تحقیق مقاله ادبیات ایتالیا

مقدمه

 ایتالیا سرزمین چندان وسیعی نیست . چکمه‌ای یک لنگه در گوشه‌ای از قاره‌ی اروپا . اما با چابک‌سوارانی چون (( دانته)) و ((بوکاچو)) و ((پترارکا)) در آن سوی سده‌های دور و ((آریوستو)) و ((متاستازیو)) در میانه‌ی راه و ((ورگا)) و ((کاپوآنا)) این سوتر و در قرن حاضر بزرگانی چون : ((ازوه‌و)) ، ((پیراندللو)) ، ((بوتزاتی)) ، ((پاوه‌ز)) و چه بسیار نام‌های آشنا و ناآشنایی که خود ، نمایه‌ای طولانی است از تفکر و اندیشه ، آن هم در دوره‌های پرآشوب سیاسی و اجتماعی ایتالیای پراکنده و حتی ایتالیای متحد پس از سالهای 1815 .

ایتالیا را بیش از همه با نوابغ هنری‌اش می‌شناسیم . با نقاشانی چون : ((جوتو)) ، ((میکل آنجلو)) ،‌((داوینچی)) ،‌ (( بوتیچللی)) و با پیکرتراشانی چون‌ :‌ (( برنینی)) و باز هم ((میکل آنجلو)) ،‌ با ((کمدیا دل آرته)) و ((گلدونی)) در تئاتر و با ((وردی)) ، ((پاگانی‌نی)) و ((روسینی)) در موسیقی و درسینما با سرآمدانی چون: ((دسیکا)) ، ((فللینی)) ، ((پازولینی)) و آثاری معظم در معماری تمامی طول تاریخ این کشور . آشنایی با مشاهیر – که شمارشان از حد بیرون است – از طریق آثاری است ،‌ بیش‌‌تر ، دیداری و شنیداری . مقولاتی بی‌رنج برگردان کلام به کلام .

 اما داستان ، حکایت دیگری است که در صورت بهترین ترجمه نیز ، معادل اصل نخواهد شد . و شعر ، بیش از داستان ، ترجمه‌ناپذیر . در حالی که نه ((داوود)) میکل آنجلو نیاز به ترجمه دارد و نه ((لبخند ژوکوند)) داوینچی و نه ((ریگلوتو))ی وردی . و فیلم با کمترین ترجمه ، دنیای وسیعی را پیش روی بیننده می‌گشاید . اما رهیافت شعر و ادبیات به سرزمینی دیگر با زبانی متفاوت ، نیازمند شکیبایی است و به همین دلیل ادبیات پاره‌ای از کشورها ، خصوصا با زبانی غیر از زبان‌های رایج ، مهجور باقی می‌ماند و گنجینه‌ای پربها ، پیش چشم هیچ مشتاقی گشوده نمی‌شود . آن هم ادبیاتی همچون ادبیات ایتالیایی که چه در شعر و یا داستان در عرصه‌ی جهان حضوری چشمگیر داشته و بسیاری از آثار ادیبان ایتالیایی ، زیر ساخت شهره‌ترین آثار ادبی جهان گشته و بسیاری از جوایز جهانی از جمله نوبل را از آن خود کرده است . این کم‌اقبالی ، نه تنها برای ادبیات ایتالیایی که نصیب ادبیات بسیاری از دیگر کشورها نیز شده است .

ادبیات ایتالیا از آغاز

روم با گستردن هرچه بیشتر مرزهایش ، زبان خود را به عنوان مهم‌ترین وسیله‌ی اتحاد معنوی و سیاسی بر مردم مغلوب تحمیل کرد . اما برخی از سرزمین‌ها چون یونان ، با وجود غلبه سیاسی روم بر آنان ، از پذیرش زبان لاتین سرباز زدند و به مقابله با آن برخاستند .

گویشی که در ایالات امپراتوری نشر یافت ، نه زبان لاتینی ادبی ، بلکه زبانی محاوره‌ای و عامیانه بود که روانی و سلاست بسیار و دستور زبان کم‌قاعده از مختصات بارز آن به شمار می‌رفت و تحت حاکمیت زبان‌های محلی ، از ناحیه‌ای تا ناحیه‌ی دیگر ، دچار تغییرات و تحولاتی می‌گشت .

زمان و چگونگی تغییر و تحول زبان لاتین در داخل و خارج ایتالیا و تبدیل آن به زبان‌های رمانس (زبان‌های رومی) چندان مشخص نیست . اما آشکار است که این تکوین زبان ، با سقوط امپراطوری روم شرقی ، تسریع گردید .

