Gis چا کاربردی در اکولوژی جنگل ها دارد؟
Gis در اکولوژی جنگلها نقش سیستمی برای ثبت ، ذخیره سازی ، کنترل ، تلفیق ، به کارگیری ، تحلیل و نمایش داده هایی را ایفا می کند که مسئولین مایل به دانستن این اطلاعات هستند چرا که این اطلاعات در جهت رشد جنگل و حفظ از اکولوژی جنگ سهم عمده ای دارد. واژه (جغرافیای جنگل) نباید این ذهنیت را ایجاد کند که سیستم اطلاعاتی مورد بحث به داده های توپوگرافی ، نقشه و نقشه برداری محدود می شود . علاوه بر تهیه نقشه های پایه از جنگل ها، این سیستم اطلاعاتی امروزه در بخش های مختلف برای برنامه ریزی شهری ، مدیریت ترافیک ، مدیریت کاربری اراضی و مطالعات زیست محیطی نیز به کار می رود . همچنین برای خدمات بانکی ، خدمات پستی ، مطالعات جمعیت شناختی ، و مدیریت تاسیسات شهری از جمله در آب و برق مورد استفاده قرار می گیرد . اگر در نظر بگیریم که از یکسو امکانات سیستمی ، بانک اطلاعاتی و رایانه ای را با فناوری های کسب اطلاعات ماهواره ای و سنجش از راه دور و شبکه های اطلاع رسانی جهانی تلفیق کرده است ، و از سوی دیگر همه فعالیت های بشری و پدیده های طبیعی و جنگلی که دارای ابعاد زمانی و مکانی هستند که می توانید روی لایه های مختلف یک نقشه دیجیتال همپوشانی داده شوند ، آنگاه قابلیت و مزایای این سیستم در دسترسی سریع به اطلاعات ، جمع بندی انواع مختلف سریع به اطلاعات ، جمع بندی انواع مختلف داده ها ، تحلیل اطلاعات به طور یکجا و با هم ، بهنگام سازی ، دقت و سرعت عمل یا بالای آن مشخص می شود . نوشته حاضر با توجه به قابلیت های یاد شده ، در صدد است با معرفی سه مقاله و یک پروژه ضمن تبیین جایگاه در اکولوژی جنگل هاو نشان دادن آینده رو به گسترش آن ، نشان دهد ، دانش پژوهان و متخصصان را علاقمند سازد که در برنامه ریزی برای پژوهشها و فعالیت های آینده خود ، به این عرصه نسبتاً بکر نیز وارد شوند .
کاربرد متنوع دراکولوژی جنگل ها
علاوه بر آنچه تا کنون ذکر شد ، کاربردهای بیشمار و روزافزونی دارد . در این مقاله سه پژوهش مختلف در زمینه مورد توجه قرار می گیرد تا ضمن آشنایی بیشتر با کاربردهای آن ، اهمیت استفاده از در اکولوژی جنگل ها
.
الف- پروفسور کلارک رئیس بخش زمین شناسی و امور جنگلداری کالج هانتر در نیویورک ، در پژوهشی که در سال 1996 به همراه دو تن از همکاران خود انجام داده است ، نحوه به کار گیری در اپیدمولوژی را نشان می دهد و علم اطلاعات جغرافیایی جنگلی را با پزشکی پیوند می زند . او معتقد است افزایش کارایی رایانه ها و کاهش قیمت آنها موجب شده است به طور روز افزون به خدمت رشته های دیگر درآید ، بر آنها تاثیر بگذارد و از آنها تاثیر بگیرد . به همین دلیل امروز حتی در بازاریابی ، باستان شناسی و دستگاه قضایی نیز از به صورت وسیع استفاده می کنند . پروفسور کلارک سه ویژگی مهم دریافت اطلاعات توسط را چنین برمی شمارد :
1- داده ها را می توان از منابع دیجیتال و نرم افزارهای موجود به منتقل کرد . این داده ها می توانند نقشه هایی با قالب تصویری یا قالب خطی باشند .
2- می تواند نقشه های جدید رااز طریق تصویر برداری (اسکن) و یا از طریق ورود اطلاعات به بانک خود ، دریافت کند.
3- دارای همه قابلیتهای سایر سیستم های پایگاه داده هم هست . ورود داده ، ویرایش و به روز کردن آن در این سیستم نیز امکان پذیر است .
از نظر خروجی نیز علاوه بر امکانات پایگاههای داده برای انجام یک پرس و جو و ارائه گزارش ، می تواند به لایه های مختلف وزن بدهد و اطلاعات غنی تری ارائه کند .اما در پردازش مربوط به بیماریهای شایع ، با در نظر گرفتن شرایط محیطی و وارد کردن اطلاعات مکانی در محاسبات خود به نتایج جالبی دست می یابد . از طریق انتخاب تصادفی ، بیمارانی که از یک بیماری مشترک رنج می برند و وارد کردن آدرس محل سکونت آنها در سیستم اطلاعات جغرافیایی ، ممکن است ارتباط بین بیماری و فرضا نوع خاک یا نزدیکی به حوزه مغناطیسی یا آب و هوا و نظایر آن کشف شود . در سال 1985، ناسا به درخواست سازمان بهداشت جهانی ، برخی از امکانات خود را برای ریشه کنی مالاریا به کار گرفت و بار دیگر توانایی و ظرفیت سیستم های اطلاعات جغرافیایی در مسائل بهداشت جهانی ، ملی و منطقه ای نشان داده شد .
