بهره وری چیست؟
بهره وری مفهومی است که برای نشان دادن نسبت برون داد بر درون داد یکفرد، واحد و سازمان بکار گرفته می شود. داده/ستانده = بهره وری
به منظور کنترل تورم، رشد اقتصادی ، صرفه جوئی در استفاده از منابعکمیاب، افزایش قدرت رقابت بیش از پیش به بهره وری اهمیت داده میشود.
- شاخص های بهره وری کدامند و چه ویژگیهایی دارند؟
شاخصهای بهره وری را می توان به دو بخش کلی تقسیم کرد:
1-شاخصهای بهره وری (کلی و جزئی)
شاخص کلی: نسبت خروجی به جمع کل ورودیها (نیروی کار، هوا، سرمایه، ...)
شاخص جزئی: نسبت خروجی به هر یک از ورودیها
2-شاخص عملکرد: هر نوع رابطه میان عوامل مؤثر و اجزای عملکردبخشهای داخلی و فعالیتهای مختلف یک سازمان که به شکل نسبت بیان می شود.
- ویژگیهای شاخصهای مناسب:
1-بتواند کل سیستم و همچنین زیر سیستم ها را ارزیابی کنند.
2-قابل درک بوده و از نظر محاسباتی ساده باشند.
3-نسبت به تغییرات غیر قابل کنترل، مستقل باشند.
4-سیستم اندازه گیری باید عملی و کار بردی باشد.
مقدار خطاهای نیروی انسانی در رضایت ارباب رجوع یا مشتریان و میزاناستقبال آنان، حجم سازمان رضایت شغلی کارکنان، مقدار دفعات شکست و ناکامیسازمان، ساعات کار سازمان، غیبت کارکنان معیارهاییهستند که بوسیله آنها می توان بهره وری را مورد سنجش قرار داد و اینمعیارها که جهت ارزیابی نیروی انسانی شاغل است اولا باید عملی باشندثانیا باید قابل دستیابی و راهگشا باشند.
- چه مشکلاتی در ارتباط با بهره وری وجود دارد؟
بسیاری از عوامل که برای بهره وری نامطلوب شناخته شده است (ماشین آلاتکهنه، طراحی نامناسب شغل، اموزش غیر اثر بخش یا نا کافی کارکنان، افزایشغیر منتظره حجم کار) خارج از کنترل واحد تولید یک سازمان هستند. این فرضمطرح است که بزرگترین مشکلات موجود در راه افزایش بهره وری ناتوانیکارکنان و انگیخته نشدن آنان برای کار اثر بخش است. بعضی دیگر ازصاحبنظران معتقدند که مواد اولیه ناقص، طراحی ناقص تولید، اشتباهات مدیریتبیشترین سهم را در کاهش بهره وری سازمان دارند.
-چه عواملی در بهره وری مؤثر می باشند؟
عوامل مؤثر در بهره وری را می توان به چند دسته تقسیم نمود:
1-عوامل مربوط به نیروی انسانی (مقدار نیروی انسانی، متخصص آموزش، حقوق و مزایا)
2-عوامل مربوط به مدیریت (تخصص، روابط مدیریت با کارکنان، ...)
3- عوامل وابسته به دولت (قوانین و مقررات، سیاستها، ...)
4-امکانانت و تسهیلات (تجهیزات، ماشین آلات، زمین و ساختمان، تأسیسات، ...)
5-تکنولوژی (نوع فرایندها، کیفیت محصولات، دانش فنی طرح، ...)
6-عوامل محیطی (بازار محصولات، جاذبه های محیطی، عوامل زیست محیطی، ...)
7-مواد و انرژی (مواد اولیه، مواد مصرفی، انرژی ...)
- چه عواملی باعث افزایش بهره وری می شوند؟
شیوه های گوناگون برای افزایش بهره وری وجود دارد که به برخی از این شیوه ها اشاره می شود
1-رضایت مصرف کننده (پاسخگوئی نسبت به درخواست های مصرف کننده و توانائی برآورده ساختن خواسته ها و نیازهای آنان عینی و تلویحی آنان)
2-بکارگیری نیروی انسانی (بکارگیری توانائی های بالقوه افراد کهمنتهی به مشارکت آنان می شود و امکان بهبود مستمر را فراهم می کند)
3-کیفیت کالاها و خدمات ( ابعاد نه گانه کیفیت )
4-رهبری (تا چه اندازه مدیران برای حفظ کیفیت موجود از نظام عینی استفاده می کنند)
5-برنامه ریزی راهبردی (برنامه ریزی سازمان برای حفظ کیفیت کالاها و خدمات)
الف)تاریخچه ی مدیریت:
تقریبا از روزی که بشر زندگی اجتماعی خود را آغاز کرده است مدیریت یکی از ارکان اصلی زندگی اجتماعی بوده است و بی شک صنعت ساختمان سازی که عمری در حد بشر دارد نیز از آن بی بهره نبوده است. مدیریت در گذشته عموما به سه شیوه ی استبدادی پدران و مشارکتی بوده است.