با تضعیف قدرت مرکزی روم ، زبان لاتین عامیانه بر اساس پیچیدگی‌های لهجه‌ای ، دچار تحولات سریع و پی در پی شد و از زبانی واحد ، به تدریج به زبان‌های دیگر تغییر شکل داد ؛ که همه ، ریشه در زبان لاتین داشته و نام رمانس و یا نئولاتین را بر خود گرفتند و امروزه به دو گروه زبان‌های شرقی و غربی تقسیم می‌شوند .

زبان‌های شرقی ، خود به رومانیایی ، ایتالیایی ، رومانچو یا لادینو (که در ناحیه‌ای از سوئیس و در ((فری یولی))[1] به آن سخن می‌گویند )، و زبان‌های غربی به ((پروونسی))[2] ، فرانوسی ، اسپانیایی و پرتغالی تقسیم می‌شوند . 

زبان ایتالیایی به گروه زبان‌های نئولاتین یا رمانس که کناره رود گنگ تا اقیانوس اطلس را دربر می‌گیرد و از خانواده‌ی بزرگ زبان‌های هند و اروپایی است تعلق دارد و از تغییر شکل زبان لاتین پدید آمده است .

الفبای زبان ایتالیایی با تقسیم به گویش‌های عدیده در نواحی گوناگون ، سوای برگرفتن برخی حروف از زبان‌های یونانی ، آلمانی و عربی ، ریشه در زبان لاتین دارد و حتی ویژگی‌های مورفولوژی (تاریخ تحولات لغوی) و صرف و نحو آن نیز با زبان لاتین عامیانه مرتبط است .

تا آنجایی که مربوط به مشخص‌ترین تغییرات زبان ایتالیایی ، با گذر از زبان لاتین می‌شود (سوای تغییرات آوایی و حذف حروف بی‌صدا از انتهای کلمه ، مثل bonus به buono به معنای خوب ، و یا Calidus به Caldo به معنای گرم) می‌توان به نکات زیر اشاره کرد :‌

1- حذف حالت خنثی

2- الحاق حرف تعریف مشتق از لاتین (illud , illo , ille) که با الصاق به حروف اضافه ، حروف اضافه‌ی حرف تعریف‌دار را می‌سازند .

3- در فعل ، حذف شکل مستقل غیرفعال و تشکیل افعال مرکب از طریق اضافه‌شدن افعال کمکی و اضافه‌شدن گذشته‌ی نزدیک ، گذشته‌ی دور و شرطی .

4- شکل تازه‌ای از قید با اضافه‌کردن (-mentee)

دلیل شکل‌گیری آرام زبان و ادبیات ایتالیایی ، مثلا نسبت به زبان فرانسوی ، صرفا به لحاظ حیثیت و اعتبار زبان لاتین در ایتالیا و اعتقاد به این زبان به مثابه تنها زبان قانونمند و قابل نگارش قابل توضیح است .

اولین سند زبان ایتالیایی

نوشته‌ای که برای اولین بار به زبان ایتالیایی در قبال زبان لایتین مورد استفاده قرار گرفت ، فرمانی از فرقه ((سن بنه دتّو ))1 متعلق به سال 960 پس از میلاد مسیح است.

به زبان لاتین :

Sao ko kelle terre , per kelle fini queki contene , trenta anni le possette parte sancti Benediti

به زبان ایتالیایی:

So che quelle terre , per quei confini  che qui contiene , trenta anni le possedette la parte di san Benedetto

می‌دانم آن سرزمین‌ها ، به خاطر آن حدودی که اکنون دارد ، برای مدت سی‌سال در اختیار سن بنه‌دتو بوده است .

در آن هنگام هیچ کس نمی‌اندیشید که این اعلامیه به عنوان اولین سند با‌ارزش زبان مکتوب عامیانه‌ی ایتالیا تلقی خواهد شد و کلمات آن به عنوان اولین کلمات زبان ایتالیایی همواره برجای خواهند ماند.

پس از 1000 سال میلادی ، اسناد دیگری چون کتیبه‌ی ((سن‌کلمنته ))1 در روم (آخرین سال‌های قرن یازدهم) و اعتراف‌نامه‌ی ((نورچا ))2 (نیمه‌ی دوم قرن یازدهم)) و کاغذ ((فابریانزه ))[3] (1186) ظاهر گردید . اما باید افزود که اولین تجلیات مکتوب و هنری این زبان به دهه‌ی سوم قرن سیزدهم تعلق دارد .