اوقات فراغت در کشور جایگاه مشخصی ندارد نظارت خانواده ها بر اوقات فراغت فرزندان آنی وزودگذر است یک محقق و مترجم حوزه ارتباطات از نامناسب بودن جایگاه و شرایط اوقات فراغت در کشور خبرداد و گفت بیشتر افراد در مواجه شدن با این فرصت ها نمی توانند تصمیم گیری درستی انجام دهند.
دکتر غلامرضا آذری می گوید اوقات فراغت در صورت جدی گرفته شدن از پر بارترین لحظات نوجوانان و جوانان می باشد افراد بین سن 21-18 و 24-22 و 28-25 سال دارای بیشترین اوقات فراغت هستند.
اوقات فراغت در کشور تنها به مباحث ورزشی و امور فرهنگی منحصر شده است، نهادهای دولتی می توانند برای جلوگیری از شرایطی که در آن افراد نمی توانند به تصمیم گیری درست بپردازند پیشگام ایجاد دوره های باز آموزی شوند.
تمایل افراد در فصل فراغت به جذب شدن در گروههای دوستی و هم چنین الگو برداری های نادرست از جمله آسیب های اجتماعی اوقات فراغت محسوب می شوند. نظارت تربیتی خانواده ها در این گونه موارد آنی می باشد عدم نظارت مستمر بزرگسالان بر رفتار فرزندان در این فصل می تواند زمینه روانه شدن آنان به سوی مشکلات بلند مدت نظیر اعتیاد و جذب شدن به سمت گروههای منحرف را فراهم سازد . از این رو خانواده ها باید در این راستا مراقبت های تربیتی غیر مستقیم خود را به کار گیرند.
نقش امور تربیتی در غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان
اوقات فراغت را می توان مهم ترین و دلپذیرترین اوقات انسانها دانست. این اوقات برای مومنین لحظه های نیایش با معبود ، برای عالمان دقایقی تفکر و تأمل و برای هنرمندان زمان ساختن و ابداع و اختراع است، در عین حال برای عده ایی نیز اوقات فراغت ملال آورترین و خستگی ترین لحظه هاست.
اوقات فراغت برای عالمان ، جامعه شناسان و دانشمندان به حدی مهم است که معتقدند، موجودیت و اصالت فرهنگهای جامعه بر مبنای فرصتها و اوقات فراغت افرادی است که در آن جامعه زندگی می کنند پی ریزی شده است. چنانچه کار کردهای فراغت را نشاط و شادابی ، تفریح و سرگرمی سالم و بالاخره رشد و شکوفایی استعدادها و تکوین شخصیت بدانیم و نظر به اینکه کشور ما در ردیف جوان ترین کشورهای دنیا با میانگین سنی 16 سال می باشد، هدایت و ایجاد امکانات برای غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان می تواند در شکل گیری شخصیت و هویت آنان و سازندگی جامعه ایرانی و اسلامی نقش بسزایی داشته باشد. در بسیاری کشورهای در حال توسعه مشکلات عمده گذراندن اوقات فراغت نداشتن امکانات تفریحی سالم، عدم آگاهی ، نداشتن برنامه صحیح و اصولی، اجرای سیاستهای نامناسب فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی می باشد که حتی موجب انحراف نوجوانان می شود. پژوهشهای انجام شده در ایران حاکی از این مطلب است که بسیاری از عضلات اخلاقی و فرهنگی در بین نوجوانان و جوانان موازی کاری ارگانها و سازمانهای ذیربط و فقدان برنامه ریزی صحیح جهت گذراندن اوقات فراغت در بین آنان بوده است.
بنابراین شناخت نیازها تمایلات علاقه، گرایشهاو گذشتهای دانش آموزان به انواع فعالیتها ی فوق برنامه و فراغت و برنامه ریزی و تدارک امکانات لازم یک ضرورت برای امور تربیتی علی الخصوص در حیطه آموزش و پرورش می باشد.
تعریف اوقات فراغت:
فراغت در لغت به معنای آسودگی و آسایش اما از نظر اصطلاحی و از دیدگاه جامعه شناسان : گذراندن اوقات فراغت مجموعه فعالیتهایی را در بر می گیرد که شخص به میل خود خواه برای استراحت ، تفریح، گسترش اطلاعات یا مشارکت آزاد اجتماعی و یا بروز خلاقیت و توانایی در زمان فراغت از تحصیل از خود نشان میدهد
کارکردهای اوقات فراغت:
کارکردهای مستقیم مانند: تفریح، خلاقیت، تعلق و همبستگی
کارکردهای غیر مستقیم مانند: سرمایه اجتماعی، تقویت، هویت دینی و ملی ، کاهش آسیب های اجتماعی،کمک به توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی
اما در عین حال گذراندن فراغت می تواند با نوعی آسیب های فردی و اجتماعی مثل روی آوردن به مواد مخدر، بزهکاری و ستیزه جویی همراه باشد که این موضوع را فراغت فعال و غیر فعال روشن می سازد.فراغت فعال را در گروه فعالیتهای سالم از قبیل: فعالیتهای هنری آموزشی، پژوهشی، گروهی داوطلبانه و اجتماعی، سرگرمی و بازیها، مسافرت، سیاحت، دید و بازدید ، شهر گردی و خرید و ... جای داد.مجموعه عوامل و متغیرهای موثر در گذارندن اوقات فراغت را می توان به گروههای زیر تقسیم کرد:تغیرهای اجتماعی و فرهنگی ( تحصیلات، پایگاه اجتماعی، فرهنگ ملی و اعتقادات دینی ، موقعیت طبقاتی)
متغیرهای اقتصادی ( شغل و در آمد، کالاها و خدمات فراغتی، نقش اقتصاد فراغتی و گردشگری )متغیرهای فردی و شخصی ( جنسیت، سن و مرحله زندگی)
متغیرهای خانوادگی ( نقش ازدواج، مراحل مختلف زندگی خانوادگی، هویت و فرهنگ خانوادگی)عوامل محیطی و کالبدی – فضایی (وجود امکانات قابلیت دسترسی آگاهی و اطلاع و ...)عوامل مدیریتی (نقش دولت، نقش بخش خصوصی، نهادهای داوطلب، مدیریت کارآمد ، تبلیغات) مطالعات و تحقیقات انجام شده در خصوص نحوه گذراندن اوقات فراغت در ایران حاکی از آن است