تحقیق مقاله تحولات بنیادی و فرآینده آموزش از راه دور

تکنولوژی و جامعه

تغییرات اجتماعی که در دهه گذشته به وقوع پیوسته موثر بوده و بر انتقال ساختار جامعه توسعه یافته و زیربناهائی که بر پایه آنها شکل گرفته تاثیر گذارده است. واضح است که بخش اعظمی از این تغییرات مبتنی بر کامپیوترهای پیشرفته و تکنولوژی ارتباطی، بویژه اینترنت، می‌باشد که بر تمامی وجوه توسعه و برنامه‌های اجتماعی تاثیر گذارند. (web-based Education. Com.2000)

بنظر می‌رسد تا سال آینده (2002) حدود 600 میلیون نفر در سرتاسر جهان به اینترنت پیوسته و یا حداقل در زمانهای خاصی از شبکه استفاده کنند. این در حالی است که تا سال 2007، 80% از مردم کشورهای صنعتی به اینترنت خواهند پیوست . (Wei yu ، 2000)، تا پایان دهه اول از قرن بیست و یکم، اکثر مردم در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه ، بدون شک از اینترنت با سرعت بالایی  برای منافع اقتصادی، علمی، فرهنگی، سیاسی، آموزشی و … استفاده خواهند کرد .

چنین تغییراتی ، هم آنهائی که ما تجربه شان کرده‌ایم وهم آنهائی که بدون شک در سالهای بعد واقع خواهند شد، بسیار بزرگتر از انتظاراتی است که با ظهور تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی در گذشته مد نظر بود (Adell، 2000) .هر چند تکنولوژیهای پیشین (چاپ، تلفن، رادیو، سینما وتلویزیون) انقلابی واقعی در زمان خود محسوب شدند، تکنولوژی‌های نوین که در جامعه فعلی ما نفوذ کرده‌اند تاثیر بسیار عظیمتری داشته‌اند؛ چرا که از ابعاد، سرعت و ظرفیت جهانی برای رشد خود برخوردارند.

بهر حال نباید فراموش کرد که علیرغم رشد گسترده تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی در بخشهای صنعتی و افزایش نفوذ آنها درکشورهای توسعه یافته، در صد زیادی از جمعیت دنیا از پیشرفتهای تکنولوژی که انقلابی در زندگی، کار و ارتباط مردم محسوب می‌شود، بازمانده‌اند. نزدیک به 90% از کاربران اینترنت در کشورهای صنعتی هستند. بعبارتی دیگر تعداد، استفاده کنندگان اینترنت در آفریقا وخاورمیانه تنها 1% از کل راتشکیل می‌دهد (2001، OIT).

2 تاثیر تکنولوژی بر یادگیری باز و یادگیری از راه دور

جهان آموزش نمی‌تواند از این واقعیات تکنولوژیکی چشم پوشی کند. می‌توان از آن بعنوان موضوعی برای مطالعه ویا وسیله‌ای برای استفاده بمنظور آموزش افرادی که قبلاً از محیطهای خارجی برای سازماندهی امورشان در جامعه استفاده می‌کرده‌اند، کمک گرفت. و نوعی از آموزش که بیشترین آمادگی را برای استفاده از نوآوریهایی تکنولوژیکی از آغاز تا کنون نشان داده است، آموزش از راه دور می‌باشد.

اکنون یادگیری فردی و گروهی موثر بدون توسل به فضاهای آموزشی سنتی امکان پذیر گردیده است و دسترسی به اقسام مختلف دانش، تسهیل یافته؛ هر چند چنین تسهیلاتی برای آموزش و یادگیری همچنان ریسک مربوط به خود را دارند.

گرایشات ذیل در ارتباط با این تکنولوژی و آموزش از راه دور در ابتدای هزاره جدید می‌تواند مورد شناخت قرار گیرد:

گرایش به توسعه فزآینده تکنولوژی‌های فرهیخته و کاربردشان در آموزش، خود بازگو کننده این واقعیت است که در کلاسهای مرسوم و آموزش از راه دور، بمنظور برآوردن تقاضای روبه رشد برای آموزش به روز در جامعه امروز، می‌بایست بر موانع متعددی غلبه پیدا کرد.

گسترش قابل ملاحظه‌و توسعه مورد انتظار در آموزش / یادگیری از طریق اینترنت، در کشورهای توسعه یافته، در طی چند سال آتی، بیش از نیمی از آموزش پیشنهاد شده برای جمعیت بزرگسال از طریق اینترنت و تحت عناوین آموزش مجدد و برنامه‌های به روز کننده ارائه خواهد شد (2000، web-Based Education Commision) ، و بیشتر دانشگاهها از اینترنت برای آموزش استفاده خواهند کرد.

