یکی از شاخه‌های جدید علم ومعرفت که مساله نیروی انسانی ودیگر جنبه های مربوط دنیای کار را در کانون توجه خود دارد،روان شناسی صنعتی وسازمانی است. این شاخه از دانش مطالعه علمی رابطه میان انسان ودنیای کار را وجهه همت خود قرار داده است. در واقع ،کاربرد و بسط وگسترش اصول روانشناسی است به مسایلی که انسان در تجارت و صناعت با آنها دست به گریبان است. از آنجا که شاخه روانشناسی صنعتی و سازمانی یکی از شاخه های کاربردی و فعال رشته مهم روانشناسی است و همچنین کشور نیز در آستانه توسعه اقتصادی و صنعتی است لذا استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی صنعتی و سازمانی یکی از ضروریات دنیای تولید و کار است و بدون این گونه خدمات تولید با کیفیت در دنیای پر رقابت فعلی با مشکل روبروست. خدمات مشاوره ای با حل و فصل مشکلات کارکنان در ابعاد مختلف می تواند تخصص، انرژی و توان کارکنان را در اختیار اهداف و ماموریت سازمان قرار دهد. آثار عملی خدمات مذکور در سازمان ها بسیار زیاد است که از آن جمله می توان : بهبود رضایت کارکنان، پیشگیری از فرسودگی منابع انسانی، کمک به توسعه منابع انسانی، معنادار کردن سازمان غیر رسمی، فراهم کردن بستر لازم برای اتخاذ تصمیمات استراتژیک برای روان سازمان، بالابردن انگیزه کارکنان، تقویت فرهنگ استفاده از خدمات مشاوره ای، جلوگیری از پیری زودرس سازمان و هماهنگی بین خانه و کارخانه را نام برد که همگی این آثار صرف نظر از صرفه جویی در سرمایه گذاری جدید برای نیروی انسانی موجب تحقق رسالت توجه به کرامت انسانی در سازمان ها می شود و بهره وری و سلامت و شادابی را در کارکنان و سازمان تا حدود زیادی تضمین می کند. روانشناسان صنعتی وسازمانی می توانند در زمینه هایی از قبیل: کارمندیابی، گزینش، کارگماری و طبقه بندی کارکنان ، برنامه ریزی و آموزش نیروی انسانی، ارزشیابی شغل و عملکرد شغلی ،کاهش سوانح و افزایش ایمنی، بهبود شرایط محیط کار، افزایش انگیزه و روحیه کار، افزایش دلبستگی ، خشنودی شغلی و تعهد سازمانی، کاهش فشار روانی شغلی، بهبود ارتباطات، ، ایجاد تغییرات مناسب، مشاوره شغلی و حرفه ای، افزایش بهداشت روانی، روابط فرهنگی و هماهنگی میان انسان و ماشین نقش موثر و کارساز داشته باشند. به این شاخه از روانشناسی گاه روانشناسی کار و روانشناسی شغلی هم گفته میشود.این رشته را در آمریکا تحت عنوان industrial and organizational psychology و در اروپا تحت عنوان work psychology می‌‌شناسند.
آدام اسمیت معتقد است که سعادت و ثروت هر ملت، بسته به نیروی کار مردم آن است
تعریف کار: آدام اسمیت معتقد است که سعادت و ثروت هر ملت، بسته به نیروی کار مردم آن است. هانری میلر می‌گوید: کار و زندگی، لازم و ملزوم‌اند؛ کار کن برای زندگی و زندگی کن برای کار. هنری فورد معتقد است شخصی که از کار می‌گریزد، از زندگی می‌گریزد. اسکار وایلر نیز گفته است که هرچه کار سخت باشد، بیکاری از آن سخت‌تر است…
تعریف روانشناسی کار: در تعریف روانشناسی کار می‌توان گفت، رشته‌ای از روانشناسی که در آن رفتار آدمی در رابطه با کار مورد مطالعه قرار می‌گیرد. هدف اصلی روانشناس کار نیز مطالعه و کاربرد آن دسته از اصول و یافته‌های علم روانشناسی است که در رابطه بین انسان و کار او اثر می‌گذارد. بنابراین، می‌توانیم قلمرو روانشناسی کار را به عنوان مطالعه رفتار آدمی در آن جنبه از حیات بدانیم که:
با « کار» پیوندی تنگاتنگ دارد و رفتار آدمی را در رابطه با آن تحت مطالعه و بررسی قرار می‌دهد.
برای به حداقل رسانیدن این مشکلات انسانی در کار، از قوانین و یافته‌های روانشناسی استفاده می‌کند.
در روانشناسی کار کوشش اصلی روانشناس آن است که:
●هر سازمان تولیدی یا خدماتی به تولید آن دسته از کالاها و خدمات بپردازد که اولاً، نیازهای «معقول» آدمی را تأمین کند و ثانیاً، در این راه، رفاه جسمی و ارزش‌های شخصی و انسانی مردم نیز مورد توجه قرار گیرد.
●کارایی و خاصه اثربخشی فعالیت کارکنان سازمان ها در تولید و توزیع کالاها و خدمات، افزایش یابد.
● شرایطی فراهم شود تا کارکنان سازمانها، با اعتقاد و علاقه به فعالیت بپردازند.
●ارزش‌های شخصی و انسانی کارکنان سازمانها هم چنان محفوظ باقی بماند و موجباتی فراهم گردد که ایمنی کارکنان در زمینه سلامت جسمی و روانی، تأمین شود.
● بهداشت روانی کارکنان سازمانها با تمام ابعاد آن تأمین شود و رشد و بالندگی شخصیت آنان همراه با افزایش کارایی و اثربخشی فعالیت‌شان، مورد‌نظر قرار گیرد.
