تحقیق مقاله معماری شهر بابل در دوره آشور

یک نقاشی از باغ‌های معلق بابل (و برج بابل در دورنمای آن) که در قرن شانزدم میلادی به تصویر کشیده شده‌است.

آباد ترین شهر دنیای باستان

بابل، یکی از شهرهای قدیمی میان دورود،(بین النهرین) است. با توجه به موقعیت ممتاز بابل در کنار رود فرات و حاصلخیری زمینهای اطراف آن و از آنجا که در تمام مستندات تاریخی، پیدایش اولین تمدنهای شهرنشین را در کنار همین رود و رود دجله برآورد کرده اند، احتمال میرود بابل جزء نخستین شهرهای جهان باشد که در پرتوی قدرت و عظمت حکمرانان اولیه، راه ترقی را در طول سالیان سال پیموده است. از منابع تاریخی، کتیبه ها و همچنین افسانه های متعدد که موجود میباشند، میتوان حدس زد که قدمت شهر بابل بسیار طولانی و کهن میباشد و همین موضوع ارزش وجود این شهر را بیشتر جلوه میدهد. مطابق مدارک به دست آمده و تحقیقات مورخین، بر آورد میشود که قدمت بابل به 4000 سال قبل از میلاد این شهر وجود داشته است. آبادانی این شهر برای اولین بار مورد توجه قوم اموری یا حکومت بابل قدیم قرار گرفت که مشهورترین حکمران این قوم، حمورابی میباشد.با حمله ی قوم آشور به به بابل(689 ق.م) و انقراض حکومت اموری ها، بابل برای اولین و آخرین بار ویران شد. با این حال به دلیل موقعیتی که داشت و همچنین مورد توجه قرار گرفتن حاکمان بعدی بابل به این شهر، بابل خیلی زود دوباره از نو ساخته شد و رونق خود را از سر گرفت. حدود یک قرن بعد از حکومت آشوریها بر بابل، حکومت کلدانی(بابل جدید)با انقراض حکومت آشور، توانستند برای دو قرن در بابل حکمرانی کنند و برای این به حکومت کلدانی بابل جدید میگویند که در زمان حکومت آنها بر این شهر، بابل دوباره احیا گردید و دوباره عظمت خود را آشکار کرد. اوج شکوفایی بابل، مربوط به یکی از شاهان قدر کلدانی یعنی بخت النصر بود که در حدود 43 سال حکومتش بر بابل، سعی فراوا کردتا بابل را رونق بخشد که یکی از کارهای وی، ساخت باغ های معلق و برج مرتفع بابل بود. در زمان روی کار آمدن هخامنشیان، بابل که در آن موقع جزء قلمرو وسیع ایرانیان نبود،‌ مورد توجه کوروش کبیر قرار گرفت. کلدانیها اقوام بیابان گردی بودند که با اقوام دیگر بر سر تصاحب قلمرو پیوسته در حال جنگ و کشمکش بودند. در زمان کوروش هخامنشی، دشمنان قوم کلدانی، با حکومت هخامنشیان هم پیمان شدند و همین مسئله موجب شد که کوروش برای انقراض حکومت کلدانی و همچنین زمینه کردن بابل کبیر به قلمرو هخامنشیان دست به کار شود. کوروش پس از مدتی توانست از راه معبر رود فرات که از داخل بابل عبور میکرد وارد شهر شود و این شهر را به تصرف خود در آورد.(539 قبل از میلاد)

بابل شهری وسیع بود. مساحت این شهر را 520 کیلومتر مربع تخمین زده اند که در نوع خود بی نظیر است. شهر بابل در کنار حوضه ی رود فرات و در جلگه ای پهناور قرار داشت. بابل توسط خیابانهای طویل،پهن و مسجع خود به 270 قسمت عمده تقسیم میشد. از عجایب این شهر، دیواری بزرگ و زیبا بود که دورتا دور شهر را با آن پوشانده بودند. این دیوار 335 قدم ارتفاع و 100 قدم پهنای رویی دیوار بود. بابل همچنین یکی از شهرهای پر دروازه ی دنیای باستان بود که حدود 98 دروازه ورودی و خروجی داشت و قوانین شهر چنان بود که دروازه های ورود به شهر، فقط مخصوص داخل شدن به شهر بود و کسی از این درها برای خروج از شهر استفاده نمیکرد و بر عکس. این شهر وسیع، دارای 245 برج دیده بانی بود. معماران شهر برای ساخت بناها و برجهای دیده بانی، از آجر استفاده میکردند چرا که در این منطقه سنگ کمیاب بود. یکی از بزرگترین بناهای شهر، بنای زیگورات یا همان برج بابل بود که حدود 215 متر ارتفاع داشت که بنای بیرونی آن با نقوش زیبا برجسته شده بود.

