تحقیق مقاله تاثیر کاهش حجم صفر پول و اثرات آن

حذف سه صفر هیچ تاثیری در ارزش پول ندارد:

مسعود دانشمند * عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران در گفت وگو با خبرنگار بازرگانی ایسنا تاکید کرد که ارزش پول ملی را تعداد صفرهای آن تعیین نمیکند بلکه این ارزش بر اساس قدرت خرید آن در مقایسه با سایر ارزهای بین*المللی و فلزات گرانبها سنجیده میشود.

به اعتقاد وی چنانچه یک واحد از پول کشوری معادل یک انس طلا باشد، چیزی از آن کم و زیاد نخواهد شد و آنچه اهمیت دارد آن است که با واحد پول مورد نظر چه میزان قدرت خرید خواهیم داشت.

وی با اشاره تجربه حذف صفرهای پول ملی در برخی کشورها بویژه ترکیه عنوان کرد: زمانی که سه صفر پول ملی را همانند ترکیه که شش صفر پول خود را حذف کرد، حذف کنیم آثار روانی در پی خواهد داشت لذا برای اجرای این تصمیم قطعا باید از پیش برای کنترل آثار روانی آن برنامه*ریزی کنیم.

دانشمند افزود: حذف صفرهای پول ملی جز اینکه در مبادلات آن و کاهش حجم عددی در جابه*جایی و محاسبات تاثیر خواهد داشت مزیت* دیگری ندارد بنابراین بهتر است به جای این اقدامات سیستم بانکی را اصلاح و به سمت الکترونیکی شدن پیش ببریم تا پول کمتر در دست مردم بچرخد.

عضو هیات رییسه اتاق ایران در ادامه درباره پیشنهاد گمرک بر حذف صدور کارت* بازرگانی اشخاص حقیقی گفت: اینکه در استفاده از کارت*های بازرگانی سوء استفاده می*شود تردیدی نیست اما ریشه این مکشلات در نبود متولی مشخص در زمینه صدور کارت است چرا که مدارک دریافت کارت بازرگانی در اتاق ایران تنظیم می*شود و امضای نهایی از سوی وزارت بازرگانی انجام می*گیرد و این تقسیم کار به گونه*ای است که هیچ* یک پاسخگو نیستند.

وی با بیان اینکه علاوه بر ناهماهنگی در مسئولیت صدور کارت*های بازرگانی آیین*نامه نحوه صدور کارت*ها نیز به اصلاحات جدی نیاز دارد، تصریح کرد: اینکه بگوییم تنها در بین اشخاص حقیقی دارنده کارت بازرگانی تخلفات انجام می*شود نمی*توان نظریه قطعی صادر کرد لذا معتقدم در چنین شرایطی طرح رتبه*بندی و اعتبار دهی به کارت*های بازرگانی بهترین راه*حل خواهد بود.

عضو هیات رییسه اتاق ایران همچنین با انتقاد از اینکه در بررسی مجدد لایحه امور گمرکی از بخش خصوصی اظهار نظر نشده و در جلسات آن نماینده اتاق حضور ندارد انتقاد کرد و خواستار آن شد که در بررسی آن از نظرات بخش خصوصی نیز استفاده شود.

ارزش پول

؛برخی کارشناسان نیز براین باورند که هنوز ارزش پول ملی به حدی نرسیده است که نیازی به کاهش تعداد صفرهای آن باشد.

«لیلاز» اقتصاددان و مدرس دانشگاه، حذف صفر را از اسکناس ها همراه با ایجاد تنش در جامعه می داند و می گوید: اگر طرح ارزش گذاری پول ملی، اجرا شود اتفاق اقتصادی خاصی رخ نخواهد داد ولی تا مردم بتوانند خودشان را با اسکناس های جدید تطبیق دهند جامعه تا حدی متلاطم خواهد شد.

همچنین هزینه حذف اسکناس های موجود به دولت تحمیل می شود، زیرا در سال های اخیر متوسط عمر اسکناس ها تا حدی افزایش پیدا کرده است.

