سیب در دنیا
مناطق عمده تولید سیب در جهان بین عرضهای شمالی و جنوبی 30 تا 60 درجه قرار گرفته. بعنوان مثال به ترتیب در کشورهای اروپای غربی، آمریکا، اروپای شرقی،کانادا،ژاپن، استرالیا و آرژانتین کشت و تولید می شود. در سال 2001 در بین کشورهای جهان ده کشور هر کدام بیش از یک میلیون تن سیب تولید کرده اند که در بین آنها چین در رتبه اول قرار دارد. بر اساس همین گزارش جمهوری اسلامی ایران بعنوان دهمین تولید کننده محصولات باغی شناخته و مدعی است حدود 4درصد از تولید سیب جهان در ایران تولید می شود و مکان ششم را در دنیا به خود اختصاص داده است.
قرنهاست سیب در کشورایران کشت می شود.مهمترین مناطق تولید سیب در ایران آذربایجان شرقی، غربی وسپس استان خراسان وتهران می باشد.سیب وحشی ایران ازگونه پومیلا (Pumila ) است.
سیب و اصلاح نباتات
تحقیقات در زمینه دستیابی به عملکرد بالا و کیفیت مطلوب منجر به کشت تعداد کمی از واریته ها در نقاطی از دنیا که دارای شرایط اقلیمی مشابه هستند شده است.
مطلوبترین واریته های کشت شده، واریته های گلدن دلیشس، سیب قرمز (که هر دو از آمریکا منشاء گرفته اند)، واریته های موستاو ( که از ژاپن منشاء گرفته) و جرمنی اسمیت ( که از استرالیا منشاء گرفته ) در انگلستان می باشد.
به منظور انطباق با نظام های پیشرفته کشت ضرورت دارد. متخصصین نسبت به اصلاح ارقام سیب اقدام نمایند. برای این منظور باید اساس ژنتیکی تنوع سیب شناسی و مقدار وراثت پذیری صفات میوه آن تعیین شود. همچنین باید از اهداف ویژه در برنامه های اصلاحی و عملیات زراعی در ارتباط با تولید سیب آگاهی داشت. آگاهی از واریته های معمول سیب و توجه به شناخت روش و زمان مورد نیاز در اصلاح و ارزیابی نتایج بسیار حایز اهمیت است.
خصوصیات گیاهشناسی سیب
سیب از خانواده رزاسه یا فامیل رز است. برخی آن را به تیره مالوئیده و بسیار دیگر آن را در زیر خانواده پوموئیده یا میوه های پوم طبقه بندی نموده اند. سیب مهمترین میوه درختی مناطق معتدله جهان است و در شمار درختان سردسیری معتدل و برگ ریز یا خزان کننده شناخته شده است. ار تفاع درختان سیب از 5/1 تا 8 متر می باشد.
ریخت شناسی گل
گل واریته های سیب و نهالهای بذری از نظر اندازه، شکل، گلبرگ و رنگ از سفید تا صورتی تیره بسیار متفاوت هستند. گل ها از برگ تولید می شوند و با آرایش گل آذین گرزن در روی ساقه کوچک قرار می گیرند. هر گل شامل 5 گلبرگ سفید معطر بعرض 5/2 تا4 سانتی متر یک کاسه گل شامل کاسبرگ و حدود 20 پرچم و مادگی 5 پرچه ای است.
سیستم گرده افشانی
از نظر گرده افشانی اکثر سیب ها دگرگشن هستند و لذا تمام واریته‌های آنها برای تشکیل میوه به مقداری دگر گرده افشانی نیاز دارند. در باغات این عمل توسط حشرات انجام می شود. در انجام تلاقی کنترل شده گرده توسط متخصصین اصلاح نباتات بر روی کلاله منتقل می شود.
تشکیل میوه
در میوه سیب بخش ضخیمی که شامل هیپانیتوم آبدار است. کاسبرگ و گلبرگ ها و پرچم ها از حاشیه هیپانیتوم منشاء می گیرند.
