فلسفه ایده آلیسم: ( Idealism) بنیان گذاران: افلاطون ، هیگل ، فیمته، فروبل ، هرس1
محور های مهم فلسفه ایده آلیسم: 1 – شکوفایی استعداد های بالقوه = ت.ت. فرآیند شکوفایی کردن استعداد های بالقوه است.
2 – اکتشاف = یادگیری فرآیند اکتشاف است که بر اساس شیوه ی دیالکتیکی معلم ( پرسش و پاسخ یا چالش) دانش آموز ترغیب می شود تا حقایق پنهان ضمیر خود را آشکار سازد .
3 – الگودهی معلم : معلم نمونه کمال اعلای اخلاق و مظهر ارزش ها و فرهنگ است .
4 – برنامه درسی نیز به صورت سلسله مراتب است که در رأس آن معارف بسیار کلی یعنی فلسفه و الهیات قرار دارد که حیاتی ترین روابط اسنان را با خدا و عالم هستی بیان می کند.
5 – مدرسه ار طریق انتقال آمرانه ( ) میراث فرهنگی به شکل برنامه ای منظم متوالی و متراکم بچه ها را برای آینده آماده می کند.[1]
اهداف آ.پ. ایده آلیسم : هدف روشن ترغیب دانش آموزان به حقیقت جویی و همانند سازی با روح کلی ( جهان اکبر )
تحقق استعداد های بالقوه ی دانش آموزان
دانش آموزان باید با چکیده سرمایه فرهنگی ( میراث فرهنگی) آشنا سازد.
معرفت شناسی ایده آلیسم : از راه شهود ، درون نگری و بصیرت ، فرد می تواند به درون خویش بنگرد و نسخه ای از مطلق را در آن بیابد. در چالش آوردن این معرفت به وجدان آگاه است.
ارزش شناسی: ارزش های مطلق ، ابدی و لایتغیر و کلی است.
ما بعد الطبیعه ایده آلیسم : جهان روحانی است و واقعیت ها مشخص ، ذهنی و غیر ماده را دربر می گیرد.- جهان کلی ، جامع الشمول و کامل است.
معرفت شناسی: یادگیری ، یادآوری ایده ها و کاربرد آن است و فرآیندی خود جوش ات و به فشار بیرونی نیاز ندارد.
مدینه فاضله افلاطون : فیلسوفان ( head) سربازان ( heart) کارگران (hand) 1[2]
فلسفه رئالیسم: (realism) رئالیسم فلسفه ای است که اعتقاد دارد جهان عینی بیرونی واقعیت دارد. می توانیم آن را بشناسیم و باید رفتار خود را با آن هماهنگ نماییم.
هواداران : ارسطو ، hutchis ، adler ، broody
حکمت مشاء ( ابن سینا ، فارابی ) – استدلال و عقل
محور های عمده : 1 – انسان ها در دنیایی واقعی زندگی می کنند که در آن اشخاص و اشیا وجود دارند.
2 – صرف نظر از استفاده ما از جهان ، جهان عینی وجود دارد.
3 – با استفاده از عقل و دانش خود قادریم آن را بشناسیم.
4 – شناخت جهان و روابط آن به ما کمک می کند.
اهداف آ.پ. :
برودی ، رئالیست معاصر : هدف غایی آ.پ. زندگی نیکو است که شامل فعلیت بخشیدن استعداد ها بالقوه انسانی و خود شکوفایی است.
1 هموار ساختن را کشف دانش و انتقال و کاربرد آن
2 بر اساس نظر ارسطو : هدف غایی کممک به انسان ها در نیل به خوشبختی از طریق پرورش استعداد و رسیدن به کمال
4 ترغیب انسان ها به شناخت خویشتن
5 پرورش قوه عقل
سایر محور های مربوط به آ.پ. :
هوچینز1 : آ.پ. مستلزم تدریس و تدریس مستلزم معرفت است.معرفت حقیقت است و حقیقت در همه جا یکسان است.
مبنای برنامه درسی: مؤثرترین شیوه ای کسب اطلاع درباره واقعیت ، مطالعه درباه موضوعاتی است که به صورت منطقی سازمان نیافته است.[3]
روش تحقیق : مبتنی بر این فرض که استنباط احکام کلی باید طریق جنبه های گزیده ای از واقعیت به صورت دقیق مطاله شود.
معرفت شناسی رئالیسم مبتنی بر « نظریه ناظر » است = ما ناظران واقعیت هستیم. روش مطالعه مشاهده
نظریه شناخت واقع گرایان نظریه تطابقی تصورات ذهنی ما با واقعیت ها تطابق دارد.