وی می افزاید: تورم در اقتصاد ایران به آن شدتی نیست که بخواهند تعدادی از صفرهای اسکناس ها را حذف کنند. در ترکیه که اقدام به اجرای چنین طرحی کرد، کار به جایی رسیده بود که ارزش هر ٥/١ میلیون لیر به یک هزار دلار رسیده بود اما در ایران ٩٠٠ تومان ارزش یک دلار را دارد.

به گفته این اقتصاددان اگر تصمیم براین است که تعدادی از صفرهای اسکناس ها حذف شود ابتدا باید پول جدیدی به بازار عرضه کنیم و پول جدید هم باید دارای اعشار باشد، زیرا کوچک ترین واحد هزینه و خرید در اقتصاد ما، حدود ٢٠ تا ٢٥ تومان است و باید در تغییرات صورت گرفته به این واحد جدید، اعشار هم افزوده شود در حالی که پرداختن به این بحث ها برای اقتصاد ما لزومی ندارد.

لیلاز می گوید: بهترین راهکار این است که برای مبادلات پولی وارد عرصه الکترونیک بشویم و دیگر نیازی نیست که با صفر پول بازی کنیم. چرا که در میان مدت و درازمدت باید وارد چنین عرصه ای بشویم و باید پول الکترونیکی را جایگزین پول موجود کنیم.

وی تأکید می کند: ١٠ تا ١٥ سال دیگر باید شرایط اقتصادی را به گونه ای فراهم کنیم که به سمت ادغام واحدهای پول ملی در واحدهای پول منطقه ای پیش برویم.

این اقتصاددان به کشورهایی که در این زمینه موفق بوده اند اشاره می کند و می گوید: کشورهای ترکیه و روسیه ابتدا به آزادسازی اقتصاد خود پرداختند و نرخ تورم را کنترل کردند و در مرحله افزایش شدید تورم در اقتصاد خود، اقدام به حذف تعدادی صفر از پول کشورشان کردند اما تورم در کشور ما آن قدر شدید نیست که چنین اقدامی صورت بگیرد.

لیلاز اظهار می دارد: جدی شدن بحث و تصمیم به حذف صفر از اسکناس ها، تأثیری بر تورم ندارد و فقط آن ها که پس اندازهای شخصی دارند، دچار تشویش و اضطراب می شوند.

بنابراین چنین به نظر می رسد که حذف چند صفر از پول ملی نمی تواند آن قدر مهم باشد که باعث تنش اقتصادی جدی شود ولی این سوال بزرگ باقی می ماند که آیا واقعا در شرایط کنونی چنین اقدامی ضرورت دارد؟

واکنش صاحبنظران به بررسی حذف سه صفر از پول ملی

تورم‌زدایی مقدم بر حذف صفرها است:

دنیای اقتصاد – به دنبال انتشار خبر جدی شدن احتمال حذف سه صفر از پول ملی، صاحبنظران اقتصادی ابراز عقیده کردند که سیاست‌ کنترل و تک‌رقمی کردن تورم بر چنین کارهایی که صرفا برای زدودن آثار دوران تورم انجام می‌شود، اولویت دارد چرا که بدون تورم‌زدایی از اقتصاد، صفرها دوباره ظاهر خواهند شد.

دنیای اقتصاد- مصباحی مقدم، عضو ناظر شورای سابق پول و اعتبار از بررسی حذف سه صفر از پول ملی در بخش‌های تخصصی بانک مرکزی خبر داد که بنا به دستور رییس‌جمهوری در مجمع عمومی بانک مرکزی عملی شده است.

گرچه از سال 72 تاکنون، اصلاح ارقام پولی در بانک مرکزی مطرح بوده اما این اصلاح مستلزم ایجاد شرایطی همچون تک‌رقمی شدن نرخ تورم و ثابت ماندن آن است که براساس پیش‌بینی‌ برنامه چهارم، نرخ تورم در پایان این برنامه، کاهش می‌یابد و مناسبت‌ترین زمان برای انجام اصلاحات پولی، سال 1388 است.