تقسیم بندی واریته های سیب
بر اساس نوع مصرف:
1. دسری ( Dessery Ranety ) 2. پختنی (Culinary Varrety )
بر اساس فصل برداشت:
1. پاییزه 2. بهاره 3. تابستانه
بر اساس رنگ میوه:
قرمز: رد دلیشس، مک اینتاش
سبز: گرانی اسمیت و پراملی
زرد: گلدن دلیشن
دو رنگ: کاکس، جوناگلد
بهنژادی سیب
تولید میوه های دارای کیفیت خوب و تا حد ممکن ارزان از اهداف مهم برنامه های اصلاحی است.
شروع برنامه اصلاح سیب بصورت کنترل شده به زمانی برمی گردد که نایت (1838-1759) اولین واریته های با والدین مشخص را معرف نمود. نایت ابتدا بدنبال کشف جنسیت در گیاهان بود. او در سال 1806 طی گزارشی اعلام کرد واریته های جدید هر گونه میوه معمولاً از طریق انتقال گرده یک واریته به گل گیاه دیگر و سپس تکثیر فرد جدیدبدست می آید.
نونهالی
درختان سیب شبیه بسیاری از درختان جنگلی بین جوانه زدن بذرها و رسیدگی میوه دارای مراحل مختلف نمو هستند. اولین مرحله نونهالی است. در این دوره گل تولید نمی شود. طی سالهای گذشته تحقیقات وسیعی در زمینه کوتاه کردن دوره نونهالی به روشهای مختلف انجام شده است. در روشی که توسط تیدمن و السترن (1965) ارائه شده است گفته شده که می توان از طریق پیوند زدن نهال های بذری روی پایه های پا کوتاه دوره نونهالی را به میزان زیادی کوتاه کرد.
انتخاب نهال
در این مرحله می توان برای مقاومت به برخی از بیماریهای مهم عمل انتخاب را انجام داد.
انتخاب مقدماتی
برای یافتن همبستگی بین صفات که در مرحله نونهالی قابل تشخیص هستند و صفات میوه در درخت بالغ تحقیقات خوبی انجام شده است. با این حال تا کنون هیچ همبستگی مثبتی از این نوع پیدا نشده است که بتوان از آن برای حذف نهالهای بذری دارای صفات نامطلوب در مراحل اولیه نمو استفاده کرد.
تکامل میوه
مهمترین بخش تکامل نهالهای بذری زمانی است که نهالهای بذری از مرحله نونهالی خارج و تولید گل و میوه نماید. اندازه میوه یکی از صفاتی است که براحتی قابل تشخیص است.
یادداشت برداری
مهمترین بخش برنامه یک متخصص اصلاح نباتات، نگهداری یادداشت برداری هاست. یادداشت برداری از نهال بذری می تواند در مطالعات توارث پذیری صفات و همچنین در محاسبه سهم یک والد در مقابل یک صفت به نتایج استفاده شود.
اصلاح سیب های پختنی
عملیات اصلاحی کمی روی تولید سیب های پختنی جدید صورت گرفته یا در حال انجام می باشد.
برنامه های اصلاحی پایه
جهت اصلاح یک واریته خوب متخصصین اصلاح نباتات به پایه نیاز دارد و بنابراین یکی از اهداف متخصصین اصلاح نباتات تولید پایه هایی با پتانسیل لازم رشد خوب و دارای قدرت تکثیر است.
اولین ثمره تلاش برنامه های اصلاحی برای ایجاد پایه های جدید سیب معرفی پایه های مالینگ مرتون و M.25 بود. با ردهی زیاد، القای زودباردهی، کنترل اندازه درخت، تاکید روی سازگاری پایه ها به شرایط مختلف خاک و مقاومت به آفات و بیماریها از اهداف برنامه های اصلاحی سیب بود.
پایه های سیب
درسراسر دنیا بیشترین، معمولترین پایه مورد استفاده برای درختان سیب، پایه های بذری هستند.
