تحقیق مقاله موزه ملی ایران

موزه ملی ایران[۲]

 مجموعه‌ای از گنجینه آثار تاریخی و پیش از تاریخی ایران است، که در تهران قرار دارد. این موزه شامل دو ساختمان مجزا به نامهای موزه ایران باستان با تاریخ گشایش ۱۳۱۶ و موزه دوره اسلامی با تاریخ گشایش ۱۳۷۵ می‌باشد.موزه ملی ایران با قدمتی حدود ۶۰ سال، نه تنها بزرگترین موزه باستان شناسی و تاریخ ایران است بلکه از نظر حجم، تنوع و کیفیت آثار جزء یکی از چند موزه بزرگ جهان نیز محسوب می‌شود. این موزه در فرهنگ موزه داری ایران به عنوان موزه مادر محسوب می‌شود.

پیشینه

برای اولین بار پیشنهاد ایجاد مکانی به نام موزه توسط مرحوم مرتضی قلی هدایت ملقب به صنیع الدوله عنوان شد. او در فکر ایجاد موزه و اداره‌ای به نام اداره عتیقات برای ساماندهی به وضع کاوشهای تجاری بود اما به این مقصود نرسید.اولین موزه در ۱۲۹۵ خورشیدی به نام موزه ملی یا موزه معارف در یکی از اتاقهای بزرگ وزارت معارف که در سمت شمال بنای مدرسه دارالفنون قرار داشت تشکیل گردید. این موزه دارای ۲۷۰ قلم شی مفرغی، سفالی، شیشه ای، سکه، سلاحهای قدیمی، مهر، اشیای چوبی، مرقعات، کتاب و منسوجات بود که بوسیله کارمندان اداره عتیقات جمع آوری یا توسط مردم اهدا شده بود.در ۱۳۰۴ خورشیدی اشیای این موزه به تالار آئینه کاخ مسعودیه منتقل شد. از سویی با آغازحفاری باستان شناسان اروپایی به ویژه هیئت باستان شناسی فرانسه به ریاست ژاک دومرگان ( J.Demorgan) از سال ۱۲۷۶ خورشیدی (۱۸۹۷ میلادی) در شوش توجه مردم ایران به اهمیت مواریث فرهنگی جلب شد. در سال ۱۳۰۶ خورشیدی امتیاز بدون قید و شرط طرف باستان شناسان فرانسوی در ایران لغو گردید. به آنها اجازه داده شد تنها در شوش به حفاری بپردازند. همچنین از آنجا که ایران تصمیم گرفته بود تا موزه و کتابخانه ملی تاسیس نماید، لذا امتیاز طراحی و اجرای آن به فرانسویان داده شد. به همین منظور آندره گدار مهندس فرانسوی در سال ۱۳۰۸ خورشیدی ۱۹۲۹ میلادی برای تاسیس موزه و کتابخانه به ایران آمد و رسماً کار خود را شروع کرد. از آنجائیکه طرح و نقشه یک موزه باید با موضوع و اشیای داخل آن ارتباط و هماهنگی داشته و با تاریخ و هنر آن سرزمین مرتبط و پیوسته باشد از این نظر نما و سردر ورودی موزه به سبک نمای ایوان کسری ساخته شد.(ایوان کسری نام کاخ مشهور شهر تیسفون پایتخت دولت ساسانی است که ایوان آن ۳۵ متر بلندی و ۵۰ متر پهنا و ۲۵ متر عمق دارد).رنگ آجرها نیز به همین منظور به رنگ سرخ تیره تعیین شده تا نمایانگر معماری عصر ساسانی باشد. بنای موزه حدود ۱۱۰۰۰ متر مربع است که ساختمان اصلی آن در سه طبقه ایجاد شده‌است. شروع ساخت آن ساال ۱۳۱۴ خورشیدی می‌باشد که در طول دو سال عملیات ساختمانی آن بوسیله حاج عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی تکمیل و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی رسماً گشایش یافت.ساخت موزه دوران اسلامی با انگیزه انجام فعالیتهای گوناگون فرهنگی در سال ۱۳۲۳ در محوطه موزه ملی ایران آغاز شد و با وقفه‌های متعدد سرانجام در سال ۱۳۲۹ معماری آن پایان یافت و لیکن انجام مراحل تکمیلی آن به سالهای بعد موکول شد. با توجه به اهمیت آثار دوره اسلامی طراحی و اجرای معماری داخلی موزه دوران اسلامی از سال ۱۳۷۰ با در نظر گرفتن هنر و فلسفه اسلامی آغاز شد و پلان آن به طرح چلیپای دوران ساسانی در نظر گرفته شد. سرانجام این موزه با حدود ۱۰ هزار متر مربع در چهار طبقه در سال ۱۳۷۵ افتتاح گردید. و دو طبقه آن اختصاص به نمایش آثار هنر اسلامی دارد و دو طبقه دیگر آن امکان فعالیتهای جنبی را میسر می سازد. در حال حاضر موزه ملی ایران با دو موزه ایران باستان و دوران اسلامی با زیربنای بیش از بیست هزار متر مربع در زمینی به مساحت ۱۸۰۰۰ متر مربع و با آثاری حدود ۳۰۰۰۰۰ شی مهمترین موزه کشور محسوب شده و در رابطه با فرهنگ وهنر ایران بهترین موزه جهان به حساب می‌آید. موزه ملی ایران آثار مربوط به دوران مختلف پیش از تاریخ ، تاریخی و اسلامی ایران را در خود جای داده‌است.و قدیمی ترین اثری که نشانگر حضور انسان در فلات ایران حدوداً در هشتصد هزار سال پیش است که در این موزه نگهداری می‌گردد. از آنجا که فرهنگ، هنر و تمدن ایران همواره در تمام دوره‌ها با هویت ایرانی بدون وقفه راه تکامل را پیموده‌است، لذا آثار به نمایش در آمده در این موزه، جدای از تمامی خصوصیات منحصر به فردی هنر خود از این ویژگی نیز برخوردارند. موزه ملی ایران همواره در انجام مسئولیت خطیر خود برای معرفی بهتر این تمدن عظیم گام برداشته‌است و در این ارتباط برگزاری نمایشگاههای مختلف داخلی و خارجی، چاپ بورشور، بولتن، کاتالوگ و غیره را سرلوحه فعالیتهای خود قرار داده‌است.