بسط و گسترش اینترنت بمنظور آنکه آموزش مبتنی بر وب برای اکثریت مردم با هزینه پایین و یاحتی بدون هزینه در مراکز عمومی همچون مدارس، شهرداریها ،موزه‌ها، کتابخانه‌ها، مراکز آموزشی، سوپرمارکتها، فرودگاهها و ایستگاههای قطار و اتوبوس قابل دسترسی باشد.

افزایش سرعت، خطوط فیبرنوری،ارتباطات بوسیله RF، ماهواره و شبکه قدرت، ADSL، موبایل اینترنت،اینترنت 2 و 0000 که سبب کاهش هزینه‌های ارتباطی شده و کاربران می‌توانند از گلچینی از مزایا  درمحیطهای یادگیری مجازی استفاده نمایند.

ایجاد رقابت بین راه اندازان سایتهای اینترنتی و موسسات آموزشی که سبب دسترسی به آموزشهائی با محتوا، با کیفیت بالاتر وهزینه کمتر خواهد شد.

در این اولین دهه از قرن بیست و یکم، بازار آموزش به مکانی جذاب برای تجارب بسیاری از شرکتهای نرم افزاری تبدیل می‌شود، به نوعی می‌توان گفت آموزش بخشی از اقتصاد خواهد شد که در آن عرضه و تقاضا را محصولات آموزشی با کیفیت تشکیل خواهند داد.

تلفن همراه؛ که اکثریت مردم در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به آن دسترسی دارند؛ به وسیله غیرقابل اجتناب در آموزش مردمی که مدام در حال جابجائی هستند تبدیل می‌شود. تکنولوژیهای شبیه WAP، GPRS  و UMTS در تمامی فعالیتها و آموزشهائی که انتظار نمی‌رود ، تاثیر خواهند گذاشت.

تاثیر مشابهی از یادگیران دیجیتالی شخصی (PDA) وسازمان دهندگان و مشاغلی که با کامپیوترها  سروکار دارند انتظار می‌رود؛ که کوچک سازی آنها را به کامپیوترهای جیبی و یا منشی‌های موبایلی تبدیل کند که تمام مزایا وسودمندیهای اینترنت امروزی را داشته و در آینده می‌توانند همانند PC های مرسوم با ظرفیتهای بالا عمل نمایند.

توسعه استانداردها در طراحی موارد مربوط به بررسیهای مواد و وسایل یادگیری، که بر پایه‌های مدیریت دانش و آموزش موجود و محیطهای مجازی سبب کارآمد ساختن عملکرد آنها، به منظور حداکثر کردن سادگی استفاده از این وسایل توسط معلمان و دانش آموزان می‌گردد. این استاندارد سازی بمنظور ساده سازی بیشتر در بهره برداری کامل معلمان از امکانات و کمک بیشتر به دانش آموزان صورت می‌گیرد.

توافقات و ادغامهای آتی در بین شرکتهای قدرتمند که در امر آموزش و یادگیری مجازی فعالیت دارند، سبب کاهش تعدد کیفیتهای پیشنهادی در بازار آموزش می‌گردد.این امر فرآیند انتخاب بهترین محصول ، مناسب با نیازهای هر موسسه، برنامه و یا رشته را ساده‌تر می‌کند.

تکنولوژیهائی شبیه به صوت وحرکت، تبدیل متن به صوت، تبدیل زبان و شناوری حسی بمنظور  بهبود امکانات ارتباطات انسانی همانند گزینه‌هائی برای بهبود دسترسی به اطلاعات  و محتوا ظاهر خواهند شد؛ همانگونه که تعاملات عمودی (استاد شاگرد) و تعاملات افقی (شاگرد شاگرد) اینگونه عمل می‌کنند.

مدلها، ابزار نمایش وشبیه سازیهایی هوشمند بطور فزآینده‌ای در یادگیری موثر متون خلاصه و تفصیلی کمک کننده خواهند بود.

ایجاد راهنما‌های قوی در یادگیر تعاملی ومجازی سبب می‌گردد که دسترسی به اطلاعات و انتخاب بموقع و طبقه بندی آنها راحت‌تر گردد. اینترنت محتوای کافی برای طراحی برنامه‌های پیشنهادی جهت آموزش رشته‌های خاص یا مناطق ویژه را دارد.چنین ارائه‌هایی به دانش آموزان کمک می‌کند که معانی را از جنبه‌ها، ریشه‌ها، زمینه‌ها و تجربیات مختلفی بررسی نمایند.

ارائه بیش از پیش برنامه‌های مطالعاتی مبتنی بر هدف برای دانش آموزان کشورهای مختلف، طراحی ساختار جامع و بین فرهنگی را از طریق ایجاد موسسات و شرکتهای سازگار بین‌المللی ضروی می‌سازد.

