تحقیق مقاله آثار تاریخی ایران

آثار تاریخی ایران

سرزمین ایران دارای تاریخی کهن و مردمانی با فرهنگ چندهزار ساله است . پدران و گذشتگان این مرز و بوم میراث فرهنگی خود را با خلق آثار و شاهکارهایی بدیع به نسلهای آینده سپرده اند . ورود اسلام به ایران با اینکه جنگ و خرابی به همراه داشت اما پیوند فرهنگ جدید با ذوق و هنر ایرانی منجر به خلق آثاری گردید که اکنون نه تنها در زمره‌ی مفاخر ملی بلکه جزء شاهکارهای میراث بشری محسوب می شود . این حقیر مجموعه ای از مشهورترین و دیدنی ترین ابنیه و آثار تاریخی ایران بعد از اسلام را در قالب یک تحقیق به نمایش می گذارم .

مسجد جامع عتیق شیراز :

اصل ساختمان این مسجد از ابنیه دوران صفاریان است که به امر امراللیث صفاری در سال 281ه.ق بنا شده از مسجد اصلی قسمت مهمی باقی نمانده است بانی خدای خانه‌ی مسجد جامع شاه ابواسحاق اینجو در سال 752 ه.ق است . سپس در زمان شاه عباس اول صفوی به سال 1034 ه.ق و همچنان زمان بقیه شهریاران صفوی تعمیر و مرمت شده است . شبستان جنوبی مسجد هم از بناهای قدیمی می باشد . کتیبه‌ی سنگی خدای خانه از نمونه های ارزنده هنری به شمار می رود . این کتیبه به خط یحیی الجمالی السوفی خطاط معروف زمان شاه ابواسحاق و حاوی جملاتی در شأن قرآن کریم است . این مسجد دارای دو سردر شرقی و غربی است . در مجاورت سردر شمالی مسجد و جلوی خان آن مسجد قدیمی دیگری به نام طبالیان وجود دارد که از نظر معماری و هنری چندان قابل توجه نمی باشد . این مسجد قدیمی ترین اثر تاریخی دوران اسلامی شهر شیراز است .

بازار اصفهان : این بازار از بناهای زمان شاه عباس اول صفوی است که در شمال میدان نقش جهان در فاصله سالهای 1011 تا 1029 ه.ق ساخته شده است . در سردر بازار شاهی علاوه بر کاشی‌کاری زیبا نقاشی های بسیار عالی نیز به چشم می خورد که بخشی از آن شامل تصاویر جنگ شاه عباس با ازبکان و مجالس بزم شاهی است .

شهر تبریز : این شهر دارای یکی از زیباترین و بزرگترین مجموعه بازارهای ایران است سبک معماری ، کثرت سراها و تیمچه ها و وجود تعدادی مدرسه و مسجد نیز به این مجموعه اهمیت و امتیازی خاص بخشیده است . اکثر مورخان و جهانگردان که از اواخر قرن چهارم هجری تا عهد قاجار از تبریز دیدن کرده اند درباره‌ی بازار تبریز مطالب مهم و ارزنده ای ارائه داده اند .

بازار ارومیه :

قدمت بازار ارومیه به دوره‌ی زندیه و قاجاریه می رسد . این بازار یکی از بازارهای دیدنی است که در خیابان امام واقع شده است و مجموعه ای از راسته بازارهای عطارها ، زرگرها ، بزازها ، مسگران ، کفاشان ، نمدمالان ، رنگرزها ، حلبی سازها و چاقوسازان می باشد .

بقعه‌ی شاه‌چراغ :

این بقعه زیارتگاه مشهور فارس مدفن حضرت میرسیداحمد فرزند امام هفتم (ع) از ابنیه دوران اتابکان و قرن ششم ه.ق است که در زمان اتابک ، ابوبکر سعدبن زنگی ساخته شده است . این بنا شامل ایوان ، حرم ، گنبدها ، رواق ها و شاه‌نشین‌هایی می‌باشد که با آینه کاری و گچ بری و کتیبه های چندی تزئین یافته است . پس از اتابکان در زمان شهریاران صفوی و قاجار چندین بار مرمت و تعمیر شده است . مرقد حضرت در شاه نشین گنبد و بالاسر قرار دارد . دو مناره‌ی کوتاه در دو انتهای ایوان قرار گرفته معنی صحن آن وسیع است . کاشی‌کاری معرق زیبای گنبد آن در سال 1345 خورشیدی با نظارت اداره‌ی کل باستان شناسی اتمام یافته است سایر تعمیرات ضروری آن ادامه دارد . 30  جزء کلام الله مجید خطی به خط یحیی جمالی متعلق به این بقعه به موزه‌ی پارس شیراز انتقال داده شده است . در مجاورت زیارتگاه شاه‌چراغ بقعه‌ی سیدمیرمحمدبرادر شاه‌چراغ واقع شده . این مزار شامل حرم بزرگ و شاه‌نشین می باشد . مرقد در شاه‌نشین شمالی آن قرار دارد ساختمان این بنا باید متعلق به قرن 10 ه.ق باشد که سپس در عهد زندیه و قاجاریه مرمت شده و تزئین یافته است . گنبد آن دارای کاشی‌کاری و به شیوه‌ی گنبدهای زمان قاجار ساخته شده است .