در مدیریت استبدادی عموما یک نفر در راس و تنها تصمیم گیرنده گروه بوده و دیگران تنها مجری اوامر او بوده اند از آنجایی که بیشتر کارگران در این شیوه ی مدیریتی بردگان و اسرای جنگی بوده اند می توان نتیجه گرفت که در الگو رییس هیچگونه مسوولیتی در قبال زیردستان نداشته است. نمونه ی این شیوه ی مدیریتی را می توان در تاریخ مصر باستان و نیز بخشی از تاریخ روم جستجو کرد.
مدیریت پدران یا شیوه ی مدیریتی پدر و فرزند همان گونه که از نامش پیداست به فعالیت های اجتماعی به چشم یک خانواده که رییس در آن پدر و مرووسین فرزندان هستند و در قبال یکدیگر وظایفی دارند نگاه می کند این شیوه ی مدیریتی که احتمالا از چین منشا گرفته است از لحاظ کاربردی شبیه مدیریت استبدادی است با این تفاوت که پدر نیز در برابر فرزندان دارای مسوولیتی بوده و وظیفه ی تامین معاش و احتیاجات اولیه زندگی آن ها را در قبال کاری که انجام می دهند دارا بوده است.
اما مدیریت مشارکتی که با قدری تغییرات در شیوه ی اجرایی اش نسبت به گذشته مدیریت پذیرفته شده در دوره ی کنونی می باشد بر همکاری و همفکری متقابل تمامی اجزای کار اعم از رییس و مرووس یا همان کارفرما و کارگر اشاره دارد و از این بابت یک سر و گردن از مدیریت پدران بالا تر است. گذشته ی این نوع مدیریت را می توان در بخشی از تاریخ ایران و روم باستان و شکوه آن را در شیوه ی مدیریتی پیامبر اسلام و امام علی«ع» جستجو کرد.
ب) مدیر کیست؟ مدیریت چیست؟
از مدیریت می توان به عنوان استعداد دستیابی به بیشترین کیفیت و کمیت تولیدات و بهره وری در برابر کمترین هزینه و کار نام برد. یک مدیر واقعی مدیری است که با وجود نیرو سرمایه تجهیزات و زمان کم بتواند بیشترین کارایی و بهره وری را از امکانات موجود بدست بیاورد و از ارزش کار وقت مواد و مصالح و نحوه ی صحیح مصرف کردن آن آگاهی داشته و پوسته در صدد یافتن طرق مناسب برای بهبود کار و اوضاع باشد.
اگرچه در گذشته(و یا حتی پروژه های کوچک امروزی) به علت گسترده نبودن کارهای ساختمانی می شد از یک فرم مدیریت نظامی که در آن اداره کل مجموع بدست یک نفر بود، استفاده کرد؛ اما در پروژه های بزرگ امروزی با توجه به پیچیده بودنشان نیاز به تشکیلات مدیریتی و نگاه به مقوله ی مدیریت به عنوان یک فن و دانش احساس می شود.
پ)5م(پنج میم) مدیریتی:
امروزه در اصطلاح اقتصادی برای تولید یک کالا یا اداره ی یک موسسه صنعتی، تولیدی و یا ساختمانی به پنج عامل اساسی زیر نیاز می باشد:
1-ماشین آلات(Machinery)
2-مواد اولیه(Material)
3-منابع پولی(Mony)
4-مردان کار (Men)
5-مدیریت(Management)
ت)شرایط موفقیت یک مدیر:
توانایی ایجاد هماهنگی در زیر بخش های کار از آن جمله:
1. تقسیم مناسب مسوولیت به اداره کنندگان و واگذاری اختیارات کامل و اعطای اداره ی کار و خواستن مسوولیت انجام کار ها.
2. داشتن تعداد کافی اشخاص صلاحیت دار در امر مدیریت.(هیئت مدیره)
3. داشتن استعداد توانایی و صلاحیت در امر رهبری و مدیرت علاوه بر داشتن تخصص و دانش فنی و علمی.