سری پایه های مالینگ: این سری پایه ها که در ایستگاه مالینگ در استان کنت انگلستان (1918-1912) توصیف و طبقه بندی شده اند . از نظر جوش خوردن محل پیوند با بیشتر ازقام سازگاری کامل دارند و به اکثر خاک ها متحمل هستند.
سری مالینگ مرتون: به منظور اصلاح تعدادی از پایه های سیب برای مقاومت به شته مومی و قدرت رشدی متفاوت ایجاد شدند.
سری پایه های لهستانی: به خاطر عدم مقاومت کافی پایه های M,MM .به سرمای زیاد برنامه های اجرای اصلاح پایه سیب در لهستان طراحی و انجام شد.
مباحث نوین در اصلاح سیب
انتقال ژن به معنی وارد کردن یک ژن و یا یک دسته ژن به یک سلول است. مهمترین هدف از انتقال ژن در درختان سیب تولید گیاهان مقاوم به انواع مختلف بیماری های گیاهی است.
جنین زایی سوماتیک
جنین زایی یا تحریک بافت های خورش حاصل از بذرها و یا کالوس های حاصل از نهالهای سیب رشد یافته در شرایط آزمایشگاه صورت می گیرد.جنین زایی همچنین می تواند از جوانه های گل و گلبرگ های جدا شده از درختان موجود در مزرعه صورت گیرد. به حال گزارشی از نمو کامل نهالهای زنده ماندنی از جنین نابجا وجود ندارد.
نجات جنین
نمو جنین های نابالغ امکان پذیر است، ولی نجات هیبریدهای بین جنسی و بین گونه ای تا کنون گزارش نشده است.
باززایی
لازمه انجام ترانسفرماسیون سیب، وجود یک سیستم باززایی موثر است. از نمونه های ساقه، قطعات برگ، صفحات برگی و نوارهای برگی می توان جهت انجام باززایی درختان سیب در محیط آزمایشگاهی استفاده کرد. اگر چه عموماً برای این منظور از برگ استفاده می شود.
انگور
انگور و آفرینش
انگور، شراب، باده و مستی حتی زمانی که تنها با نامشان نردِ عشق می‌باختم برایم عظمتی داشتند. خلقتِ انگور به گمانم هم‌عنان با خلقتِ آدمی باشد. انگور، حامل رازهاست و حامله‌ی شراب. انگورِ سفینه‌ی مستی است؛ مستی و راستی. شاید حکمتی باشد در اینکه گاهی اوقات گرانبهاترین چیزها را در جایی میشود یافت که گمانِ آن نمی‌رود: در خراباتِ مغانِ نورِ خدا می‌بینم! انگور چنان که نمادِ مستی است، رمزِ خرابات و خرابی را نیز در خود دارد. وه که وقتی به یادِ تاکستان می‌افتم، تصورِ اجتماع و ازدحامِ آن همه مستی، آن همه می، هوشم از سر میرباید! در این سال‌ها، همین سه چهار سال گذشته، با خودم اندیشیده بودم که اگر من این نبودم که اکنون هستم، اگر روز و روزگارم به قلم و اندیشه پیوند نخورده بود، اگر جاذبه‌ی شعر و دغدغه‌های فیلسوفانه جانم را چون کشتی بی‌لنگر به این سوی و آن سو نمی‌برد، حتماً میخانه باز می‌کردم! باده‌فروش می‌شدم. ذوقِ عجیبی دارد دیدن مستی و آسودگیِ آدمیان. چندان خیال و نازک‌اندیشی در باده موج می‌زند که ناگهانِ عنانم از دست میرباید. تنها دریغی که دارم این است که هر بار باید این باده را تأویل کنم! آری همین باده‌ی انگوری را باید تأویل کنم، بس که ناشسته‌رویانش به دهان بردند. آخر بوسه زدن به جامِ می، هم‌نفس شدن و همراز شدن با باده کارِ هر کسی نیست. حافظ بود که می‌گفت:
ما سر خوشان مستِ دل از دست داده‌ایم
همراز عشق و هم‌نفسِ جام باده‌ایم
این جذبه‌ی هوشربا چگونه تسخیرش کرده بود که می‌گفت:
مهل که روزِ وفاتم به خاک بسپارند
مرا به میکده بر، در خمِ شراب انداز!