مدرسه‌ی چهارباغ :

این مدرسه از مشهورترین مدارس تاریخی طلبه‌نشین اصفهان است . بنای این مدرسه در زمان شاه‌سلطان حسین و در فاصله‌ی سالهای 1118 تا 1126 ه.ق ساخته شده است . دارای صحن وسیع و سردری زیبا ، در مناره‌ی رفیع با کاشی‌کاری است . این مدرسه شاهکاری از معماری دوره‌ی صفوی و باشکوه‌ترین مدرسه‌ی تاریخی اصفهان است .

کاخ چهل ستون :

کاخ چهل ستون در زمان شاه عباس اول و دوم و به سال 1057 ه.ق ساخته شده است . این بنا دارای ایوانی رفیع با 18ستون و تالار آینه و اتاقهایی در شمال و جنوب ساختمان می باشد که در کلیه بنا تزئینات فراوانی ائم از آینه کاری ، گچ بری ، نقاشی‌های عالی و بی نظیر دیده می شود . تالار بزرگ آن دارای سقف طلاکاری است و به محل موزه اختصاص دارد .

تزئینات آینه کاری و ایوان بزرگ آن که دارای 18 ستون می باشد از بناهای شاه‌عباس دوم صفوی است .

حافظیه :

بنای اصلی آرامگاه حافظ از آثار کریم خان زند و مربوط به سالهای 1187 ه.ق است

ایوانی دارای چهار ستون سنگی در وسط قرار داشت که از دو جانب شمال و جنوب گشوده بود و در دو سمت آن دو اتاق بنا کرده بودند . مزار حافظ خارج از این بنا در وسط قبرستان پشت آن قرار داشت که در دوره های بعد نرده ای آهنی در اطراف مزار کشیده اند . از سال 1314 تا سال 1317 ه.ق بارگاه حافظ به صورتی که الان موجود است درآمده است . سنگ حوض های ابنیه کریم خانی که ضمن امتداد خیابان زند شیراز خراب گردید . به محوطه آرامگاه منتقل و در حوض های آنجا کار گذاشته شد و با حفظ چهار ستون اصلی بنای قدیم 16 ستون یکپارچه‌ی سنگی نظیر آنها تهیه نمودند و ایوان 20 ستونی کنونی را به طول 56 متر با تزئینات نقاشی و گچبری و کاشی تماماً به سبک قدیم و اصیل شیراز ایجاب کردند و اشعاری از حافظ در محل‌های مناسب نگاشتند .

مسجد جامع ارومیه :

این مسجد از بناهای نیمه دوم قرن هفتم هجری است . بنای طاق گنبد و شبستان بزرگ آجری آن از لحاظ معماری و ساختمان طاق و قطر پی بنا و استحکام بدنه‌ی سنگی قابل توجه است ، محراب مسجد از نظر گچ‌بری و خطوط در اعداد زیباترین آثار هنری دوران مغول است . در قسمت پایین محراب دو ستون گچ‌بری وجود دارد که در وسط آن درکتیبه‌ای به خط رقاء ، نام و نشان نقاش محراب و تاریخ 676 ه.ق نوشته شده است .

مسجد جامع اصفهان :

این مسجد دارای مجموعه ای از آثار و ابنیه و تزئینات دوران اسلامی است .این مسجد دارای شبستانی با ستونهای ضخیم ، مدور و مزین به گچ بری است که ساختمان‌ آن به دوران دیلمیان نسبت داده می شود . گنبد خواجه نظام الملک وزیر از ابنیه دوران سلجوقی است و در ضلع جنوبی صحن واقع شده است . چهل ستونهای اطراف این گنبد نیز از دوره‌ی سلجوقی است . گنبد تاج الملک به گنبدخاکی نیز شهرت دارد از ابنیه‌ی دوران سلجوقی بوده و در کتیبه‌ی کوفی آن سال 481 ثبت شده ایوان یا صفه‌ی شاگرد متعلق به دوران سلجوقی است . این صفه دارای تزئیناتی از قرن هشتم هجری بوده و در زمان شاه سلیمان صفوی مرمت شده است . این مسجد با 800 سال قدمت ، جامع تحولات معماری و سبک های هنری در ساخت مساجد ایران است .

