این مقاله و طرح پژوهشی با جستجو فراوان در اینترنت و تحقیق در راستای صنعت گردشگری و توریسم ودر زمینه های مشکلات صنعت گردشگری در ایران و تحقیق در زمینه راهکارهای حل این مشکل ، وچگونگی برخوردبا این مشکلات در کشورهای جهان ، ارائه شده است .
<< نام سایت های که از آن جستجو کرده ام را نوشته ام .>>
در این مقاله و طرح پژوهشی در بخش اول ابتدا مفاهیم چند واژه را شرح داده ام .
دربخش دوم مقدمه ای برصنعت توریسم و گردشگری و صنعت طبیعت گردی درایران است در قسمت سوم راهکارهائی برای رشد و توسعه صنایع دستی و گردشگری در ایران را بررسی کرده ام .
در بخش چهارم مربوط به مشکلات گردشگری و در بخش پنجم راهکارهایی برای حل بعضی از این مشکلات پیشنهاد داده ام .
در بخش ششم طرح جدیدی جهت برنامه ریزی سفر برای گردشگران داخلی و خارجی و سفرهای هدفمند ارائه داده ام و دربخش هفتم محاسن و مزیتها کلی این طرح را بررسی کرده و در بخش هشتم سفر های ارزان قیمت کمپینگ توضیح داده ام و دربخش نهم بحث اشتغال زایی طرح را مطرح کرده و در بخش دهم چگونه این طرح می تواند یک طرح بین المللی باشد و دربخش یازدهم اهداف کلی این طرح را شرح داده ام و در پایان در بخش دوازدهم درخواستی از دولت و مسئولین در قبال عملی کردن این طرح را خواه انم.
امیدوارم روزی فرابرسد که که موفقیت و پیشرفت و عملی شدن این طرح را در سراسر کشور عزیزمان ایران و حتی در سراسر دنیا شاهد باشیم.
● بخش اول :مفاهیم چند واژه
ابتدا برآنم با بهرهمندی از آرای واژه‌شناسان و فرهنگنامه‌ها، معانی لغوی و متعارف واژههای سفر، مسافرت، مسافر، جهانگردی و جهانگرد، گردشگری و گردشگر، توریسم و توریست را ارائه نمایم.
▪ مفاهیم سفر، مسافر
۱) سفر از ماده سفر است. مفهوم نخستین و اصلی آن کشف و آشکار شدن است. پرده برداشتن به منظور آشکار کردن نیتی پنهان را نیز سفر گویند. اگر موضوع، یا شیء و یا فردی در پس پرده قرار گرفته باشد و یا رویت آن برای دیگران ممکن نباشد اما پردهبرداری و رفع حجاب از روی آن شیء را با ماده سفر نمایان میسازند.
۲) سفر به معنی بقیه سپیدی روز پس از فرو شدن آفتاب و سپیدی صبح است.
۳) سفر به معنی صلح دادن میان دو قوم و میانجیگری کردن است.
۴) سفر به معنی بیرون شدن از شهر خود و به محلی دیگر رفتن و قطع مسافت نمودن است.
۵) سفر به معنی راهی که بپیمایند و از محلی به محل دور دیگری رفتن نیز آمده است.
(ع.صفیپور، ۱۳۷۷، ه .ق .ج ۲. ص ۵۶۲)
شاید دلیل اینکه سفر به معنی سپیدی آمده است این باشد که سپیدی به معنی روشنی و آگاهی است و طی سفر است که بسیاری از ناشناختههای ذهن آدمی (تاریکی‌ها، نادانسته‌ها)درباره نواحی و سرزمینها، طبیعت، مردم و... شناخته میشود. (روشنی‌ها و دانسته‌ها) وانگهی، سفر نیکی و بدی درون آدمی را آشکار میکند. (محلاتی، ص ۱۳۸۰ ص ۲)
مسافرت باعث سلامت اندیشه میشود و به تندرستی کمک میکند و مایه پیدایی و بروز شخصیت مسافر میشود. (لانکوار، ۱۳۸۱، ص ۶۸)
به راستی در حضر که واژه مخالف سفر است و به معنای ایستایی در میهن و سکون در محل زندگی است، آدمی به سبب نبود امکان دیدن مردم، سرزمینها، اشیا، شهرها و روستاها و خلاصه، جهان هستی بیرون از جایگاه کار و زندگی همیشگی خود، نمیتواند به کشف و در نتیجه به درک واقعیتهای موجود نائل آید و کمال پیدا کند و ذهنش روشن شود چه بسا بینشی محدود و بسته و ضمیری تیره و تار دارد.
