تحقیق مقاله ایمنی و حفاظت فنی

« ایمنی و حفاظت  فنی  »

در محیط های صنعتی با و جود ماشین آلات و ابزار فراوان غالبا کارگران در معرض مخاطرات فراوان قرار دارند . با توسعه تکنولوژی و افزایش کاربرد ماشین در امر تولید نیز احتمال مخاطرات و حوادث در این گونه محیط ها زیاد تر می شود . سوانح در کارخانه جات ممکن است باعث نقص عضو یا  فوت افراد شود که به سهولت و سرعت قابل جبران نیست و برای سازمان فقدان یک متخصص که سال ها برای تربیت او سرمایه و وقت مصرف شده است ، زمان سنگینی به شمار می آید . در سازمان های تولیدی که اصول و موازین مراعات نمی شود روحیه کارکنان نیز ضعیف و متزلزل است و کمتر امکان دارد کارگر خوب و طراز اول در خدمت چنین سازمان هایی مشغول به کار باشد . بنابراین اجرای تدابیر و برنامه هایی به منظور ایمنی و حفاظت فنی کارکنان ، در درجه اول اهمیت ، در راستای تامین و نگهداری نیروی انسانی ، قرار دارد . در عین حال ، صرف هزینه و تخصیص اعتبار در برنامه های سازمان ، به منظور ابداع تدابیر و استقرار وسایل جهت جلوگیری از حوادث ، در مقابل منافع حاصل از آن ، اندک و ناچیز به شمار می رود .

اصولا ایمنی ، حفاظت فنی و بهداشت صنعتی وسیع و گسترده ای است که تحت عنوان ( حفاظت صنعتی ) به مجموعه تدابیر ، اصول و مقرراتی گفته می شود که با به کار گرفتن آن بتوان نیروی انسانی و سرمایه را در مقابل خطرات مختلف محتمل در محیط های صنعتی به نحو موثری حفظ و حراست کرد و یک محیط کاری بی خطر و سالم جهت افزایش کارایی کارکنان به وجود آورد .

« بررسی تاریخی ایمنی و بهداشت صنعتی »

بررسی تاریخی ایمنی و بهداشت  صنعتی با توجه به نقاط عطف موجود به طور کلی به چهار دوره تقسیم می گردد :

1- دوره زندگی اولیه بشر

2- از پیدایش تمدن های اولیه تا ظهور اسلام

3- از ظهور اسلام تا انقلاب صنعتی

4- از ظهور انقلاب صنعتی تا امروز

دیدگاه اولیه بشر از ایمنی و بهداشت کار : این دیدگاه محدود به استفاده از نیروی بدنی و گاها استفاده از امکانات طبیعی نظیر چوب و سنگ و استخوان می شود و انسان بر اثر غریزه به فکر صیانت از اعضای مختلف بدن خویش بوده است .

دیروز ایمنی و بهداشت صنعتی ( از پیدایش تمدن های اولیه تا ظهور اسلام ) :

اولا در این دوره اهمیت مساله آنچنان واضح و روشن نبوده و اکثرا با جنبه های منفی و آثار سود و زیان به کار معطوف بوده  و هیچ موقع با آثار مثبت و مفید کار که مورد توجه جهانیان به ویژه پزشکان در جهان امروز قرار گرفته است و کار درمانی که یکی از موارد هم می باشد مورد توجه قرار نگرفته است . مساله دیگر اینکه در این دوره ها هم کارهای سخت و زیان آور معادن و عمارت های آنچنانی را برده ها و یا زندانیان به اصطلاح محکوم به مرگ تشکیل می دادند و بنابراین از نظر کارفرمایان آن دوره نه تنها نیازی به حفاظت ، ایمنی و تامین سلامت آن ها نبوده بلکه خود این عمل نوعی اعدام دسته جمعی به حساب می آمد .