ویژگی‌ها

کهنترین اشیائ به نمایش در آمده در سالن ایران باستان مربوط به دوره‌های گوناگون پارینه سنگی از مرحله قدیم آن تا اواخر دوران مذکور است. قدیمیتری دست ساخته‌های این بخش که از سنگ کوارتز ساخته شده‌اند، مربوط به حوزه رودخانهٔ کشف رود در شرق مشهد هستند، که بیش از یک میلیون سال قدمت دارند. از دیگر مجموعه‌های قدیمی این بخش گنج پر مربوط به استان گیلان و شیوه تو در نزدیکی مهاباد است که حدود ۷۰۰ تا ۴۰۰ هزار سال قدمت دارند. از دوره‌های پارینه سنگی میانی و جدید نیز آثار جالب توجه‌ای در سالن موزه به چشم می‌خورد که بین ۲۰۰ هزار تا حدود ۱۰ هزار سال قدمت دارند.

اهداف

هدف از ایجاد موزه، نگاهداری و پژوهش در آثار گذشتگان، معرفی و نمایش و انتقال آنها به آیندگان، ایجاد و تقویت تفاهم میان اقوام و ملل، شناخت و نمایش سهم آنها در فرهنگ و تمدن جهانی، کمک و تلاش در بهبود و افزایش میزان دانش عمومی مردم، به ویژه دانش آموزان، دانشجویان و پژوهشگران بر پا شده‌است. موزه ملی ایران در سال 1387 و پس از 70 سال موفق شد که با انجام تغییرات وسیعی در سالن ایران باستان، اشیا جدیدی را که تاکنون به نمایش در نیامده بودند در معرض دید قرار داد. همچنین کلیه ویترینهای این سالن تغییر و زیر نویس اشیا نیز به روز شدند.

نگارخانه

سر دری درِ موزه ملی ایران.

پلکان تخت جمشید، موجود در موزه ملی ایران.

تندیس کورش کبیر، موجود در موزه ملی ایران.

سر ستون تخت جمشید، موجود در موزه ملی ایران.

پیکره سنگی شیر بدون سر هخامنشی، موجود در موزه ملی ایران.