کاخ هشت بهشت :

این کاخ در میان باغ بلبل درون مجموعه‌ی دولتخانه‌ی دوره‌ی صفوی در زمان حکومت شاه سلیمان و در نیمه دوم قرن 11 هجری ساخته شده نام هشت بهشت به معنای هشتی یا ورودی بهشت بوده که به منظور نسبت دادن زیبایی این عمارت به ابعاد مافوق مادی و دنیوی انتخاب شده است . معماری هشت بهشت در 200 طبقه و بر روی یک کرسی با ازاره‌ی سنگی ساخته شده و ترکیب احجام و فضاهای معماری به گونه‌ای ماهرانه و متناسب انجام گرفته است .

ساختمان چندوجه ایل گلی :

این ساختمان در استخری به مساحت 54675 مترمربع ساخته شده است . ساختمان این بنا را به دوران آق قیونلوها نسبت می دهند که بعدها در زمان پادشاهان صفوی بست و توسعه یافت . در زمان حکومت فهرمان میرزا فرزند عباس میرزای قاجار تعمیرات اساسیی در این بنا به عمل آمد . ایل گلی در چهار کیلومتری شهر تبریز قرار دارد .

مسجد جامع مرند :

در سال 731 ه.ق در زمان سلطنت ابوسعید بها در خان از محل خیرات مردم مرند و جزیّه ای که در آن زمان از غیر مسلمین می گرفتند به تولیت حسین بن محمود بن تاج خواجه ساخته شده است . محوطه‌ی اصلی مسجد با سقفی مشتمل بر 6 گنبد فضای اصلی مجموعه را تشکیل می دهد . دالانی به طول 12 متر به سه طاق گنبدی ورودی مسجد را به شبستانها مربوط می سازد . در سمت چپ این دالان شبستان جنوبی با گنبدی کم خیز واقع شده که بر فراز آن کتیبه‌ای از سنگ قرار دارد . محراب مسجد در قسمت جنوب آن واقع شده و مزین به آیات قرآنی به خط کوفی و گچ بری‌های زیبا و بدیع می باشد .

مسجد جامع اصفهان :

این مسجد را می توان چکیده‌ی تجربه ای هزار ساله در بنای مساجد ایرانی دانست . شالوده‌ی این بنا که در کتب عهد صفوی بنام مسجد جامع عباسی معروف شده است در راستای طرح جامع شهر در ضلع جنوبی میدان نقش جهان در سال 1020 ه.ق و به فرمان شاه عباس اول پی‌ریزی شده و در سال 1025 هجری سردر نفیس کاشی‌کاری معرق آن به اتمام رسید . کتیبه‌ی سردر به خط استاد رضا عباسی خوش نویسی پرآوازه‌ی عصر صفوی و کتیبه‌ی دیگری که به همان خط ریزتر نوشته شده به خط محمدرضا امامی است . این کتیبه نام استاد علی اکبر اصفهانی مهندس و معمار مسجد محب علی بیک الله ناظر ساختمان را در بر دارد . حیاط این مسجد 4 ایوانه سراسر با رواق های طاقدار متقارن احاطه شده است . ازاره ها تماماً از سنگ مرمر یکپارچه است و تمامی دیوارها با کاشی خشت هفت رنگ تزئین گردیده است . در این مسجد همچنین دو شبستان زمستانی در شرق و غرب صحن وجود دارد که شبستان ضلع شرقی بزرگتر است ولی دیوارها گچی و فاقد تزئینات کاشیکاری است . تمام دیوارها و سقف شبستان غربی با کاشی‌های خشت هفت رنگ پوشیده شده است .

معماری صخره ای روستای کندوان :

معماری صخره ای روستای کندوان با کرانه های طبیعی و مناظر اطراف جهانی از زیبایی را پدید آورده است . مجموعه‌ی ده ها کران جوراجور ، چندتایی ،دوتایی ، مخروطی شکل و دوک مانند منظره ای بدیع را پدید آورده که به واقع یکی از دیدنی‌‌ترین مناظر ایران است .

آرامگاه سعدی :

بنای کنونی آرامگاه سعدی اعتباصی است از کاخ چهل ستون اصفهان و دیگر بناهای قدیم هر چند بهره گیری از معماری جدید در این بنا کاملاً مشهود است . ایوانی با ستونهای چهارضلعی بلند که درون آنها بتن مسلح و روکاری آنها سنگ است . تزئینات کاشی‌کاری در جلو بقعه واقع گشته . گنبد کاشی فیروزه فام بر فراز بقعه جلوه‌ی خاصی دارد .درون بقعه هم بدنه های کاشی کاری مشتمل بر کتیبه های حاوی منتخباتی از گلستان و بوستان و لوحه ای که تاریخچه‌ی بنا را معلوم می سازد . زینت بخش دیوارهاست . بنای قدیمی آرامگاه از دوران کریم خان زند شامل دو اتاق بزرگ در دو طرف و ایوان و پله و طاق نما و غرفات کوچک در وسط بود . در یک اتاق بزرگ مقبره‌ی سعدی و در اتاق دیگر قبر مرحوم شوریده فسیح الملک شاعر معروف شیراز قرار داشت .