ایمنی و بهداشت در صنعت امروز : انقلاب صنعتی با ماشین بخار آغاز شد . انقلاب صنعتی غرب که آغازگر حرکت جوامع به سوی صنعتی شدن بود نقطه عطفی در پیشرفت سریع صنعت و پدیده های مربوط به آن از جمله ایمنی و بهداشت در آن ممالک به شمار می رود . با تغییر و تکامل ابزار کار و تولید ، حوادث و بیماری های ناشی از کار مرتبا در تغییر و تحول بوده اند که انقلاب صنعتی جنبه های منفی هم داشته که از آن جمله می توان به افزایش حوادث در محیط کار ، سرو صدا ، آلودگی های ناشی از کارخانه جات و افزایش ماشین آلات و آلودگی آب های دریا اشاره کرد .

حادثه چیست :

حادثه اتفاقی است پیش بینی نشده و غیر منتظره که در زمان انجام وظیفه طی اوقات کار برای بیمه شده ای که در کارخانه یا کارگاه ، سازمان ها وموسسات وابسته مشغول انجام کار می باشد اتفاق می افتد و باعث ضایعات مادی و انسانی می شود و کارگر آسیب دیده حداقل باید 24 ساعت تحت معالجه و استراحت قرار بگیرد .

بررسی حوادث در کارگاه ها

طرق مختلفی را که امروزه در زمینه پیشگیری حوادث به کار گرفته می شود می توان به ترتیب زیر طبقه بندی نمود :

1- تحقیقات آماری  2 – بررسی جنبه های روانی  و فیزیولوژیکی کارگران  3 – فعالیت های آموزش و تبلیغاتی  4 – سازمان و تشکیلات حفاظت  5 – بازرسی از کارهای اجرایی در کارگاه ها .

1 -  تحقیقات آماری : تمامی حوادث کلا از یک سری عوامل که در یک زمان و در یک مکان جمع شده اند تشکیل می گردند . به عنوان مثال برای تشکیل آتش لازم ایت عوامل مختلفی مانند سوخت ، اکسیژن و حرارت در یک جا و در یک زمان در کنار هم قرار گیرند حال اگر به طریقی یکی از عوامل را ما حذف کنیم دیگر آتش نخواهد بود . پس با کنترل عمل وقوع حادثه و جلوگیری از تجمع آنها در یک مکان و د ریک زمان از به وجود آمدن می توان پیشگیری کرد .

2 – عامل فیزیولوژیکی که عامل درونی به طور کلی معین می کند اشخاص در چه شرایطی و به چه دلایلی سبب ایجاد خطر برای خود  و دیگران می شوند در هنگام استخدام انتخاب پرسنل باید به طور صحیح صورت گیرد و فرد واقعا از روی علاقه شروع به کار نماید . 2 – عامل فیزیولوژیکی : وضعیت بدنی و جسمانی پرسنل باید متنایب کارشان در نظر گرفته شود البته این بدین منظور نیست که افرادی که نقص عضو دارند به کار گذاشته نشوند . بلکه کار مزبور باید باید تجزیه و تحلیل گردد .

فعالیت های تبلیغاتی و آموزشی : آموزش و فقدان آموزش یکی از علل عمده وقوع حوادث است . کلیه کارگاه ها با توجه به شغل های مختلف پرسل را باید برای دوره های کوتاه مدت و بلند مدت اعزام نمایند و الویت با پرسنلی است که جدیدا در کارگاه های استخدام می شوند . در کلاس ها باید سعی شود حوادث مختلف تجزیه و تحلیل گردد تا از تکرار حوادث جلوگیری شود .

4 – سازمان و تشکیلات حفاظتی : اولین افرادی که در امر حفاظت نقش مهم و سازنده ای را ایفا می نمایند ، مدیران کارگاه ها می باشند . چنانکه درباره سازمان فعالیت های حفاظتی گویند : حفاظت از بالا شروع می شود . مسئول مستقیم واحد ها سر کارگران که در ارتباط با کار گران می باشند با اولویت دادن به ایمنی قبل از شروع به کار و در حین انجام کار سعی بر این کنند که به طور کامل تمامی کارگران اقدامات لازم ایمنی را انجام دهند .