آینده روشنی برای دانش آموزان استثنایی بویژه آنهائی که معلولیت جسمی دارند ایجاد خواهد شد. این امر از طریق کاهش و یا حتی حذف بسیاری از موانع اجتماعی، که چنین گروههائی را از دسترسی به اطلاعات مختلف و کانالهای آموزشی باز می‌داشت، انجام خواهد گردید.

موسسات آموزشی درسی، اغلب برنامه‌های یادگیری از راه دور بیشتری ارائه خواهند کرد. درجات متنوع آموزش از راه دور با محتویات کلاسهای درس ترکیب خواهند شد و خط فاصل بین کلاس درس وموسسات آموزش از راه دور بیش از پیش محدود و کمرنگ می‌گردد.

تحولات زیربنایی و فرآیندی در آموزش باز و آموزش از راه دور

بنظر می‌رسد که اینترنت با تمامی مزایائی که توسط صاحبنظران ODL (یادگیری باز و از راه دور) ذکر شده است، از قبیل: باز و بدون مرز بودن، انعطاف پذیری  و توجه به فردیت که برتر از همه اینهاست،  مطابقت داشته و تقویت کننده این مزایا نیز می‌باشد. در خصوص اثر بخشی هزینه آموزش از راه دور در مقابل آموزش رو در رو که در حال حاضر با آن مواجه‌ایم مطلب باید بیشتر روشن شود. اگر ما این نوع آموزش را با آموزشی که توسط موسسات آموزش از راه دور و با ایجاد کلاسهای فشرده ارائه می‌شود مقایسه کنیم، تعاملی که باید توسط اینترنت انجام گیرد باعث افزایش هزینه شده است.

در هر مورد در حرکت از یادگیری از طریق مکاتبات بسمت یادگیری مبتنی بر وب، تنهاچیزی که تغییر می‌کند رسانه است، که محتوا در آن ذخیره شده و کانالهای ارتباط بین اساتید و دانش آموزان، و در بین خود دانش آموزان  بحساب می‌آید. بهرحال، ما معتقدیم که بخش بزرگی از مبانی تئوریکی آموزش از راه دور اعتبار خود را بعنوان زیربنایی برای فرآیندهای آموزش/ یادگیری از اینترنت، همچنان حفظ کرده است.

اگر آموزش از راه دور را بر پایه دیالوگ تعلیمی بین استاد (موسسه) و شاگرد که در همان فضای پیشین قرار ندارد؛ در نظر بگیریم؛ یادگیری‌ها مستقل هستند. اعتبار چنین تعریفی، بدون در نظر گرفتن اینکه روی کاغذ یا رسانه الکترونیکی یا شبکه  باشد؛ بستگی به آن دارد که آیا این دیالوگها واقعی هستند (از طریق میل، تلفن یا چت) یا مشابه سازی ‌شده‌اند (از طریق متنها و مقالات) و اینکه متجانس هستند (بوسیله تلفن یااز طریق تعاملات ویدئو کنفرانسها) و یا اینکه نامتجانس می‌باشند (الکترونیک یا Snailmail ). بدین طریق می‌خواهیم یادآور شویم که ما معتقدیم ، هر چند کانالها و محتوای ذخیره‌ای رسانه‌های ارتباطی متفاوتند و هر چندکه برخی از آنها تحت عناوین اصول کنشهای متقابل اجتماعی و ارتباطی بطور گسترد‌ه‌ای تقویت شده‌اند؛ مفروضات پداگوژی (روش آموزش) همچنان یکسان است. تکنولوژیهای پیشرفته اصول پداگوژی جدیدی را در خصوص آموزش ارائه داده‌اند، با اینحال اینکه آنها چگونه به امر آموزش دادن ارتباط پیدا می‌کنند بحث جداگانه‌ای است.

یادگیری فعال ومبتنی بر تشریک مساعی و توجه به فراگیری، سبب شده که آموزش مبتنی بر اینترنت که بر پایه مفروضات دائمی پداگوژی است، ویژگیهای مثبت مشتری پسندی پیدا کند. با اینکه این واقعیت وجود دارد که چنین اصولی در حال حاضر از طریق تکنولوژی تعاملی بیشتر قابل حصولند، می‌بایست آنها را در آموزش از راه دور سنتی جستجو کرد.

برای مثال آموزش مبتنی بر تشریک مساعی، درموسسات معتبر آموزش از راه دور، که درسال 1970 ایجاد گردیدند از طریق استفاده از تکنولوژیهای مرسوم شبیه تلفن و کنفرانسهای تلفنی و … و ترغیب و تشویق شده‌اند.