ب- در پژوهش دیگری ، رضوان تاکی کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی ، و دکتر و مجید خیاط خلعتی استادیار گروه آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران ، به بررسی (کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در تهیه نقشه های آسیب پذیری سفره آب زیرزمینی جنگل ها) در دشت قزوین پرداخته اند و نشان داده اند که 47 درصد از سطح منطقه جنگلی دارای آسیب پذیری زیاد یا بسیار زیاد است که با میزان افزایش نیترات در منطقه مطابقت دارد . این پژوهشگران معتقدند در ایران علیرغم وجود مشکلات افت سالانه سطح آب در اکثر سفره های آب زیر زمینی و کاهش کیفی آب آبخوانهای جنگلی ، تحقیقات جدی در این مورد انجام نشده است ، در حالی که امروزه به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی می توان نقشه های آسیب پذیری آب زیرزمینی را در مناطق مختلف کشور فراهم و تصمیمهای مدیریتی لازم را جهت حفاظت از آبهای زیرزمینی جنگل های کشور اتخاذ کرد . پژوهش یاد شده به ویژه از این نظر ارزشمند است که فعالیتها و روشهای پژوهشگران کشورهای دیگر را که در این زمینه در سالهای 1996 تا 2003 با استفاده از صورت گرفته است به دقت مورد بررسی قرار داده و از روش اصلاح شده که دارای هفت پارامتر عمق آب جنگل ها ، تغذیه خالص ، خصوصیات خاک جنگل ها، خصوصیات سفره ، توپوگرافی ، اثر منطقه غیر اشباع ، و هدایت هیدرولیکی آبخوان جنگل ها می باشد استفاده کرده است .
ج- (شبیه سازی رخداد سیلاب با استفاده از داده های سنجش از راه دور و مدل سلول های خودکار) در بخشی از جنگلهای کناره رودخانه تالار قائم شهر پژوهشی است که توسط آزاده موسوی ، کارشناس ارشد سنجش از راه دور و ، پرویز ضیائیان فیروز آبادی ، استادیار دانشگاه تربیت معلم ، و دو تن از استادیاران و اعضای هیئات علمی دانشگاه شهید بهشتی به نام های حمیدرضا ناصری و علیرضا شکیبا صورت گرفته است . پژوهشگران کوشیده اند با استفاده از تکنیک های شبیه سازی نظیر مدل سلول های خودکار ، در تلفیق با و ، پدیده پویایی مانند سیلاب را در مدت زمان مناسب ، با هزینه کمتر و دقت بیشتر شبیه سازی کنند . مقایسه نتایج این شبیه سازی با داده های واقعی سیلاب نشان می دهد که شبیه سازی سیلاب با به کار گیری مدل سلول های خودکار با دقت مطلوبی عمل می کند . پژوهشگران در پایان مقاله عنوان می کنند که تلفیق هیدرولوژی ، و می تواند به عنوان نقطه عطفی در این قبیل مطالعات تلقی شود ، و چنانچه سایر منابع اطلاعاتی نظیر داده های ماهواره های هواشناسی نیز به این سیستم وارد شود ، می توان عملیات هشدار و امداد و نجات را بهینه کرد و خسارات جانی و مالی را کاهش داد.
نگاهی به اکولوژی جنگل ها و gis
وسعت جنگل درایران از۱۸ میلیون هکتار به هفت میلیون هکتار و کیفیت چوب ها از درجه یک به دو،سه و چهار رسیده است .
معاون سازمان محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور دیروز خواهان توقف کامل بهره برداری تجاری از جنگل های شمال شد و تأکید کرد: مدیریت فعلی توفیقی در حفظ و توسعه جنگل ها نداشته است.
. انوشیروان نجفی در گفت وگو با ایرنا با ارائه آماری از میزان تولید و برداشت چوب از جنگل های شمال گفت : توجه به شاخص های ملموس نشان می دهد که جنگل های شمال از نظر کمی و کیفی پسرفت داشته اند.
وی با استناد به آمار ارائه شده توسط فائو افزود: وسعت جنگل درایران از۱۸ میلیون هکتار به هفت میلیون هکتار و کیفیت چوب ها از درجه یک به دو،سه و چهار رسیده است
معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور تأکید کرد که این سازمان توان کافی برای حفاظت از تمام جنگل های شمال را دارد. !!!
نجفی ، درباره مصوبه اخیر شورای عالی حفاظت محیط زیست گفت : نصف جنگل های شمال یعنی در حدود یک میلیون هکتار حفاظتی در نظر گرفته شده است و سازمان حفاظت محیط زیست در محدوده خود قوانین مخصوص را اعمال خواهد کرد.
این مقام مسئول با رد نظر کسانی که می گویند حفاظتی شدن جنگل های شمال مشکل اشتغال بوجود می آورد، گفت : اصل اشتغال در مرحله تبدیل است نه قطع درخت و ما باید چوب مرغوب را از خارج وارد کنیم .
وی افزود: بهره برداری با مجوز عوارض جانبی شدیدی دارد و اگر مسائلی چون احداث شش هزار کیلومتر جاده جنگلی و ورود پیمانکاران و عدم نظارت کافی و ورود شبکه قاچاق را درنظر بگیریم میزان تخریب بهتر مشخص می شود.
به گفته وی ، تولید سالانه جنگل های شمال سه میلیون متر مکعب و معادل مصرف حدود هشت هزار خانوار جنگل نشین است در حالی که حدود دو میلیون متر مکعب برداشت چوب نیز توسط قاچاقچیان و شرکت های مجوزدار صورت می گیرد.
نجفی ، جنگل های شمال را از جنگل های قدیمی و گرانبهای دنیا خواند و گفت :بسیاری از گونه های فسیل شده اروپا در این منطقه یافت می شود و می توان آنها را فسیل زنده نامید چرا که تنوع زیستی بالایی دارد.