تحقیق مقاله بررسی نرخ جدید بیکاری در ایران و راه های مقابله با آن

تعریف بیکاری

بی‌کار در اقتصاد به فردی گفته می‌شود که در سن کار(۱۵ تا ۶۵ سال)و جویای کار باشد اما شغل یا منبع درآمدی پیدا نکند.کودکان و افراد مسن از آن جهت که قادر به انجام کار نیستند؛ جزو حمعیت فعال به حساب نمی‌آیند.زنان خانه‌دار و دانشجویان نیز اگر جویای کار نباشند؛جزو جمعیت فعال شمرده نمی‌شوند. جمعیت بی‌کار به تعداد افراد بی‌کار گفته می‌شود. بی‌کار از منظر مرکز آمار ایران، فردی بالای ۱۰ سال است که در هفته‌ی قبل از آمارگیری فاقد کار باشد، و در آن هفته یا بعد از آن آماده‌ی کار باشد و در آن هفته و سه هفته قبل از آن در جستجوی کار باشد. همچنین افرادی که به دلیل آغاز به کار در هفته‌ی آینده یا انتظار بازگشت به شغل قبلی جویای کار نیستند، بی‌کار محسوب می‌شوند

علل بی‌کاری

افزایش جمعیت و کمبود تقاضای نیروی کار،اتوماسیون، مهم‌ترین علل بی‌کاری هستند. یک عامل مهم بی‌کاری،افزایش رقابت بین‌المللی در صنایعی است که پیش‌رفت روزافزون غرب بر پایه آن بنیاد نهاده شده بود.

انواع بی‌ کاری

بی‌کاری اصطکاکی در مدت زمان بین دو اشتغال در هنگام تغییر شغل

بی‌ کاری فصلی: زمانی‌که تقاضا برای کاری در فصل مشخصی وجود نداشته باشد؛ مثلاً برخی آموزگاران که در تابستان نمی‌توانند تدریس کنند یا کشاورزان و کارگران ساختمانی

بی‌ کاری پنهان: وقتی است که شخص به کاری مشغول است و منبع درآمدی دارد اما کار او در اقتصاد کشور اثر مثبت ندارد.

 آثار بی‌کاری

تجربه بیکاری برای کسانی که به داشتن شغل ثابت و مطمئن عادت کرده‌اند،می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد. مستقیم‌ترین نتیجه بی‌کاری،از دست دادن درآمد است. فشار اقتصادی برای کسانی که فاقد کارند بسیار زیاد است.

 نرخ بیکاری در ایران

نزدیک به یک چهارم از نیروی کار ایران فاقد اشتغال و بیکار است. [1] حدود ۷۰ درصد جمعیت ایران زیر ۳۵ سال سن دارند. مرکز آمار ایران میزان بیکاری جوانان را 21.8 درصد اعلام کرده که تقریبا دو برابر نرخ متوسط بیکاری در ایران است. نرخ بی‌کاری در استان‌های مختلف ایران متفاوت است. اما اغلب نرخ بی‌کاری در استان‌های مرزنشین از دیگر نقاط ایران بالاتر است.

معضل بیکاری

در سال ۲۰۰۵ میلادی (۱۳۸۴ خورشیدی) نشریه تحقیقات اقتصادی خاورمیانه (میس) در یک گزارش کامل تحلیلی از معضل بیکاری در ایران نوشت: «بحران بیکاری ۴۰ درصدی در ایران که ۲۸ میلیون را شامل می‌شود، جمعیت کل کشور را به طور نسبی دچار فقر اقتصادی کرده است.»

در همین سال دولت ایران اعلام کرده است که نرخ بیکاری در کشور حدود ۱۲ درصد است که این آمار در نظر برخی آگاهان غیرواقعی می‌نماید.

برخی کارشناسان انتقادهایی به شیوه های آمارگیری بیکاران در ایران و نتایج آن وارد می کنند، ولی همه بر یک نقطه اتفاق نظر دارند که بیکاری یکی از معضلات اصلی اقتصاد ایران است. جمعیت ایران در 28 سال گذشته تقریبا دو برابر شده و اکثر کسانی که در سالهای بعد از انقلاب 1979 متولد شده اند به سرعت به جمع متقاضیان کار می پیوندند.

بر اساس آمار رسمی، تعداد بیکاران ایران بین سه تا سه و نیم میلیون نفر است اما کارشناسان آمار بیکاران را بیشتر از چهار میلیون نفر برآورد می کنند. هر ساله دست کم حدود هشتصد هزار نفر وارد بازار کار ایران می شوند و ایران توان کافی برای پاسخگویی به این حجم از متقاضیان کار را ندارد.

دولت در دو سال گذشته حجم زیادی از منابع بانکی را به سمت بنگاه های زودبازده هدایت کرده بلکه بتواند از فشار بیکاران بکاهد اما برآوردهای رسمی نشان می دهد که تلاش دولت تاثیر چندانی بر کاهش نرخ بیکاری نداشته است.

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ایران برای این که بتواند بیکاری را کنترل و نرخ آن را کاهش دهد باید سالانه بیشتر از یک میلیون شغل ایجاد کند در حالی که در طول سال های اخیر به طور متوسط نتوانسته برای بیشتر از 550 هزار نفر شغل ایجاد کند.

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ایران برای غلبه بر مشکل بیکاری، نیازمند رشد اقتصادی بالای هفت درصد است اما در طول چند سال گذشته متوسط رشد اقتصادی در حد پنج درصد بوده است.

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که بخشی از رشد اقتصادی چند سال اخیر حاصل افزایش درآمدهای بالای نفتی بوده است در حالی که دولت بدون سرمایه گذاری کافی نمی تواند به رشدی قابل اتکا دست یابد تا با آن شعار افزایش فرصت های شغلی را تحقق بخشد.