اصول فعالیت می‌بایست در هر نوآوری آموزشی بدون در نظر گرفتن ویژگیهای آن ارائه شود. در آموزش از راه دور مرسوم، این مساله اصل بسیار با ارزشی است که می‌تواند از طریق استفاده از وسایل پیشرفته آموزشی تقویت شود. دانش‌آموزان، بعنوان موضوع فعالیت، نقش فعالتری را نسبت به آموزش از راه کلاسی ایفا می‌کنند. این نقش فزآینده در زمینه در محیطهای مجازی حفظ شده و در مواردی افزایش پیدا می‌کند.

اصول روشهای آموزش مبتنی بر فردیت که قبلاً توسط دو اصل پیشین، بوسیله مدارس جدید در قرن نوزدهم معرفی گردید، بعنوان پیشرو در آموزش از راه دور مرسوم (سنتی) مشارکت دارند و آموزش در محیطهای مجازی می‌تواند آنرا تقویت کند.

به عبارتی بجای آنکه یک تحول بنیادی در اصول اساسی در نظر گرفته شود؛ می‌بایست در ورای این استراتژیها برای آموزش و یادگیری فعال و همکاری مدارانه تاکید خود را بر ظرفیت اینترنت قرار دهیم تا بتوانیم سطح وسیعی از تعاملات ایجاد کرده و جریان دسترسی به حجم وسیعی از اطلاعات را تسهیل نماییم؛ هر چند که بخش بزرگی از این اطلاعات کیفیت متوسط و یا حتی اسفباری دارند.

بعد از این مرحله چه چیزهائی باید تغییر کند؟ ما معتقدیم که می‌بایست تغییراتی در راهبردهای آموزش؛ یادگیری و در صورت امکان در کارائی اما نه در خصوص اثر بخشی ‌ایجاد شود. تفاوتهائی در امکانات دسترسی و جهانی کردن و آزاد سازی در دسترسی وجود دارد که قبلاً با کمک آموزش از راه دور سنتی، پیشرفتهائی به جلو در این خصوص صورت گرفته است.

4 دو ضرورت: تحقیق و آموزش معلمان

اگر بخواهیم بهترین کیفیت را در آموزش از راه دور در ابتدای این هزاره داشته باشیم دو اولویت بصورت ضرورت مورد توجه قرار می‌گیرد: تحقیق وآموزش معلمان .

14  تحقیق

ما نیازمند افزایش تحقیقاتی هستیم که بتوانند مبنائی برای تصمیم گیری ارائه داده و فرآیند وعملیات آموزش و یادگیری در اینترنت را تقویت کنند. اگر چه ما قبلاً گفتیم که اصول یا چارچوبهای تئوریک آموزش از راه دور خیلی کم تغییر کرده‌اند، شالوده نظری محکمی برای پشتیبانی از روشهای کار، راهبردها و اجرای مناسب آموزش/ یادگیری از طریق اینترنت وجود ندارد. بمنظور حصول به چنین نتیجه‌ای، توسعه وسیع و فوری در بخش تحقیقات مورد نیاز است. همپای آن نیازمند برنامه‌های نوآوری جدید، متفاوت با ساختارهای پیشین می‌باشیم که درآن به سوالات زیر پاسخ داده شود:

چگونه از طریق اینترنت بهترین حالت آموزش و یادگیری شکل گیرد؟

باچه اهداف، چه محتوا و چه اقداماتی ؟

چگونه ارتباطات مجازی به بهترین صورت خود بین معلمان و دانش آموزان ایجاد گردد؟

چگونه عملیات آموزش مختلف در محیطهای مجازی برنامه ریزی شود؟

چگونه واحدهای مختلف یک مرکز و برنامه ریزی مطالعات مبتنی بر اینترنت را سازماندهی و مدیریت نمائیم؟

چگونه مشارکت بخشهای مختلف جامعه مطالعاتی را سازماندهی کنیم؟

‌چگونه دانش آموزان، معلمان، برنامه‌ها، موسسات و خود تکنولوژیها ارزیابی شوند؟

به بیانی دیگر؛ سرمایه گذاریهایی باید در تحقیقات و مطالعات با کیفیت بالا صورت گیرد تا در آینده شاهد درخشانی مدارس، دانشگاهها و آموزش باشیم. فرضیات آینده گرایانه در خصوص اینکه چگونه آموزش در سالهای آتی دنبال شود می‌بایست ترسیم و طراحی گردد؛ بدیهی است که این روشها نباید مشابه روشهائی باشد که در قرن گذشته در خصوص آموزش دنبال می‌شد هر چند که هدف اصلی ما ادامه یک چیز است: آموزش.

ما می‌دانیم موسسات عمومی حجم کمی از منابع خود را صرف اینگونه تحقیقات می‌کنند. بعلاوه ما از مشکلات این نوع از تحقیقات که در آن جنبه‌های تکنولوژیکی با شرایط پداگوژی ترکیب می‌شوند آگاهیم.