یکی شدن معرفت با واقعیت برنامه درسی
از نظر مکتب رئالیسم : ارزش شناسی : فعل اخلاقی ( ارزش ها باید مطابق معیارهای یعنی نه احساسات درونی باشد.
نقش مدرسه توسعه بعد عقلانی
نظریه پس ماند: (theresidualthoary ) قبول ندارد.
نظریه پس ماند: مدرسه مسولیت داردکه خدماتی را که نهادهای دیگر از آن غفلت کردند انجام بدهد.
سه ویژگی مهم مکتب رئالیسم: معلم ، یادگیرنده ، محتوای درس
رئالیسم خداباورانه : ( Teistie Realism ) اب ، ابن ، روح القدس تثلیث
همان مبانی و اصول رئالیسم + غایتی به نام خدا
دین مسیح « انسانی که از موهبت عقل و اراده برخوردار است، دارای آزادی انتخاب است. به علت گناهی که حضرت آدم مرتکب شده ، فرزندان او که گناه ازلی را به ارث برده اند از نظر روحی دچار حرمان شده اند. خداوند فرزند خود عیسی مسیح را فرستاد تا با مرگ و رستاخیز خویش آنها را نجات دهد.مسیح(ع) به منظور کمک به رستگاری انسان ها کلیسا را تأسیس کردو آن را مأمور ساخت تا آئین های قدسی فیض بخش به مردم عرضه دارد.»
مبانی الهی فلسفه رئالیسم مذهبی :
1 خداوند به انسان ، طبیعتی متعالی عطا کرد تا حیات ملکوتی را تجربه کند.
2 انسان بر اثر کناه از فیض الهی محروم شد.
3 عیسی (ع) فرزند خدا انسان را از خدا بازخرید.
4 مسیح اسوه اخلاقی است.
5 – مافوق طبیعت چیزی از منزلت ما کم نمی کند.
مبانی فلسفه آ.پ. تومیسم :
خدایی شخصی وجود دارد که با برهان عقلی می توان آن را ثابت کرد.
انسان ها به طور فطری دارای هدف هستند.
هر انسانی مختار و عاقل است.
کمال انسان مستلزم بهره وری از حقیقت ، زیبایی و خیر است.
جسم مادی شخصی را با طبیعت و نفس روحانی او را با ماوراء طبیعت پیوند می زند. ثنویت
اخلاق: عادت دادن شاگرد به فضای فضیلت الگوها تقلید
برنامه درسی: سلسله مراتب : کل به جرء
رابطه معلم و شاگرد: تعلیم و تربیت فرآیندی مادام العمر است.
نقش مدرسه: 1 – رشد کلیت فرد 2 – معلم باید سازماندهی دقیقی برای ارتباط با شاگرد داشته باشد. 3 – رسالت معلم خدمت به انسان ها و انگیزه عشق به حقیقت ، علاقه به مردم و محبت به خدا است. 4 – هنر معلمی تلفیقی از زندگی نظری ( تحقیق و مطالعه ) و عملی ( اسوه اخلاقی
طبیعت گرایی روسو (پتالوستی (لوزی) + اسپنسر
طبیعت و طبیعی دو عنصر کلیدی اند: روش طبیعی تربیت به دلیل آنکه بی واسطه ، اصیل ، آزاد و خود جوش است از خود طبیعت پیروی می کند و بر شیوه های مصنوعی و ساختگی اجتماع برتری دارد.
طبیعت گرایان تحت تأثیر جنبش روشنگری،طبیعت را به مثابه ماشین جهانی بسیارمنظمی که انسانها هم جزئی از آن هستند در نظر می گیرند.
بر خلاف تومیسم که در جستجوی اصول نخستین بودند ، طبیعت گرایان ( پتالوستی ) بر تجارب ساده اولیه تکیه داشتند.
به عقیده روسو ، انسان طبیعی که آداب و رسوم و تکلفات اجتماعی آلوده اش کرده نیک است. نجیب زاده وحشی the noble savage1
[4]
طبیعت گرایی و آ.پ.
1 – حواس کلید درک معرفت ما نسبت به طبیعت است. یادگیری ناشی از تجربه حسی است. کنجکاوی
2 – آ.پ. همگام با نظام طبیعت باید با حوصله و کندی و فارغ از عجله باشد.
3 – برنامه و روش باید از طبیعت کودک نشأت بگیرد. برنامه باید متناسب با نیاز های کودک باشد.