سفیر (فرستاده شده) از مشتقات سفر است و به مسافر، سفیر هم میگویند و آن شخصی است که از سوی قبیله و قوم و یا کشوری به کشور و به میان ملت دیگری میرود و یا فرستاده میشود، تا میان آن دو قوم و یا ملت ایجاد پیوند و دوستی بنماید، به حل و فصل مسائل یاری رساند و بالاخره، به گسترش صلح و صفا میان مردم دو سرزمین همت گمارد.
سفر به معنی توجه دل به سوی حق تعالی است. (م. معین ۱۳۷۵ ص ۱۸۸۸ ج۲)
▪ مفاهیم جهانگردی و جهانگرد
جهانگردی واژهای است فارسی و به معنای گردیدن به دور جهان است و جهانگرد به مفهوم جهان گردنده و آنکه در اقطار عالم بسیار سفر کند آمده است. (ع.ا.دهخدا. ۱۳۲۵- ص ۱۱ ج۱۹)
واژههای جهانگردی و جهانگرد در واقع فارسی شده سیاحت و سیاح است و جهانگرد کسی است که زیاد سفر میکند.
در زبان فارسی و در میان مردم تفاوتی میان جهانگردی، جهانگرد و مسافرت، مسافر وجود دارد، در واقع امر، کمیت دفعات جابهجایی و حرکت مردم و مدت زمان آن موجب اختلاف میان مفهوم جهانگرد و مسافر است.
مردم فارسی‌زبان به کسی جهانگرد میگویند که بسیار سفر میکند. با اینکه کاربرد این واژه از سالهای پیش در ایران (شاید ۱۳۱۴) متداول شده است لیکن هنوز میان مردم و در گفت‌وگوی روزمره چندان رایج نیست. آنچه رواج بسیار دارد، کاربری واژههای سفر، مسافرت و مسافر است که انصافا علاوه بر اینکه در برگیرنده همه گونه‌های جابه‌جاییها: دور، نزدیک، کوتاه و بلندمدت است، مفاهیم ژرف و گستردهای را نیز در بر دارد که پیش از این به آن اشاره شد
▪ گردشگری و گردشگر
واژههای مزبور که شاید ترجمه واژه عربی <سیر> و یا واژه فرانسوی <پرومناد> باشد، بهرغم تلاش مسوولان امور فرهنگی در انتشار آن در میان مردم، تاکنون نه در گفت‌وگوهای روزانه و نه در نوشته‌های نویسندگان و یا سروده‌های شاعران و... به هیچوجهی جا و مکانی نداشته و به کار نمیرود.