سردار اشکانی (سورنا) [۱] موجود در موزه ملی ایران.

سردیس شاهزاده اشکانی، موجود در موزه ملی ایران.

مرد نمکی، موجود در موزه ملی ایران.

موزه ایران باستان، اولین موزهٔ ایران، در ابتدای خیابان ۳۰ تیر، در خیابان امام خمینی تهران واقع است. ساخت این موزه در ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۱۳ ه.ش. به دستور رضا شاه توسط معمار فرانسوی، آندره گدار، شروع شد. ساختمان موزه در سال ۱۳۱۶ به اتمام رسید و موزه برای بازدید عموم افتتاح شد. زمین اختصاص یافته به این موزه ۵۵۰۰ متر مربع بود که ۲۷۴۴ متر مربع زیربنای آن است.در سال 1291 شمسی به هزینه جعفر قلی خان بختیاری (سردار اسعد سوم) ، در ضلع شمال غربی میدان توپخانه در کوچه باغ ایلخانی که بعد ها خیابان علاء الدوله نام گرفت یکی از زیباترین خانه های مسکونی ساخته شد .

کوچه باغ ایلخانی با کف سنگ فرش و کناره های درخت کاری شده محل سکونت بسیاری از درباریان قاجار و سفرای خارجی بود. بعد از تغییراتی که در اجرای طرح توسعه شهری مبتنی بر استقرار نظام مدنی که بین سالهای 1299 تا 1320 شکل گرفت خیابان علاء الدوله به خیابان فردوسی نام گذاری شد .این بنا بسیار زیبا و دل انگیز و نموداری از ذوق و هنر معماری اواخر دوره قاجاریه است و در سالهای اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی کشور مرمت گردیده و به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است.

طی ساخت و سازهای که در سال 1307 در خیابان فردوسی انجام گرفت ، بنای صندوق پس انداز ملی و دیگر بناهای ادارات مرکزی بانک ملی ساخته شد. بنای مذکور که در داخل مجموعه مذکور وافع شده بود توسط بانک ملی ایران خریداری و مورد استفاده های گوناگون قرار گرفت. از آن جمله است : دایره فلاحت و کشاورزی- باشگاه ورزشی ، محل پذیرایی از میهمانان ، کتابخانه و ... تا اینکه بانک ملی بر آن شد با به نمایش گذاشتن پیشکش ها و هدایای نفیسی که به مناسبت پنجاهمین سال تاسیس بانک ملی ایران در بیستم شهریور ماه 1357 از بانک های سراسر جهان به بانک ملی ایران فرستاده شده است این بنا را به نام "موزه بانک ملی ایران" جاودانه سازد

مجموعه لرستان

در سالهای 28-1930 م تعداد بیشماری اشیاء برنزی معروف به برنزهای لرستان وارد بازار عتیقه کشورهای مختلف گردید این امر سبب شد تا زمینه مساعدی برای مطالعه این اشیاء فراهم گردد. همچنین بررسی و پژوهش های باستان شناسی در نواحی غرب ایران بویژه استانهای لرستان، ایلام، کرمانشاه، آغاز شد. دانشمندان مختلف، با مطالعه این آثار نظرات متفاوتی را ایراد نموده و تاریخهای گوناگونی را برای، آنها اعلام داشتند. برخی ساخت این اشیاء را به اقوام کاسی که در کوهپایه های دامنه زاگرس زندگی می کردند، نسبت می دهند. واین آثار را متعلق به هزاره سوم تا هزاره اول ق.م. می دانند.

مجموعه موجود در بخش لرستان موزه ایران باستان به دلیل کثرت و تنوع این گونه اشیاء ، یکی از کاملترین و ارزشمندترین مجموعه های دنیا محسوب می گردد. اکثر این اشیاء از طریق حفریات غیرعلمی ، تعدادی حاصل کاوش های علمی از محوطه های باستانی چون ورکبود، ولی در استان ایلام ، سرخدم، کفترلان، چغاسبز، دم آویزه و... در لرستان و مناطق از استان کرمانشاهان بدست آمده و یا ازطریق خریداری یا اهداء به این بخش راه یافته اند.