4 – آ.پ. که به قصد پرورش اخلاق تحقق می یابد هم + است و هم –
5 – ارزش ها از تعامل انسان با محیط نشأت می گیرد.
6 – تناسب به معنای ایفای نقش اجتماعی و اقتصادی نیست، بلکه به معنای آمادگی و رشد صحیح فرد است.
7 – یادگیری محصول فعالیت روش پروژه مشکل گشایی است.
8 – معلم در درجه اول باید با طببیعت هماهنگ باشد.
بر خلاف اید ئالیسم ، رئالیسم و تومیسم مدرسه نهاد رسمی تعلیم و تربیت محسوب نمی شود.
مدرسه محیط آرام یادگیری
کودک باید در محیط آزاد که حق انتخاب دارد یاد بگیرد. مونتسوری
عملگرایی ( pragmatism ) و آ.پ.
محور های عمده: فلسفه مثل روش علمی برای حل مشکلات انسانی است. هوش اجتماعی ذهن،فرآیند اجتماعی حل هوشمندانه مسائل است.
1 – آزمایشگری
2 – ابزارگری = افکار ما ابزارهایی برای حل مشکلات.
3 – کلید نظام فکری دیویی جستجو برای یقین است.
4 – تفکر سنتی دو گرایی نظریه و عمل روح و جسم ) مردود شمرد.
5 – خود شکوفایی در متن تجارب انسانی امکانپذیر است.
6 – غایت گرایی ایده آلیسم و ساختارمندی رئالیسم را مردود دانست.
7 – انسان در جهانی نامطمئن زندگی می کند ، نه تهدید کننده است. یقین ذهنی به آنها جاودانگی می دهد.
8 – اگر چه انسان را موجودی مستقل می دانست اما اتمیسم اجتماعی و داروینیسم اجتماعی را قبول نداشت.
9 – تعامل انسان با محیط : استفاده از طبیعت برای تغییر محیط
فلسفه آ.پ.
1 – شیوه طبیعی یادگیری بازی است.وظیفه معلم ایجاد فرصت برای برانگیختگی علاقه و فعالیت کودک است. ( مید mead )
عرضه آزمایش حقیقت یابی و نقادی گذاره ها
2 – مدرسه آزمایشگاه است.
افزودن به مجموعه واقعیت ها و اصول ( تخصصی
مدرسه نمونه کوچکی از جامعه است. مدرسه زندگی
4 – روش تدریس مبتنی بر تجربه استو به صورت کاربرد شخصی و مستقیم دانش بوسیله شاگرد
5 – هدف آ.پ.رشد و بازسازی تجربه است. آ.پ. فرآیندی عامدانه ( با طرح و برنامه ریزی ) است.
6 – شیوه کلاس باز
7 – کارکرد های مدرسه 1 – ساده کردن 2 – پالود کردن 3 – متعال ساختن
8 – اهداف آ.پ. : 1 – درونی ( بر اساس تجارب و علاقه درونی ) 2 – بیرونی ( بر اساس تشویق و تنبیه
9 – به جای تأکید به آینده به نیاز و رغبت شاگرد توجه شود.
عناصر اصلی فلسفه دیویی
1 – یادگیرنده پدیده ای زیستی و اجتماعی است.
2 – محیط یادگیرنده هم طبیعی و هم اجتماعی است.
3 – یادگیرنده فرد فعالی است که با محیط تعامل مداوم دارد.
4 – در ضمن تعامل یادگیرنده با محیط مشکلاتی بوجود می آید.
5 – یادگیری فرآیند حل مسئله است.( روش مشکل گشایی یا حل مسئله :
1 – موقعیت مشکل آفرین 2 – تعریف مسئله 3 – روشن سازی مسئله 4 – ایجاد فرضیه 5 – آزمایش فرضیه
ایدالیسم و آ.پ.
هواداران : Karl jaspers ، Heidyger ، Sartre
تعریف: نوعی اندیشه فلسفی که بر یگانگی و آزادی فرد در برابر گروه ، جماعت یا جامعه ی توده وار تأکید می کند. این مکتب تأکید می کند که مردم در قبال معنی و مفهوم زندگی خود و ماهیت خویش مسئولیت دارند.
محورها :
1 – هوشیاری انسان ( آگاهی) ما نسبت به پدیده ها ، مبنای درک و تفسیر ما است.
2 – وجود بر ماهیت مقدم است.