گردش کردن و یا رفتن در زبان فارسی و میان فارسیزبانان مفاهیم محدود زمانی و مکانی خود را دارد: قدم زدن، بیرون رفتن از خانه و یا محل کار برای مدتی اندک، به بوستان و خیابان رفتن و خلاصه، گردیدن در پیرامون محیط همیشگی زندگی و کار برای زمانی کوتاه، مثلا چند ساعت است و نه به معانی مسافرت کردن. در فرهنگ معین، گردش به معنای زیر است: گردیدن، حرکت دورانی، دور زدن حرکت، تحول، صرف و ... گردش کردن به معنای گشت رفتن، تفریح کردن و...(معین. محمد ۱۳۷۵، چاپ نهم، ص۳۲۴۰. ج۳)
▪ توریسم و توریست
از نظر تولد و پیدایش واژه، تقریبا همه بر این گفته‌اند که <توریسم> مدتی طولانی پیش از واژه <توریست> پیدا شد. واژه فرانسوی <توریسم> استنتاج و رونویسی واژه انگلیسی توریست است که معمولا از واژهای بسیار فرانسوی برآمده است.(بوایه، م ۱۹۷۴. پ۷)
هر چند در انگلیس سده هجدهم فقط واژه تور (چرخش، چرخیدن، گردش، گشتن)به کار میرفت.
تور و یا گراندتور (گردش بزرگ) به مفهوم مسافرتهایی بود که جوانان ثروتمند انگلیسی در زمان تحصیلاتشان انجام میدادند با اینکه این جوانان کمتر به پژوهش و کاوش و بیشتر به سرگرمی و تفریح میپرداختند، اما این مسافرت به‌عنوان مکمل ضروری برای آموزش و پرورش آنان تلقی میشد.
تور به اشرافزادگان و ثروتمندان اختصاص داشت. در پایان سده هجدهم نوشته‌های تخصصی در مورد <تور بزرگ> نگارش یافت. این نوشته‌ها به جوان مسافر آنچه را که باید به هنگام بازگشت از سفر به عنوان گزارش به پدرش ارائه دهد، نشان میداد. (همان، پ ۵)
توریسم به معنای مسافرت کردن برای خشنودی و لذت بردن و همچنین کار و شغلی آمده است که کار تدوین گشتها و مسافرتها برای جهانگردان را برعهده دارد. (لغتنامه آمریکن هریتیج ۲۰۰۰. پ ۱۸۲۶)
از پایان سده نوزدهم واژههای <توریسم> و <توریست> در بیشتر زبانهای اروپایی با اندک تفاوتی در لفظ و تلفظ کاربرد پیدا کرده است.
توریسم که واژهای فرانسوی است از ریشه <تور> گرفته شده است. تور در زبان فرانسه به معنای زیر آمده است: حرکت دورانی (چرخش)، پیمودن، طی کردن راه، گردش کردن. به نظر پیرلاروس، توریسم مسافرت کردن به منظور تفنن و لذت بردن است و توریست کسی است که برای خشنودی خود و لذت بردن مسافرت میکند.
توریسم به معنای مسافرت و طی مسافرت نمودن و به جایی دور از محل دائم زندگی رفتن و برای خشنودی و لذت بردن آمده است. مجموعه فعالیتهای مربوط به جابهجایی جهانگردان را نیز توریسم میگویند. ( روبر، ۱۹۹۳. پ ۲۲۷۷)
واژه توریسم که نزدیک به یک سده معنایی مترادف با خستگی‌زدایی داشت مورد بررسی و پژوهش جامعهشناسی و علمی قرار گرفت. تا همین اواخر فرهنگنویسان به معنی کردن این واژه به‌عنوان <اقدام به مسافرت برای خشنودی و لذت> بسنده میکردند، لیکن امروز این واژه قلمروی معنایی گسترده‌تر و پیچیده‌تر و جاه‌طلبانه‌تری دارد. (هولو.آ، ۱۹۷۴پ، ص ۲۰ )
لیتره (۱۹۶۸) به معنای متعارف این واژه اکتفا میکرد: جهانگرد به مسافری گفته میشود که برای کنجکاوی و از روی بیکاری به کشورهای بیگانهای که مورد دیدن هممیهنانش قرار گرفته است میرود.
چنین پیدا است که واژه توریسم در گذشته، بنا به چگونگی اندیشه زمان، بیشتر بار معنایی لذت بردن و تفنن داشته است، چنان که رائول بلانشارد میگوید: توریسم یعنی مسافرت به منظور بهره‌برداری از مناظر زیبای کشور یا ناحیهای که مورد بازدید قرار میگیرد.