اشیاء مفرغی این مجموعه اغلب شامل ادوات جنگی: خنجر، شمشیر، سرگرز و... ادوات و ساز و برگ اسب ( انواع لگام، آویزها و...) زیورآلات ( گوشواره، انگشتر، گردن بند و ...) مجسمه های کوچک انسان و حیوان، انواع طلسم ها ، علم ها و ظروف مفرغی است. در بین این اشیاء ظروف سفالی متنوعی نیز وجود دارد. از جمله اشیاء مفرغی ارزشمند این بخش می توان از مجسمه مفرغی معروف به جنگجوی لرستان با کتیبه ای میخی بابلی جدید از پشتکوه لرستان ( 500-900 ق.م.) ، پیاله کوچک مفرغی با نقش دژ ( قلعه) و انسان بالدار از ورکبود ( 1000 ق.م.) نام برد.

 موزه ملی ایران

با قدمتی حدود 60 سال ، نه تنها بزرگترین موزه باستان شناسی و تاریخ ایران است بلکه از نظر حجم، تنوع  و کیفیت آثار جزء یکی از چند موزه بزرگ جهان نیز محسوب می شود. این موزه در فرهنگ موزه داری ایران به عنوان موزه مادر محسوب و با هدف نگاهداری و پژوهش در آثار گذشتگان ، معرفی و نمایش و انتقال آنها به آیندگان، ایجاد و تقویت تفاهم میان اقوام و ملل، شناخت و نمایش سهم آنها در فرهنگ و تمدن جهانی، کمک و تلاش در بهبود و افزایش میزان دانش عمومی مردم، به ویژه دانش آموزان، دانشجویان و پژوهشگران بر پا شده است . و شامل دو موزه در دو ساختمان مجزا به نامهای موزه ایران باستان با تاریخ تاسیس 1316 و موزه دوره اسلامی با تاریخ تاسیس 1375 می باشد. ظاهرا"  برای اولین بار پیشنهاد ایجاد مکانی به نام موزه توسط مرحوم مرتضی قلی هدایت ملقب به صنیع الدوله عنوان شد. او در فکر ایجاد موزه و اداره ای به نام اداره عتیقات برای ساماندهی به وضع کاوشهای تجاری بود اما به این مقصود نرسید

ولین موزه در 1295 خورشیدی به نام موزه ملی یا موزه معارف در یکی از اتاقهای بزرگ وزارت معارف که در سمت شمال بنای مدرسه دارالفنون قرار داشت تشکیل گردید. این موزه دارای 270 قلم شی مفرغی، سفالی، شیشه ای، سکه، سلاحهای قدیمی، مهر، اشیای چوبی، مرقعات، کتاب و منسوجات بود که بوسیله کارمندان اداره عتیقات جمع آوری یا توسط مردم اهدا شده بود.

در 1304 خورشیدی اشیای این موزه به تالار آئینه کاخ مسعودیه منتقل شد. از سویی با آغازحفاری باستان شناسان اروپایی به ویژه هیئت باستان شناسی فرانسه به ریاست ژاک دومرگان  ( J.Demorgan) از سال 1276 خورشیدی (1897 میلادی) در شوش توجه مردم ایران به اهمیت مواریث فرهنگی جلب شد. در سال 1306 خورشیدی امتیاز بدون قید و شرط طرف باستان شناسان فرانسوی در ایران لغو گردید. به آنها اجازه داده شد تنها در شوش به حفاری بپردازند. همچنین از آنجا که ایران تصمیم گرفته بود تا موزه و کتابخانه ملی تاسیس نماید، لذا امتیاز طراحی و اجرای آن به فرانسویان داده شد. به همین منظور آندره گدار مهندس فرانسوی در سال 1308 خورشیدی 1929 میلادی برای تاسیس موزه و کتابخانه به ایران آمد و رسما" کار خود را شروع کرد. از آنجائیکه طرح و نقشه یک موزه باید با موضوع و اشیای داخل آن ارتباط  و هماهنگی داشته و با تاریخ و هنر آن  سرزمین مرتبط و پیوسته باشد از این نظر نما و سردر ورودی موزه به سبک نمای ایوان کسری ساخته شد.(ایوان کسری نام کاخ مشهور شهر تیسفون پایتخت دولت ساسانی است که ایوان آن 35 متر بلندی و 50 متر پهنا و 25 متر عمق دارد).