تحقیق مقاله سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران گزارش هیئت مدیره به مجمع عمومی سالانه

مقدمه

با توجه به لازم‌الاجرا شدن قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1/9/1384 مجلس شورای اسلامی و مفاد مواد 57 و 60 قانون مذکور، گزارش حاضر آخرین گزارش مالی سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران است و تأکید می‌نماید مأموریت و مسئولیت هیئت مدیره با لازم‌الاجراشدن قانون فوق‌الذکر خاتمه یافته است.

1- تصویر کلی عملکرد

در سال 1384، نماگرهای مختلف فعالیت بورس اوراق بهادار در ادامه روند حرکتی نیمه دوم سال 1383، همچنان تحت تأثیر رویدادهای مختلف داخلی و خارجی و افزایش بی‌رویه شاخص‌ها در سال‌های قبل از روندی کاهشی برخوردار بودند و این روند، به جز دوره کوتاهی در آذرماه تا پایان سال قابل ملاحظه بود.

آمار فعالیت بورس اوراق بهادار نشان می‌دهد اگرچه در نخستین روز‌های معاملاتی در سال 1384 معیارهای عملکرد بورس با افزایش روبرو شدند، با این حال علیرغم رشد قابل‌ملاحظه اقتصادی 8/6 درصدی در سه ماه اول سال 1384 که ناشی از رشد خیره‌کننده ارزش افزوده بخش‌های صنعت، ساختمان و کشاورزی بود، تأثیر عوامل فوق‌الذکر مانع از ادامه روند مثبت شاخص‌های بورس اوراق بهادار در فصل اول فعالیت بورس در سال 1384 شد و شاخص قیمت و بازده، شاخص قیمت کل و ارزش بازار در این فصل به‌ترتیب 9/0، 2/2 و 4/1 درصد کاهش یافت.

ناپایداری بازار و کاهش شاخص قیمت، بعد از انجام انتخابات ریاست جمهوری در سوم تیرماه 1384، براساس تجربه سال‌های انتخاباتی 1372، 1376 و 1380 حاکی از اثر منفی انتخابات بر نماگرهای بورس، کاملاً قابل‌پیش‌بینی بود. از پایان خرداد تا شهریور ماه، شاخص قیمت سهام از رقم 9/423ر12 واحد به 5/411ر10 واحد برسد که بیانگر کاهش3/19 درصدی شاخص است. همچنین شاخص قیمت و بازده‌نقدی به‌عنوان نماگر بازده کل سرمایه‌گذاری بر روی اوراق بهادار با کاهش3/11 درصدی از 527ر32 واحد به 7/863ر28 واحد تغییر یافت. ارزش بازار نیز در این دوره 13 درصد کاهش یافت. این روند کاهشی تا پایان آبان ماه ادامه داشت به‌طوری که شاخص قیمت کل در پایان این ماه به 7/9788 و شاخص قیمت و بازده نقدی به 7/159ر27 واحد رسید.

به‌‌ هرحال از آذرماه سال 1384، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس[1] باعث کند شدن سرعت روند کاهشی معیارهای فعالیت بورس شد، به‌گونه‌ای که تصویب قانون بازار اوراق بهادار، تغییر سیاست‌های داخلی سازمان بورس و پیش‌بینی آزادسازی قیمت سیمان به‌دلیل ورود این محصول به بورس فلزات، باعث رشد 6/6 درصدی شاخص قیمت در آذر ماه 1384 نسبت به ماه پیش از آن شد.

در مجموع در سال 1384 بازده کل سرمایه‌گذاری برروی سهام با رقمی معادل 7/12- درصد، نسبت به سال 1383 کاهش چشمگیری داشته است.همچنین در این سال، اوراق بهادار دادوستد شده[2] از نظر ارزش و تعداد، به ترتیب 5/43 و 3/3 درصد نسبت به سال پیش از آن کاهش و افزایش یافته است. به همین ترتیب نسبت فعالیت بورس به معنای ارزش اوراق بهادار دادوستد شده به ارزش بازار با 3/33 درصد کاهش از 27 درصد در سال 1383 به 18 درصد در سال 1384 رسیده است. در همین سال با افزوده شدن 6 شرکت جدید به فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران، شمار شرکت‌های پذیرفته شده به 432 شرکت، افزایش یافت.