5 – بازرسی مکرر از کارهای اجرایی در کارگاه ها  : برای حفظ صیانت نیروی انسانی لازم است تمامی قوانین و مقررات ایمنی به طور کامل در کارگاه ها اجرا شود و همچنین کارگران به نحو احسن از لوازم ایمنی استفاده نمایند . البته این قوانین به غیر از دروسی که در کلاس های ایمنی ارائه می گردد دفترچه استاندارد ایمنی در اختیار واحدها قرار  گرفته و همچنین تدابیری برای کارهای مختلف کارگاه نوشته و برای تمامی واحد ها ارسال گردد که در تقلیل حوادث بسیار حائز اهمیت است .

زیان های وارده در اثر حادثه :

1 – زیان های نامشهود

2 – زیان های مشهود

تعریف : زیان های نامشهود ضررهایی است که قابل محاسبه و بیان به رقم و ریال نمی باشند .

تعریف : زیان های مشهود هزینه هایی است که قابل محاسبه به رقم و ریال می باشند .

زیان های نامشهود بر کارفرما :

1 – اتلاف وقت مدت زمانی که کارگر ، کارفرما سر کار نیست .

2 – اتلاف وقت سایر کارکنان که در اثر حادثه دست از کار می کشند .

3 – اتلاف وقت سرپرست و کارکنان اداری .

4 – هزینه آماده نمودن کارگر به جای کارگر مصدوم .

5 – اثر سوء روحی در بین کارگران که موجب کندی کار می گردد .

زیان های نامشهود وارده بر کارگر حادثه دیده .

1 – هزینه های اضافی در مدت استراحت در منزل

2 – تغییر شغل

3 – امکان تزلزل شغل در اثر ناتوانی در اشتغال به کار سابق .

4 – اثرات روحی برای خود و خانواده .

زیان های نا مشهود وارده بر جامعه :

1 – خسارتی که جامعه به علت از دست دادن نیروی ماهر تحمل می شود .

2 – اثرات سوئی که از نظر روانی در جامعه موثر واقع می شود .

3 – بالا رفتن آمار حوادث در کشور و اثرات نا مطلوب آن در سازمان جهانی کار

زیان های مشهود :  1 – حقوق ایام بیماری کارگر مصدوم  2 – خساراتی که بابت غرامت از کار افتادگی یا نقص عضو پرداخت می شود  3 – هزینه تعمیر یا اصلاح ماشین آلات  4 – ضایعات مواد به علت حادثه  5 – هزینه معالجه و مداوام مصدوم  .

حاصل حادثه یکی از موارد زیر است :

1 – جراحات کم   2 – نقص عضو یا قطع عضو   3 – عدم توانایی در اشتغال به کار سابق    4 – از کار افتادگی دائم    5 – فوت .

ضریب تکرار حادثه : منظور از ضریب تکرار حادثه ، یا ضریب تعداد حادثه ، یا ضریب فراوانی عبارتست از تعداد حوادث و تصادفاتی که در صورت ( معمولا یکسان )  منجر به ضایعات انسانی ( اعم از تلفات ، نقص عضو کلی یا جزیی و بیماری های شخصی ) می شود که در سازمان مورد بررسی قرار می گیرد . برای محاسبه ضریب حادثه از فرمول زیر استفاده می شود :

            10     تعداد کل حوادث در زمان معین                                                                                                                                                                   .                                                                              =  ضریب تعداد حاثه ( ضریب فراوانی )

     مجموع ساعات کار کلیه کارگران د همان زمان

مثال : کارگاهی دارای پانصد نفر کار گار است که هر یک از آن ها 50 هفته در سال و 48 ساعت در هفته کار می کنند تعداد حوادث کلی یکسان در آن کارگاه عبارت از 60 فقره بوده است . بر اثر بیماری و حوادث و یا علل دیگر کارگران مدت معادل 50 درصد کل ساعات کار یعنی 60000 ساعت غیبت داشته اند . مطلوب است ضریب تعداد ضریب حادثه در این کارگاه .