لیکن با گذشت زمان و تحولاتی که در زندگی اجتماعی و فرهنگی جامعه اروپای سده بیستم روی داد، در مفهوم واژههای توریسم و توریست دگرگونی به‌وجود آمد و تعریف‌نگاران و فرهنگنویسان، نیز به کسی توریست میگفتند که برای تجدید نیرو، رفع خستگی و خودسازی از راه آشنایی با اقوام و ملل گوناگون و شناخت پدیدههای هستی به مسافرت میرود. (محلاتی.۱۳۸۰. ص۳ )
▪ مفاهیم فنی
لزوم ارزیابی دقیق درآمدها و هزینه‌های جهانگردی در یک کشور ضرورت تعریف روشن از جهانگردی و جهانگرد را نشان میدهد.
در سال ۱۹۳۷ هیات کارشناسان آمار جامعه ملل در جهت تعریف <جهانگرد> گام برداشت. به نظر این هیات به همه افرادی که به منظور تفنن و لذت بردن به مدت ۲۴ ساعت و بیشتر و کمتر از یک سال محل اقامت دائم خود را ترک میکنند، جهانگرد میگویند. اما هیات مزبور افرادی را که به منظور اشتغال به کار یا حرفهای به کشور دیگری وارد میشوند، مسافران عبوری و دانشجویان مقیم یک کشور را جهانگرد نمیشناخت.
اتحاد بینالمللی سازمانهای رسمی مسافرتی تعریف فوق را پذیرفت ولی پس از برگزاری نشستهای دوبلین در سال ۱۹۵۰ و لندن در سال ۱۹۵۷ سفارش کرد که دانشجویان نیز در شمار جهانگردان قرار گیرند و میان مسافران عبوری و جهانگردان تفاوت قائل شوند. این سفارش در نشست سازمان ملل متحد در مورد جهانگردی و مسافرتهای بینالمللی که در سال ۱۹۶۲ در رم تشکیل شد نیز پذیرفته شد. این تعریف تازه که همه دولتها آن را پذیرفتند به ایجاد ضابطهای برای آمارگیری جهانگردی و بنابراین بررسی وضع بازارهای جهانگردی کمک بزرگی کرد. (محلاتی. ۱۳۸۰ ص۴)
به هنگام برگزاری همایش اوتاوا در سال ۱۹۹۱ از سوی سازمان جهانی در زمینه تعریف واژگان، اصطلاحات و طبقه‌بندی آنها تصمیمهایی گرفته شد و سفارشهایی کردند. روی هم رفته همه تعریفها دربرگیرنده دو نوع بازدیدکننده یعنی مسافر جهانگرد و تفرجگر است که در دو موضوع جهانگردی و تفرجگری میگنجند.
جهانگردان یا مسافران عبارتند از بازدیدکنندگان موقتی که دستکم مدت بیست وچهار ساعت و دست بالا، تا یک سال در کشور و یا سرزمینی غیر از محل سکونت دائمی خود به سر برند. آنان را برحسب دلایل مسافرت میتوان به شرح زیر تقسیمبندی کرد:
۱) سرگرمی و تفریح و آسودگی (تفنن، لذتبردن، گذراندن تعطیلات، تندرستی، سلامتی، پژوهش و تحصیل، انجام نیایش و آیینهای مذهبی، ورزش، ماجراجویی
۲) بازرگانی، دیدار خانوادگی، دوستان و آشنایان، ماموریت، شرکت در گردهماییها و...
تفرجگران یا گردشگران که عبارتند از بازدیدکنندگان موقتی که مدت اقامتشان در سرزمین یا کشور مورد بازدید از ۲۴ ساعت بیشتر نیست (گردشکنندگان با کشتیهای تفریحی، نیز در این گروه جای میگیرند.