روند واگذاری سهام متعلق به دولت از طریق بورس اوراق بهادار تهران، در سال 1384 نیز ادامه یافت، اما به‌دلیل عدم تقاضای کافی برای سهام عرضه شده، به‌سبب مشکلاتی که پیش از این بیان شد، روند نزولی داشت. در همین راستا، در این سال تعداد 6/157 میلیون سهم به ارزش 2/652 میلیارد ریال سهام دولتی از طریق بورس عرضه گردیده که در مقایسه با سال پیش از آن، از نظر تعداد 9/76 درصد و از نظر ارزش 4/90 درصد کاهش داشته است.

جدول 1  تصویر کلی عملکرد بورس اوراق بهادار در سال 1384

شرح

واحد

سنجش

1382

1383

1384

تغییر

(درصد)

شاخص قیمت و بازده (کل)

__

9/074ر27

762ر30

8/849ر26

7/12-

شاخص بازده نقدی سهام

__

2/933ر3

1/198ر4

2/692ر4

8/11

شاخص کل قیمت

__

4/379ر11

113ر12

4/459ر9

9/21-

تعداد اوراق بهادار دادوستدشده[3]

میلیون سهم

8/878ر7

5/171ر14

7/736ر14

5/3

ارزش اوراق بهادار دادوستد شده[4]

میلیارد ریال

8/869ر66

705ر103

3/866ر58

2/43-

ارزش بازار

میلیارد ریال

8/695ر309

2/547ر387

698ر326

16-

نسبت فعالیت (ارزشی)[5]

درصد

21

27

18

37-

نسبت فعالیت (تعدادی)[6]

درصد

2/20

18

2/14

1/21-

تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده

عدد

383

426

432

4/1

ارزش سهام عرضه شده دولتی

میلیارد ریال

7/003ر9

794ر6

2/652

4/90-

تعداد سهام عرضه‌شده دولتی

میلیون سهم

4/759

682

6/157

9/76-

نسبت ارزش بازار به تولید ناخالص داخلی

درصد

2/27

*28

*19

1/32-

* براساس پیش‌بینی تولید ناخالص داخلی

2- شاخص‌های بازار سهام

شاخص قیمت و بازده نقدی (تدپیکس) به عنوان نماگر بازده کل سرمایه‌گذاری بر روی اوراق بهادار، با کاهش 7/12 درصدی از 762ر30 واحد در سال 1383 به 8/849ر26 واحد در پایان سال 1384 رسید.

چنانچه از نمودار 4 ملاحظه می‌شود، بیشترین میزان افزایش شاخص قیمت و بازده نقدی در آذر ماه بوده که با 6/6 درصد افزایش نسبت به ماه پیش از آن، به 4/937ر28 واحد رسیده است. براساس این نمودار کمترین بازده سرمایه‌گذاری نیز مربوط به تیر ماه بوده است.

شاخص قیمت (کل) تا آبان ماه سال 1384 روندی نزولی داشت به‌گونه‌ای که با کاهشی معادل 9/22 درصد از 8/701ر12 واحد در فروردین ماه سال 1384 به 7/788ر9 واحد در پایان آبان ماه رسید. در آذر ماه سال 1384 و همزمان با تغییر دبیرکل سازمان بورس، شاخص کل افزایش 3/5 درصدی نسبت به ماه قبل داشت و پس از آن تا پایان سال

[1] در این گزارش منظور از سازمان بورس، همان سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران است.

[2]  با توجه به آغاز دادوستد اوراق مشارکت شرکتی در بورس اوراق بهادار از مرداد ماه سال 1384، منظور از اوراق بهادار دادوستد شده، مجموع سهام، حق‌تقدم و اوراق مشارکت دادوستد شده است.

[3] سهم اوراق مشارکت در این تعداد 6/1 درصد می‌باشد

[4] سهم اوراق مشارکت در این ارزش 4 درصد می‌باشد

[5] ارزش اوراق بهادار دادوستد در طول دوره به ارزش بازار در انتهای دوره

[6] تعداد اوراق بهادار دادوستد شده در طول دوره به تعداد اوراق بهادار در انتهای دوره