3 – جامعه توده وار باعث از خود بیگانگی شده ، فردیت زدایی در آ.پ. ، رواج روابز غیر شخصی در مدرسه و روابط کم بین معلم و شاگرد.
4 – حق انتخاب اضطراب
5 – برخلاف رئالیست ها زندگی سازماندهی شده نیستو بسیار پیچیده است.
6 – انتقاد بر عملگراها به دلیل تأکید زیاد به روش علمی تجربه رفتار رفتار گرایی
7 – ارتباط با پدیدار شناسی
آ.پ. ارتباط با روانشناسی انسان گرایی
1 – تربیت انسانی اصیل
2 – آگاهی کامل دادن به دانش آموز تصمیم خلاق و آزاد احساس مسئولیت
3 – انسان
4 – توجه به هویت فردی و هویت « من خودآگاهی فردیت
5 – هدف تربیت خلاقیت زیبا شناختی است.
6 – روش سقراطی در تدریس مربی پاسخ سؤالات را نمی داند . بهترین نوع سؤال دانش آموز در معنی آفرینی قابل پاسخ است.
7 – کودکان کنجکاوی دارند نیازی به زور نیست.
8 – انتقاد از کلاس درس سنتی و تأکید بر کلاس درس آزاد.
ویژگی های کلاس درس سنتی : 1 – انعطاف ناپذیر 2 – خشک 3 – سلسله مراتب 4 – انتقال اطلاعات ( منفعلانه بودن ) 5 – تحمیلی
ویژگی ها ی کلاس درس باز: 1 – فرصت های متنوع یادگیری 2 – یادگیری با رغبت و انتخاب 3 – احترام
بنیاد گرایی (ماهیت گرایی Essentialism) و آ.پ.
بنانگذاران : Fadiman و Bestor
تعریف : آ.پ. مستلزم یادگیری مهارت ها، هنرها و علومی است که در گذشته مفید واقع شده و محتمل است در آینده نیز مفید باشد.
= معیارهای تحصیلی سقوط کرده ، سخت گیری و نظم آکادمیک در مدارس وجود نداردلذا باید به مهارت ها و موضوع های اساسی بازگشت شود.
مقایسه با سایر ایسم ها:
درحالی ایدالیسم به ذهنیت و تشخیص فردی توجه می کند، ماهیت گرایان بر انتقال محتوای برنامه درسی از پیش تعیین شده تأکید می کنند.
در حالی که ایده آلیسم ، رئالیسم و تومیسم از وجهه متافیزیک به واقعیت می نگرند ، ماهیت گرایان به نظم و ساختار اجتمایی ، اقتصادی و فرهنگ تأکید می کنند.
محور های مهم آ.پ.:
1 – تأکید روی مهارت های اساسی سواد 2 – وجود انضباط در مدرسه 3 – احترام به مراجع 4 – لزوم تلاش و جدیت از طرف یادگیرنده
5 – وجود تربیت معلمات کارآزموده 6 – آ.پ. باید زمینه کار و وظایف شهروندی را فراهم نماید. 7 – پاسداری از نقش آکادمیک مدرسه
8 – ایجاد فرصت ادامه تحصیل برای تمام کسانی که قابلیت فکری لازم را دارند.
پیشرفت گرایی و آ.پ. :
هواداران: Kilpatrick و Washburn
پیشرفت گرایی نقطه مقابل بنیاد گرایی به شمار می رود.
= به کار بردن هوش انسانی و روش علمی در حل مسائل اجتماعی ، سیاسی و ... برای بهبود و پیشرفت
ریشه ها : 1 – روسو علایق کودک
2 – پتالوستی آ.پ. چیزی بیش از یادگیری کتاب است.
3 – دیویی روش علمی
محورهای در آ.پ.
1 – تأکید بر روش های یادگیری و تحقیق 2 – مدرسه باید در متن مدرسه جای گیرد 3 – معلمان راهنمای پروزه باشند.
4 – تأکید بر کودک به عنوان یادگیرنده به جای موضوع درسی 5 – تأکید بر تجارب مستقیم فرد. 6 – ترغیب فعالیت های گروهی و همیاری
7 – تأکید بر روش پروژه به جای آموزش کتاب محور کیلیاتریک
ارتباط ادبیات با مکتب ایده ئالیسم در آموزش پرورش
[1] افلاطون – هیگل – فیمته – فربل – هرس بنیانگذارن ایدالیسم
1- مدینه فاضله افلاطون – فیلسوفان زمان ایدالیسم
1- هوچینز – مدرس
1- نجیب زاده وحشی ، ایدالیسم