پس از گذشت 14سال از این طرح در سال 72 که طهماسب مظاهری در بانک مرکزی حضور داشته، این موضوع در دستور کار اداره بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی قرار گرفت اما برخی مسوولان بعدی با این اقدام موافق نبودند و بررسی‌ها در این باره متوقف شد.

حال مظاهری به عنوان رییس کل بانک مرکزی، باید این موضوع را بررسی کند.
بانک مرکزی سرانه اسکناس را 114 برگ اعلام و تصریح کرده است: این حجم از سرانه اسکناس ایران را جزو کشورهای رکوردار در این زمینه قرار داده است، زیرا سرانه اسکناس در کشورهای پیشرفته بین 12 تا 14 برگ است.

برخی از کارشناسان مسائل اقتصادی اصلاح رقوم پولی یا حذف چند صفر از واحد پولی کشور را یکی از نیازهای اقتصادی کشور برای تسهیل در مراودات تجاری دانسته‌اند، موضوعی که از سال‌ها پیش در دستور کار بانک مرکزی قرار داشته است.

این موضوع از آن زمان تاکنون چند بار در دستور کار اداره بررسی‌های بانک مرکزی قرار گرفته به طوری که در سال‌های اخیر به منظور عرضه خدمات مطلوب تر و تسهیل در مراودات تجاری این موضوع بار دیگر در دستور کار اداره بررسی‌های بانک مرکزی قرار گرفت و گزارش مبسوطی نیز در این باره تهیه شده است.

برخی مقامات بانک مرکزی می‌گویند ترس از عواقب ناشی از اجرای نادرست و تحمل هزینه‌های آن یکی از عمده‌ترین دلایل مخالفان اصلاح رقوم پولی کشور است، زیرا اگر این موضوع درست اجرا نشود آثار تورمی‌ در پی خواهد داشت.

در همین حال، اوایل امسال نیز برخی از نمایندگان مجلس ایده تغییر واحد پولی کشور را مطرح کرده‌ بودند که همچون کشور ترکیه واحد پولی ایران نیز تغییر یابد، زیرا یکی از دلایل کاهش نرخ تورم در ترکیه کاهش قیمت تمام شده لیر ترکیه بوده است.

کارشناسی وزارت اقتصاد

امیر منصور برقعی معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهوری هم اوایل امسال در پاسخ به پرسش خبرگزاری مهر در خصوص طرح تغییر واحد پولی کشور گفته است: اظهار نظر در مورد این مقوله به صورت قاطع امکان‌پذیر نیست گرچه در برخی مقاطع تغییراتی مطرح بوده است.

برقعی معتقد است: ایران ویژگی‌های خاص خود را دارد و هرگاه تجربیات سایر کشورها در ایران اجرا شده، به جواب نرسیده‌ایم. رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی می‌گوید:

کارشناسی تغییر واحد پولی کشور باید در وزارت اقتصاد انجام شود.

حمید پورمحمدی معاون امور بانکی وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز همان زمان گفته است:

در حال حاضر طرح تغییر واحد پولی کشور جزو ضرورت‌ها و موضوعات روز کشور نیست و موضوعاتی مهم‌تر از تغییر واحد پولی کشور وجود دارد.

با این حال، کارشناسان مسائل اقتصادی نظرات مختلفی درباره تغییر واحد پولی کشور یا حذف صفرهای پولی ملی مطرح می‌کنند. از سویی، مسعود نیلی کارشناس مسائل اقتصادی اوایل سال‌جاری با تاکید بر این که تغییر واحد پولی کشور قبل از حل مشکل رشد حجم پول، تاثیر مثبتی در اقتصاد کشور نخواهد داشت، گفته است: کاستن از تعداد صفر‌های پول، فقط ضریب تبدیل کالا به واحد پول را ساده‌تر می‌کند.