تاریخچه
زادگاه انگور ایران است؛ اما امروز در اکثر نقاط دنیا کاشته شده و به انواع گوناگون درآمده است. قسمت‌های مورد استفاده آن میوه، برگ و شیره گیاهی است.
انگور بیش از سایر میوه‌ها ویتامین و بیش از تمام خوراکی‌ها ارزش غذایی دارد. قند آن به طور مستقیم و آسان وارد خون میشود و در عضلات و کبد ذخیره می‌گردد.
این میوه هنگامی که خشک میشود نه‌تنها هیچ یک از خواص خود را از دست نمی‌دهد، بلکه ارزش غذایی آن افزایش می‌یابد؛ به طوری که یک دانه کشمش خیلی بیشتر از یک حبه انگور قوت دارد. علت آن است که دیاستازهای موجود در روی پوست آن به تدریج سلولز پوست را تبدیل به قند می‌کنند. آب انگور چنانچه از دانه‌های تازه، سالم و تخمیرنشده گرفته شود از نظر ترکیبات غذایی شباهت زیادی به شیر مادر دارد و می‌توان آن را غذای کودکان شیرخوار قرار داد.
انگور محرک اعمال کبدی است و چنانچه آب این میوه را همراه با شیر خشک به نوزادان بدهید، از عوارض شیر خشک روی کبد آنها جلوگیری میشود.
اشخاصی که احتیاج به لاغرشدن دارند، باید صبحانه فقط انگور میل کنند و تا ظهر چیز دیگری نخورند. اشخاص ضعیف نیز برای چاق‌شدن بایستی میوه انگور را همراه با نان و غذاهای دیگر میل کنند. به زنان آبستن توصیه میشود برای سلامتی فرزند خود تا می‌توانند از این میوه بهره‌مند شوند.
انگور نارس که غوره نامیده میشود، طعمی ترش دارد و آب آن (آبغوره) از چاشنی‌های مفید در رژیم لاغری است. انگور از بهترین غذاهای مقوی است. مزاج را معتدل و خون را صاف می‌کند.
خوردن آب سرد بعد از انگور بسیار ضرر دارد. بهتر است آن را بین دو غذا میل کنید. پوست میوه انگور در معده‌های ضعیف دیرهضم است؛ اگر معده‌ای ضعیف دارید، از آب انگور یا کشمش استفاده کنید.
به بانوانی که با خوردن قرص‌های ضدبارداری کلیه و کبد خود را تباه ساخته‌اند توصیه میشود تا می‌توانند از این میوه بهشتی تناول کنند و با این اکسیر همیشه سلامت باشند. انگور بهترین دوست شماست.
ساختمان هر شیء و موجودی با مصالح اولیه آن شکل می‌گیرد. خوردن انگور خون و ترشحات رحم را قلیایی می‌کند و کروموزم‌های ماده را از بین می‌برد. به این ترتیب تاثیر بسزایی در جنسیت بچه دارد. اگر می‌خواهید پوست بدنتان نرم و شاداب شود، انگور را له کنید و روی آن بمالید. پس از خشک‌شدن با آب نیم‌گرم بشویید. همچنین اگر مقداری انگور را در روغن‌زیتون بجوشانید و بعد از صاف‌کردن، روی پوست صورت و بدن بمالید، نرمی و لطافت را به پوست خود هدیه کرده‌اید.
معرفی گیاه
انواع انگور بومی قاره آسیا در مجاورت دریای خزر است، اما به آمریکای شمالی و اروپا نیز انتقال یافته است، یعنی مهاجرین به اروپا انواع انگور را در دهه های 1600 به آمریکای شمالی انتقال دادند. درخت انگور دارای برگهای دشت و کنگره دار بوده و پوسته ریشه آن کنده میشود. میوه انگور می تواند سبز، قرمز یا ارغوانی رنگ باشد.