معماری برج بابل

برج بابل ساختمانی است که در سفر پیدایش*[۱] به آن اشاره شده‌است.در حال حاضر این برج تخریب شده است. تحقیقات نشان می‌دهد درختان هر طبق بر بروی طبقه ی پایین می افتاد و درختان را بر عکس نشان میداد.

تصویر خیالی از برج بابل

ما وارثان سرزمینی هستیم که در آن نه سنگ بود و نه الوار و تنها ابزار ساختمان نماهای بلندی بود که در مرداب می روید، با این همه عظیم ترین بناهای معماری و ممکن ترین معابد خیره کننده را بنا نهادند. حفاری “ اریدو” از وجود معماری یادمانی در سرزمین بین النهرین پرده برداشت.

معماری بابل در آشور جدید

ما وارثان اوروک هستیم، شهری که فعالیت های عظیم وگسترده ای را با پیروی از سنت های پیشینیان خود در اریدو درمعماری آغاز کردند. وارثان شهر مقدس سومری ها اینن یا بانوی بهشت که مجموعه ای از بناهای عظیم مذهبی در آن بوده است که اگر آسیب های کمتری می دید، حتی امروز در میان با شکوه ترین و گیراترین آثار معماری جهان به حساب می آمد.

ما وارثان محوطه مقدس اِآن یا خانه بهشت هستیم. در شهری که بقایای کهن ترین بناهای عظیم مذهبی ساخت دست بشر و نخستین نمونه از یک معماری به واقع یادمانی نهفته در زیر خروارها خاک که حفاری شد.

ما وارثان زیگورات هایی هستیم که سومری ها برای انلیل خدای توفان بنا کردند. برای بین النهرینی ها کوه مظهر نیروهای سرّی زندگی و بالاتر از توان انسان بود. گیاهان در بهار و پاییز در کوهها می رویند آبها از آنجا سرچشمه می گیرند، ریزش باران در کوهستان ها آغاز می شود و برتر از همه مادر بزرگ و سرچشمه همه زندگی ها نین خورسگ یعنی بانوی کوهستان، نامیده می شود. از این رو بناهای عظیم آشوری با کوهها سر رقابت داشتند و ستبر و سخت چون کوه بودند.

ما وارثان معمارانی هستیم که علاوه بر موفقیت در ساختن بناهای عظیم یادمانی در زمینه تزیین دیوارها نیز به پیشرفت های چشمگیری نایل آمدند. در اوروک با ابتکاراتی رو به رو هستیم که معماران به کمک آن توانستند زشتی ویکنواختی کسل کننده سطح دیوارها را پنهان سازند. یکی از این کوشش ها کاربست پشبندهای تزیینی بود که در معبد هفتم اریدو به کار رفته که شاهکار هنرهای تجسمی همه زمان ها است معماران آشوری دو شیوه در تزیین دیوارهای بناهای یادمانی را تجربه کردند. یکی استفاده از رنگ و نقاشی در تزیین معبد منقوش تل عوقیرو دیگری به کارگرفتن تکه های سنگ و سفال لعابدار الوان که در تزیین ستون ها ودیوارهای معبد موزائیک می بینیم.

ما وارثان خشت خاصی هستیم که آنرا مسطح، محدب می خوانند. خشت هایی که حتی امروز معماران برجسته جهان نمی دانند چه مطابقتی با اصول معماری و مساله استحکام بنا دارد. خشتی که یک روی آن مسطح و روی دیگرش بالشی شکل است.

ما وارثان دگرگونی عظیمی در تکنیک معماری هستیم و آن کندن پی است. جدا از کندن پی شیوه دیگرش برای ساختن بناهای مقدس ابداع شد که تا آن هنگام سابقه نداشت و آن پاکسازی وتطهیر زمین محوطه معبد و جدا کردن از زمین های اطراف بود.

ما وارثان ابداعات دیگر معماران دوران سلسله های قدیم جدا کردن کامل بنای مقدس معبد از ساختمان های معمولی اطراف بود.

برای این کار دیوار به نسبت پهن سکو مانندی را به محیط بیرونی دیوار خارجی می افزودند. آنها این سکو را کیسو می نامیدند. کیسو سازی با وقفه تا دوران بابل جدید ادامه یافت.

ما وارثان تک معبدهای پیچیده ای هستیم که در حریم های مقدس در اریدو، لاگاش، اوروک، اور، نیپور، بنا شده اند.

دستاودرهای معماری این دوران یکی زیگورات برای خدای حامی شهر بود که نقشه ای چهار گوشه و ارتفاعی میان 20 و 30 متر داشت و دیگری معبد کنار زیگورات با شبستانی وسیع. سالمترین زیگورات برجای مانده در بین النهرین متعلق به نن خدای ماه در اور است. در ساخت و ساز این زیگورات می بینیم در فواصل معینی از ارتفاع سکوها پس از چیدن چند رج خشت، سطح کار را با لایه ای از حصیر بافته از نی فرش کرده اند. در قسمت های بالاتر حصیر جای خود را به ریسمان هایی از نی داده است. افزون بر نی هایی که به جای حصیر سرتاسر سطح کار را می پوشاند، رشته طناب های متعدد از نی به ستبری بازوی انسان را به فواصلی در طول سکو انداخته اند تا به این ترتیب توده عظیم بنای یکپارچه خشتی را کلاف کنند و بر استحکام آن بیفزایند.

