدن به اطراف ریزش می کنند .

بذر خرگوشک را دردو مرحله  می تون برداشت کرددر مرحله ی اول  هنگامی که  یک سوم بذرها  رسیده اند  باید ساقه های گل دهنده را قطع کرد  ودر مکانی مناسب  قرار داد تاهمه خشک شوند در مرحله ی دوم  پس از خشک شدن آنها راباید  بوجاری و بذرها را پس از تمیز کردن بسته بندی نمود .

تیره پنیرک

ختمی دارویی

مقدمه

مردم برخی  کشورها ازمدتها پیش  خواص درمانی  ختعمی دارویی را می شناختند  و از آن  برای درمان  بعضی بیماریهای استفاده می کردند  ختمی دارویی در تعدادی  ار فارماکوپه های  معتبر به عنوان گیاه دارویی معرفی شده و خواص درمانی آن مورد تاکید  قرار گرفته است برگها و ریشه ختمی  دراویی خاصیت دارویی دارند  و از دم کرده ی  آنها به عنوان  ضد سرفه  ،خلط آور و نرم کننده ی مجاری تنفسی استفاده می شود  موسیلاژ موجود در برگها و ریشه ی این گیاه سوزش  غشاء  مخاطی را تسکین  و التهاب  را کاهش می دهد  از گلهاو پیکر رویشی ختمی  دارویی به ندرت  استفاده می شود.

مردم بعضی  سرزمینها از دم کرده ی گلهای این گیاه  برای رفع ورم  ملتحمه ی چشم  استفاده می کنند .

از مواد  موثره این گیاه  در صنایع دارویی ، داروهای مختلفی به اشکال  شربت ،قطره و قرص  برای مداوای  بیماریهای مربوط به نای  و نایژه  و همچنین تسکین  سرفه های ناشی از ناهنجاریهای  ریه تهیه می شود .

ختمی دارویی  در سطوح مختلفی در بعضی از کشورها کشت می شود .

مشخصات گیاه

ختمی داروی گیاهی علفی و چند ساله است منشا اصلی این گیاه منطقه ی مدیترانه   گزارش شده است  و در مناطقی که خاک از رطوبت کافی برخوردار باشد می روید  این گیاه در اروپا  ، آسیا و شمال آفریقا  گسترش دارد  .

ا زریزوم ریشه ای  ساده و یا کم و بیش منشعب  به طول 10 تا 30  سانتی متر به ضخامت دو تا سه سانتی متر خارج می شود .  رنگ قسمت خارجی  ریشه قهوه ای تیره و لایه ی داخلی آن سفید  رنگ است و ساقه استوانه ای  شکل و ارتفاع آن  80 تا 120  سانتی متر است پای ساقه  معمولاً چربی است و برگها سه تا پنج لبی هب قطر 5 تا 10 سانتی متر ورنگ  آن سبز تیره است و برگها به طور  متناوب روی ساقه قرار می گیرند  برگها قسمت فوقانی  ساقه کم و بیش  تخم مرغی شکل است  ولی برگهای پایینی  ساقه قلبی شکل هستند حاشیه برگها دندانه دارند و سطنح برگها از کرکهای  انبوه و فراوانی  پوشیده شده است گلها کوچک  به رنگ سفید  یا صورتی کم رنگ و گاهی در سطح گلبرگها لکه های  زرشکی  یا ارغوانی  مشاهده می شود و گلدهی  تا اواخر تابستان (شهریور)  ادامه می یابد .  گلها برای مدت  نسبتاً طولانی  روی گیاه مشاهده میشوند