نرخ بیکاری در استان های مختلف ایران

فهرست زیر شامل استان های مختلف کشور ایران است که در آن به درصد بیکاری افراد جویای کار طبق آخرین آمارگیری‌ها اشاره شده است.

استان کردستان: حدود ۲۵ درصد [2]

استان سیستان و بلوچستان: حدود ۳۵ درصد [3]

خراسان جنوبی : حدود ۱۸ درصد [4]

کرمانشاه : حدود ۲۶ درصد [5]

لرستان : حدود ۳۴ درصد [6]

آذربایجان شرقی : حدود ۵/۶ درصد [7]

اصفهان : حدود ۴ درصد [۱]

کهکیلویه و بویراحمد : حدود ۱/۱۵ درصد [۲]

روایت مرکز آمار از نرخ بیکاری

فتاب: نرخ بیکاری که این روزها بر سر آن جدال‌های زیادی صورت گرفته است سرانجام از سوی مرکز آمار ایران با 3/0 درصد کاهش نسبت به تابستان 85، 9/9 درصد اعلام شد! 

معاون طرح‌های آماری مرکز آمار ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا بانک مرکزی مرکز آمار را به سیاسی کاری در تهیه و بیان آمار متهم می‌کند گفت: بانک مرکزی نیز در بیان نرخ بیکاری آمار مرکز آمار را مدنظر قرار می‌دهد و در این زمینه اتفاق نظر وجود دارد. بی‌طرفی مرکز آمار اگر سیاسی کاری تلقی شود به آمار کشور ضرر وارد می‌شود. برای مرکز آمار هیچ ضرر و منفعتی وجود ندارد که نرخ بیکاری را زیاد یا کم ارائه کند چرا که نه تشویق می‌شود و نه تنبیه.

علی زاهدیان، در نشستی خبری با بیان اینکه کنترل نرخ بیکاری حول و حوش 10 درصد، حداکثر تا سه سال آینده کار بسیار سختی است تصریح کرد: تقاضای کار در این دوره روند صعودی به خود خواهد گرفت که این مسئله نیز به دولت اعلام شده است.

وی اضافه کرد: در حال حاضر متولدین سال‌های 60 تا 65 وارد بازار کار شده‌اند.

به گفته او مرکز آمار ایران قوی‌ترین و تنها مرجع محاسبه نرخ بیکاری در ایران است؛ بعد از سرشماری سال 85، اندازه گیری نیروی کار ضروری شمرده شد، بدین ترتیب از سال 86 طرح آمارگیری در این زمینه آغاز شد که به تدریج به طرح آمارگیری از نیروی کار تبدیل شد.

او ادامه داد: طبقه‌بندی موجود در این طرح منطبق با استانداردهای بین‌المللی و ILO است. در هر طرح 45 هزار خانوار نمونه و بیش از 180 هزار نفر مورد آمارگیری قرار می‌گیرند و 40 سوال در این طرح درباره اشتغال و بیکاری از مردم پرسیده می‌شود. در هر فصل نیز 50 درصد خانوارهای فصل قبل هم آمارگیری می‌شوند.

وی با بیان اینکه نرخ بیکاری در تابستان سال 85 به میزان 2/10 درصد بوده که در تابستان 86 به 9/9 درصد کاهش یافته است، خاطرنشان کرد: در تابستان 85، نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 سال 9/20 درصد بوده که در تابستان 86 به 6/20 درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر نرخ بیکاری جوانان 15 تا 29 سال در تابستان 85 به میزان 7/18 درصد بوده که در تابستان 86 به 8/18 درصد ارتقا یافته است.

زاهدیان سهم اشتغال در بخش کشاورزی را در تابستان سال گذشته 5/26 درصد مطرح کرد و گفت: این سهم در تابستان امسال به 2/25 درصد کاهش یافته است، سهم اشتغال در بخش صنعت در تابستان سال گذشته 7/30 درصد بوده که در تابستان امسال به 5/31 درصد ارتقا یافته است، از سوی دیگر این سهم در بخش خدمات در تابستان سال گذشته 8/42 درصد بوده که در تابستان امسال به 2/43 درصد افزایش یافته است.

وی متذکر شد: نرخ بیکاری مردان در تابستان امسال 5/8 درصد و نرخ بیکاری زنان 3/15 درصد بوده است.

به گفته او نرخ مشارکت اقتصادی نشان می‌دهد که 5/41 درصد جمعیت در سن کار (10 ساله و بیشتر) از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان و یا بیکاران قرار گرفته‌اند. همچنین نتایج نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی کمتر بوده است. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور نسبت به فصل مشابه در سال قبل حاکی از کاهش 5/0 درصدی این نرخ و افزایش یک درصدی آن نسبت به بهار 86 است.

وی ادامه داد: بررسی نرخ بیکاری نشان می‌دهد که 9/9 درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار) بیکار بوده‌اند. بر اساس این نتایج نرخ بیکاری در بین زنان نست به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری کل کشور نشان می‌دهد که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل و بهار سال جاری به ترتیب 3/0 و 8/0 درصد کاهش یافته است. از سویی سهم اشتغال ناقص نشان می‌دهد که 1/5 درصد جمعیت شاغل دارای اشتغال ناقص بوده‌اند، این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است.

زاهدیان با بیان اینکه نرخ بیکاری در 16 استان کشور نسبت به تابستان گذشته کاهش و در 14 استان افزایش یافته است، اضافه کرد: در عین حال نرخ بیکاری در 17 استان، تک رقمی شده و در 13 استان تک رقمی نشده است، کمترین میزان نرخ بیکاری نیز در خراسان شمالی با 7/5 درصد و بیشترین مربوط به کهگیلویه و بویراحمد با 9/14 درصد است.