ما وارثان کاخ های متعدد در سراسر بین النهرین هستیم. کاخ های شمشی- ادد اول در آشور، نور- ادد در لارسا ، سینگاشید در اوروک. یکی از بزرگترین آثار معماری بر جای مانده در بین النهرین باستان کاخ هایی است از شگفتی های تاریخ معماری همه دوران.

ما وارثان شناخته شده ترین بنای مذهبی از دوران آشور قدیم، یعنی معبد آشور خدای ملی و بزرگ آشوری ها در شهر آشور هستیم که به فرمان شمشی- ادد اول، بنیانگذار سلسله آشور قدیم و همزمان با حمورابی از بابل بنا شد.

ما وارثان حمورابی هستیم، بانی قانون در جهان باستان، همانی که قوانینی برای معماری هم داشته است که امروز بندهایی از آن در نظامنامه مهندسی هم آمده است. و امروز معماران آشوری از تبار آن رادمردان بزرگ اند. از ستوده ترین آنها مهندس داود اوشانا است که از مفاخر جامعه معماری ایران است. همت بلند جامعه مهندسان آشوری بر آن بوده تا از این چهره گرانقدر پیشکسوت قدردانی شود که این حرکت را به سهم خود قدر می گذارم.

باشد که مهندسان جوان ما با الهام از چهره های پیشکسوت معماری در ساخت بناهای خود،‌از یادمان های معماری آشوری نیز بهره بجویند. داود اوشانا در ساخته های خود به گونه ای از این یادمان الهام گرفته است که امید است دیگر مهندسان آشوری نیز چنین کنند.

معماری پیش از تاریخ

پارینه سنگی, میان سنگی, نو سنگی

دوره پارینه سنگی: محل زندگیشان غارها بودند( غار التامیرا در اسپانیا وغار لاسکو در فرانسه)

دوره میان سنگی: اهلی کردن تعدادی از حیوانات, گذر از دوره پارینه سنگی به نو سنگی

دوره نو سنگی: اهلی کردن تعداد بیشتری از حیوانات و پرورش انها ( دامداری),دستیابی به کشاورزی, بیرون امدن از غارها و زندگی در دشتها, دست زدن به کار ساخت و ساز, شروع زندگی دسته جمعی وتشکیل گروهای شهری و روستایی

شهرهای نو سنگی:شهر آریها و شهر چاتال هویوک شهر اریها در دره رود اردن, هزاره نهم قبل از میلاد  شهر چاتال هویوک در ترکیه, هزاره ششم یا هفتم قبل از میلاد, سا ختمانهایش چسبیده به هم بودند و خیابان وجود نداشت ( به دلیل دفاع راحتر و استحکام بیشتر)

اولین ساخته بشر:کلبه های مدور الهام گرفته از عناصر طبیعت (خورشید و ماه)دولمن ها: کاربری مذهبی داشتند (اروپا)

توده ی مردم خانه های خود را از خِشت برپا می‌داشتند. ثروتمندان در ساختن خانه های خود از آجر استفاده می‌کردند امّا جلوه های اصلی معماری میان دو رود - که یادگارهایی از آن به جا مانده - زیگورات 1 های آن است

تاریخ معماری

  معماری بابل در بین النهرین:

سرزمین بین النهرین مرکز یکی از کهن ترین تمدن هاست.نخستین تمدن شناخته شده این سرزمین را سومریان تشکیل دادند.معماری سومر در خدمت معابد بوده است و مردم آن کشاورز بودند.آنان طرز مهار کردن سیل را آموختند و شهرهایی با دیوار قطور ایجاد کردند.از آثار معماری سومریان می توان معبد انانا(از سنگ آهک) ، معبد ستون و معبد سفید را نام برد.

 از دیگر اقوام این منطقه آکادی ها و بابلیان بودند که در اکثر بناها ویژگی معماری سومر را حفظ کردند.برجسته ترین بخش مجتمع ودر واقع شناخته شده ترین ساختمان در دره بین النهرین زیگورات ها بودند.زیگورات در لغت (زبان)بابلی به معنای سکو یا بنای پله پله ای است که عرض و طول هر طبقه از اشکوبه (طبقه یا سقف) پایین کمتر است.احتمالا هر کدام از طبقات ساختمان زیگورات رنگ مخصوص داشته و بر روی آن درخت کاری یا گل کاری شده بوده است.دروازه ایشتار نیز یکی آثار برجسته ی معماری شهر بابل در دوران جدید است.