جواب : 

                                      1200000  = 500  50  48 =  جمع کل ساعات کارگران

                                      1140000  = 60000  -  1200000  = جمع کل ساعات کار

بنابراین ضریب تعداد حادثه برابر است با  :

                                                              =   ضریب

تعداد حادثه

معنای ضریب حادثه این است که در مدت یک سال ، در مقابل هر یک میلیون ساعت کار تقریبا 53 حادثه اتفاق افتاده است .

تا اینجا فقط تعداد حوادث مورد نظر بوده است و با این ترتیب نمی توان دقیقا حوادث کار را اندازه گیری نمود . برای اینکه موضوع کاملا روشن گردد ، بهتر است ضریب شدت حادثه نیز در نظر گرفته شود .

2 – ضریب شدت حادثه :  شدت حادثه به صورت زیر محاسبه می شود :

                     1000    تعداد روزهای تلف شده

                                                                                         = ضریب شدت حادثه

       مجموع ساعات کار کلیه کارگران در همان زمان

یعنی تعداد روزهای تلف شده به مقیاس هر هزار ساعت کار .

مثلا در مثال قبل اگر تعداد روزهای تلف شده بر اثر 60 حادثه 1200 باشد شدت حادثه بدین ترتیب است   :

                                                     1.053  =   =  ضریب شدت حادثه

یعنی در مدت یک سال ، در ازاء هر هزار ساعت کار ، یک روز تلف شده است . محاسبه شدت حادثه ، هنگامی که حادثه باعث از کار افتادگی دائم و یا مرگ کارگر شود بسیار مشکل است . حداکثر ضریب در مورد فوت بر طبق روش امریکا ، 6000 روز و بر طبق کنفرانس بین المللی آمارگران 7500 روز است .

وظیفه کمیته حفاظت و ایمنی : اعضای کمیته باید تماما از افرادی انتخاب شوند که در ارتباط نزدیک با گروه های اجرایی هستند و به جزئیات کار مهم تر از همه با روحیه کارگران آشنایی کامل داشته باشد تا اینکه تصمیماتی که از طرف کمیته اتخاذ می گردد و به راحتی قابل اجرا باشد و در چهار چوبی که برای فعالیت کمیته مشخص شده است پیشرفت چشمگیری داشته باشد و وظیفه آن جلب همکاری کارگران در پیشگیری از حوادث ، فراهم آوردن موجبات اجرای دستورات حفاظتی و مبارزه با سهل انگاری و مقاومت کارگران در این زمینه می باشد و مهم تر از همه بهبود حفاظت بر ایمنی در کار از طریق همکاری بین کارفرما و کارگر می باشد .

عوامل مرتبط با سوانح :

1 – کار کردن در ارتفاعات بدون وجود حفاظ 2 – سرعت کار ماشین آلات که احتمال حوادث را افزایش دهد 3 – افزایش ماشین آلات پیشرفته 4 – آتش سوزی بر اثر مواد سوختنی 5 – وجود گازهای قابل اشتعال در محیط 6 – مواد خطرناک و مضر  7 – قطع و وصل  8 – برق  9 – وسایل نوک تیز – اشیاء تیز و برنده 10 – اسیدها و قلیاها 11 – اشعه ها ، فرکانس زیاد صدا ، انرژی هسته ای  12 – لیز بودن کف کارگاه ها .

علل ایجاد سوانح :  1 – فقدان دانش یا مهارت کار  2 – عیب و نقص در ماشین آلات ، ابزار نامناسب طراحی یا ترکیبات نا ایمن  3 – استفاده نکردن از وسایل و تجهیزات مانند به کارگیری تجهیزات ، ابزار ، مواد و نقاله ها به طور نا امن ، عدم به کار گیری حفاظت فردی ، فقدان تجهیزات حفاظتی مورد نیاز حفاظت های ناکافی یا نا مناسب ، روشنایی نا مناسب ، تهویه نا مناسب ، لباس نا مناسب ، برنامه نظافت کارگاهی ضعیف ، فضای کارگاهی کم و ...