وی با تاکید براتخاذ سیاست انقباض پولی درکشور، اظهارداشته است: رشد بالای حجم پول ضمن بی ارزش کردن پول، باعث ایجاد مشکل در تبدیل پول به کالا می‌شود. این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح می‌کند: واحد پول هرچه که باشد، اگر با شدت افزایش یابد، در تورم انعکاس پیدا می‌کند و در این مورد فرق ندارد، پول را با چه واحدی مورد شمارش قرار دهیم.
نیلی با تاکید براین که برای تغییر واحد پولی کشورعلاوه برتورم باید شرایط اقتصادی کشور را نیزمد نظر قرار داد، افزود: البته تغییر واحد پولی کشور از مساله مهم رشد حجم پول جدا است که باید به نحوی حل شود.

عضو هیات علمی‌دانشگاه اقتصاد علامه طباطبایی با تاکید بر اتخاذ تمهیداتی برای کاهش اثرات تورمی ‌و جلوگیری از آسیب‌پذیری سپرده‌گذاران خرد در اثر این تغییر گفته است: بسیاری از کشورها نیز اقدام به تغییر واحد پول خود کرده‌اند و با دادن عنوان جدید به پول ملی خود تاحدودی از مشکلات و درگیری‌های اقتصادی خود کاسته‌اند.

این در حالی است که محمد طبیبیان، رییس سابق موسسه عالی آموزش عالی بانکداری ایران تغییر واحد پولی کشور را بیهوده، بی‌نتیجه و برای جامعه پرهزینه دانست و تصریح کرد:

کشورهایی که اقدام به تغییر واحد پولی کشور خود کردند، قبل از آن اقدامات دیگری نظیر کنترل نرخ تورم و کاهش صفرهای پول خود کردند.

وی با اشاره به این که کشوری نظیر ترکیه نیز زمانی چنین کاری را انجام داد که با صفرهای زیادی برروی اسکناس‌ها که تعداد آنها به 6 و 7 نیز رسیده بود، مواجه شد، به مسوولان اقتصادی کشورتوصیه کرد به جای انجام چنین کارهای نمایشی به فکر حل مسائل اساسی کشور باشند.

7‌ مزیت عمده 

عضو کارگروه اصلاح ساختار بانکی کشور از 7‌مزیت حذف صفرهای پول ملی گفت.

بهاالدین حسینی هاشمی اظهار داشت: حذف صفرهای پول ملی 7 مزیت عمده به دنبال دارد که مشتمل‌بر کاهش حجم اسکناس، سادگی در مبادلات، نگهداری ساده‌تر حساب‌ها، ارقام و ترازنامه‌ها، اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه‌ها، نقل و انتقال سهل‌تر پول، کاهش آثار روانی تورم و نیز صرفه جویی در وقت برای شمارش حجم زیاد اسکناس‌ها است.

وی افزود: فرآیند حذف 3 صفر از پول ملی ایران کمی زمان‌بر و هزینه‌بر است ولی در نهایت به نفع اقتصاد کشور خواهد بود. وی هشدار داد که همزمان با حذف صفرها باید به همان نسبت قیمت‌ها نیز کاهش یابد تا به بروز برخی مشکلات در این خصوص منجر نشود.

عضو کارگروه اصلاح ساختار بانکی در خصوص بهره‌گیری مردم از واژه تومان به جای ریال در مبادلات خود تصریح کرد: این حرکت برای تسهیل در مبادلات و حل مشکلات موجود در این حوزه توسط مردم باب شده است،‌ در حالی که دولت نباید دنباله روی مردم باشد و باید به ساماندهی در این بخش اقدام کند.

همچنین محمد طبیبیان اقتصاددان گفت: من حذف چند صفر را از پول ملی کار مناسبی نمی‌دانم و مطمئن هستم که در صورت موفقیت آمیز بودن طرح نیز هیچگونه نتیجه اقتصادی برای کشور ما نخواهد داشت.

در عین حال یک کارشناس اقتصادی گفت: دولت به جای حذف صفرها بهتر است به چاپ اسکناس درشت اقدام کند که در این صورت آثار روانی تورمی منفی آن نیز کمتر می‌شود.

غلامرضا سلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اظهار داشت: در شرایطی که نقدینگی کشور چند صد برابر شده، در این شرایط نیاز به انتشار اسکناس درشت و چک بیشتر احساس می‌شود.