هم‌اکنون بر پایه تعریف سازمان جهانی جهانگردی، جهانگرد کسی است که به سرزمین یا کشوری بیرون از جایگاه همیشگی زندگی و کار خود سفر میکند و دستکم یک شب و به هرحال، کمتر از یک سال در آنجا میماند و دلیل عمده سفرش اشتغال به کاری برای دریافت دستمزد نیست بنابراین جهانگردی ویژگیهای زیر را دارد؛
- فعالیتی بسیار پیچیده و چندجانبه است که روابط بیشماری را در میان شاخه‌ها و رشته‌های گوناگون فعالیتهای انسانی ایجاد میکند.
- پدیده جهانگردی و پیامدهای آن از حرکت مردم برخاسته است، پس در واقع حرکت و جابهجایی مبنای جهانگردی است.
- از آنجا که ترک بوم و کاشانه و رفتن به جای دیگر منشاء جهانگردی است، این نوع فعالیت اصولا با فعالیتهای محل کار و اقامت همیشگی جهانگرد تفاوت دارد.
- توقف فرد در مقصد موقتی است و پس از مدتی به جایگاه همیشگی زندگی خود برمیگردد.
- مسافر قصدی برای اشتغال به کار در مقصد مسافرت ندارد.
این ویژگیها را میتوان در تعریف دو استاد سوئیسی، کورت کرات و ویلیام هونزیکر از جهانگردی ملاحظه کرد: جهانگردی عبارت است از مجموع فعالیتها، پدیدهها و روابطی که از مسافرت و اقامت مردم در جایگاهی غیر از جایگاه همیشگی زندگی و کار به‌وجود می‌آید و این امر تا زمانی صادق است که اقامت موقت باشد و دربرگیرنده اشتغال موقت نیز نشود (مدلیک. اس و بوکارت.۱. ۱۹۷۴ پ ۴۰>> <<برگرفته: aftab.ir >>
● بخش دوم : مقدمه ای بر صنعت توریسم و گردشگری در ایران
<<صنعت توریسم و گردشگری در ایران که از نظر تنوع اقلیمی، فرهنگ و تاریخ کهن، وجود آثار باستانی فراوان و جاذبه‌های طبیعی و دیدنی نادر و وجود اغلب زمینه های گردشگری جزو دهمین و یا به روایتی پنجمین کشور دنیاست ولی در میان ۱۵۰ کشور عضو سازمان جهانی توریسم WTO در امر توریستپذیری در مقام هفتاد و پنجم قرار دارد و در حالی که طی سالها هزینه فراوانی در جهت رونق این صنعت و جذب گردشگر و توریست به کار گرفته شده و میشود پس از گذشت چند دهه هنوز در خم کوچه اول قرار دارد و باز، در حالی که براساس داده‌های آماری، حجم پولی که از راه گردشگری در طول یک سال در جهان جابجا میشود حدود ۵/۲ برابر درآمد سالانه کشورهای عضو اوپک از محل فروش نفت است سهم ایران حدود یک دهم درصد است.
به منظور بررسی مشکلات فراروی این صنعت در کشور و دلایل عقب‌ماندگی آن از قافله پیشرفت گردشگری و توریسم در جهان مشکلات گردشگری و راههای مقابله با آن آشنا می شویم.
در آستانه هزاره سوم ، صنعت گردشگری به عنوان یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی در بسیاری از کشورها مطرح است و هم اکنون اقدامات گسترده ای برای توسعه این صنعت در بسیاری از کشورها آغاز شده است. براساس گزارش های سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۴ درآمدهای ناشی از صنعت گردشگری در سطح جهان از ۴۷۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۳ با ۸.۴ درصد رشد به ۵۱۴ میلیارد دلار افزایش یافته است. ایران به لحاظ جاذبه های جهانگردی یکی از ۱۰ کشور اول جهان محسوب می شود، اما درآمد حاصل از جهانگردی برای کشور بسیار اندک است.