● مسایل انسانی در محیط کار حل شود و اگر بخواهیم واقع بینانه‌تر بیان کنیم، «مسایل و مشکلات انسانی در محیط کار، به حداقل برسد و … ».
تعریف روانشناسی صنعتی: در تعریف روانشناسی صنعتی (که اکنون دیگر از این اصطلاح استفاده نمی‌شود) آمده است: مطالعه رفتار آدمی در جنبه‌هایی از حیات که به کار مربوط است و بهره‌گیری از دانش حاصل از رفتار آدمی جهت به حداقل رسانیدن مشکلات وی در کار.
تعریف روانشناسی صنعتی سازمانی: این رشته روانشناسی را چنین تعریف کرده است: کاربرد اصول روانشناسی در محل کار و مطالعه عواملی که در سازمانها بر کارکنان اثر می‌گذارد. به اعتقاد اسپکتور، روانشناسی صنعتی و سازمانی، یعنی یافتن اصول علمی و به کارگیری آن در محل کار.
کاربردهای کنونی روانشناسی در محیط کار
امروزه در کاربرد روانشناسی کار به پدیده‌هایی نظیر «تفاوت‌های فردی»، «ساختار سازمانی»، «پاداش و دستمزد» «ساختار گروهی در سازمان»، «نظام تنبیه و تشویق»، «طراحی وسایل کار»، «شرایط کار»، «انگیزش کارکنان» و نظایر آن توجه میشود و قابل پیش‌بینی است که در آینده نیز توجه روانشناس کار یا روانشناسی صنعتی و سازمانی به جای «عوامل منفرد»، به «عمل متقابل رفتار آدمی» و عوامل دیگری نظیر سازمان، شرایط کار، بهره‌وری، آدمک‌های مصنوعی و… معطوف شود
. روانشناسی صنعتی- سازمانی چیست؟
این رشته روانشناسی به مطالعه رفتار و محیط کار می‌پردازد. روانشناسان صنعتی- سازمانی غالباً برای افزایش کارایی محیط کار، انتخاب کارکنان مناسب برای کارهای بخصوص، و تولید آزمون‌های مرتبط به پژوهش می‌پردازند.
2. روانشناسان صنعتی- سازمانی چه کار می‌کنند؟
روانشناسی صنعتی-سازمانی حوزه گسترده‌ای را در بر می‌گیرد. بنابراین روانشناسان این حوزه می‌توانند در زمینه‌های مختلفی به کار بپردازند. بسیاری از روانشناسان صنعتی- سازمانی در بخش خصوصی به کار اشتغال دارند و به مسائلی از قبیل بهره‌وری کارکنان، آموزش و ارزیابی کارکنان، و منابع انسانی می‌پردازند. برخی دیگر از روانشناسان صنعتی- سازمانی در بخش‌های پژوهشی یا دانشگاهی به کار اشتغال دارند. برخی حوزه‌های تخصصی نیز در روانشناسی صنعتی- سازمانی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به تعامل انسان با رایانه وعوامل انسانی اشاره کرد. فرصت‌های مشاوره نیز برای روانشناسان صنعتی- سازمانی با تجربه موجود می‌باشد.
3. به چه نوع مدرکی نیاز است؟
برنامه‌های دانشگاهی متعددی برای کارشناسی (لیسانس) روانشناسی صنعتی- سازمانی وجود دارد. افرادی با درجه کارشناسی در این رشته معمولاً در واحدهای منابع انسانی سازمانها به کار مشغول می‌شوند. کسانی که در پی فرصت‌های بهتر شغلی و درآمد بیشتر باشند می‌توانند تحصیلاتشان را تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه دهند. برای دارندگان مدرک کارشناسی ارشد در روانشناسی صنعتی- سازمانی، فرصت‌های شغلی زیادی وجود دارد. این افراد معمولاً در واحدهای منابع انسانی، مشاوره، بخش دولتی و گاه بخش خصوصی به کار اشتغال دارند. نیاز روز افزون به روانشناسان صنعتی- سازمانی باعث شده است که دانشگاه‌های زیادی در سطح جهان به ارائه دوره کارشناسی ارشد این رشته بپردازند. کسانی که دارای درجه دکتری روانشناسی صنعتی-سازمانی باشند بالاترین فرصت‌های شغلی و درآمد را خواهند داشت.
4. دیدگاه کاری روانشناسان صنعتی- سازمانی چیست؟
روانشناسان صنعتی- سازمانی به افزایش بهره‌وری و کارایی کارکنان و نیز حفظ و نگهداری آنان در محدوده وسیعی از کسب و کارها کمک می‌کنند. روانشناسان صنعتی- سازمانی به شرکت‌ها در پرداختن به مسائلی از قبیل سیاست‌های ضدتبعیض در محیط کار کمک می‌کنند. شرکت‌ها همچنین از تجربه و مهارت روانشناسان صنعتی- سازمانی در طراحی، تحلیل و پژوهش در زمینه تولید ابزارهایی برای ارزیابی بازاریابی و تحلیل‌های آماری استفاده می‌کنند.
5. آیا این رشته برای من مناسب است؟
پیش از آن که تصمیم بگیرید در رشته روانشناسی صنعتی- سازمانی به تحصیل و سپس کار بپردازید، چند عامل را باید در نظر بگیرید. آیا از کارهای پژوهشی لذت می‌برید؟ آیا رابطه‌تان با آمار خوب است؟ اگر پاسختان منفی است، روانشناسی صنعتی- سازمانی احتمالاً رشته مناسبی برای شما نیست. کسانی که در بخش دولتی یا خصوصی و موقعیتهای دانشگاهی کار می‌کنند،