تحقیق مقاله زندان و علوم مربوط به زندان ها

زندان و علوم مربوط به زندان ها - LE PRISON ET LES SCIENCES PENITNTIAIRES

این مقاله قسمتی از سخترانی آقای دکتر علی رفعتی بازپرس شعبه پنجم دادسرای شهرستان کرمانشاه است که دراجتماع قضاه دادگستری استان کرمانشاه ایراد شده واز طریق دفتر آموزش ورارت دادگستری به مجله رسیده است.

******

فهرست مطالب

1- تعریف

2- اشاره مختصری بجنبه تاریخی مجازات وزندان

3- سیستم های مختلف زندان

1- سیستم های قدیمی

1- سیستم زندانهای عمومی

2- سیستم انفرادی ( پنسیلوانی. فیلادلفی)

3- سیستم مابورنین

4- سیستم ایرلندی

2- سیستم های جدید:

1- سیستم تدریجی جدید

2- رژیم زندانهای آموزشی

3- رژیم زندانهائی که مبتنی براعتماد به محکوم است :

1- رژیم کارخارج اززندان توام با مراقبت

2- رژیم زندانهای باز

4- رژیم همه آزادی

5- توقیف های آخر هفته

4- بررسی وضع زندانها در کشور مترقی: ( سوئیس. سوئد.فرانسه)

6- سازمان اداره زندان درفرانسه

1- امورزندان

2- بازرسان

3- اداره کارگزینی

4- شورای اداری

5-کمیته عالی آزادی مشروط

7- بررسی مطالعاتی

5- وضع زندانها درایران

1- مقدمه

2- زندانها درتهران

3- زندانها درشهرستانها

4- زندان کرمانشاه

1- ندامتگاه مرکزی ( زندان قصر)

2- زندان قزل حصار

3- کانون اصلاح وتربیت برای اطفال بزهکار

4- بازداشتگاه شهربانی

5- بازداشتگاه کاخ دادگستری

6- زندان زنان

7- زندان قزل قلعه

8- زندان اداره گمرک وراه آهن واداره ثبت

********

1-تعریف

موضوع مقاله مربوط به زندان است که اصطلاح آن درزبان فرانسه Sciences-Penitentiaires میباشد . مسلما پس از نامبردن کلمه زندان یک تجسم ذهنی بوجود میآید که زندان عبارتست از چهاردیواری محدود ومستحکمی که درداخل آن اطاق ها وسلولهای تنگ وتاریک زیادی برای محبوس کردن گناهکاران وتبهکاران ساخته شده است وعده ای مامور مسلح باقیافه های عبوس وخشن بمراقبت اززندانیان مشغولند.

البته این تجسم ذهنی از کلمه زندان شاید صحیح باشد ولی از نظر علمی منظور ما از کلمه زندان مفهوم وسیعتری است درباره علوم مربوط بزندانها تعاریف مختلفی از طرف علمای حقوق جزا شده است چنانکه Donnedieu de vabrd آنرا (( علم اجرای احکام جزائیCuehe آنرا (( علم مجازات )) ونویسندگان معاصر دیگر آنرا ((علم درمان مجرمین )) تعریف کرده اند.

باتوجه بتعاریف فوق میتوان علوم مربوط بزندانها را بطور کلی چنین تعریف کرد:

(( علوم مربوط بزندانها عبارت از مطالعه مسائل مربوط باجرای مجازات وتطبیق دادن مجازات با مجرم وهمچنین بررسی اصولی است که رعایت آن دربهبود وضع مجرمین واصلاح وتربیت زندانیان موثر است))

قبل ازمطالعه سیستم های مختلف زندان وطرزاجرای مجازات درزمان حاضر لازم است کمی بعقب برگردیم واشاره مختصری به جنبه تاریخی مجازات وزندان نمائیم

2- اشاره مختصری به جنبه تاریخی مجازات درزندان

برخلاف امروز که هدف از مجازات اصلاح ومعالجه مجرم است سابقا تنبیه مجرمین جنبه انتقام وارعاب داشته است چنانکه دردوره انتقام فردی وجوامع اولیه اجرای انتقام غیر انسانی وحد وحصری نداشته است بطوریکه غیر از خود قاتل نزدیکان وبستگان او نیز از طرف خانواده یا طائفه مقتول مورد حمله قرارگرفته وبه قتل میرسیدند.

بعد ازدوره انتقام فردی نیز مجازات ها نسبت بطبقات مختلف متفاوت بوده معمولا برای طبقات متنفذ خفیف وافراد عادی بسیار شدید بوده است بطوریکه مجرمین درطبقات پائین اجتماع را شدیدا شکنجه داده وقطعه قطعه میکردند چنانکه دررم مجازاتهای کیفری عبارت از(دارزدن. سربریدن. بجنگ واداشتن. باحیوانات وحشی وتبعید) بود. درقدیم همچنین درقرون وسطی وتاقبل از انقلاب کبیر فرانسه . فرانسویها نیز مجازاتهای رومی را اساس قرارداده وبا جرح وتعدیل آنها را اجرا می نمودند ( درآتش انداختن . شقه کردن واعدام بوسیله سربریدن . قطع اعضاء ومجازاتهای شدید دیگر اجرا می شد)

باید متذکر شد که درقرون وسطی وتاقبل از انقلاب کبیر فرانسه قضات بمیل خودبرای یک جرم مجازاتهای مختلفی را تعیین وقضاوت طبق سیستم Inquisitoire ( تفتیش عقاید) اجرا می شد.

وضع زندانها درقدیم هول انگیزبوده است چنانکه Albert Desjardines درکتاب معروف خود بنام (( زندانها )) درسال 1885 مینویسد: زندانهای فرانسه شبیه به دخمه هائی بوده اند بسیار تنگ وتاریک ووحشتناک وبدون روزنه وهمچنین نمناک که زندانیان متخلف را بیش از گنجایش این سیاه چالها درآن زندانی میکردند وبیشتر اززندانیان دراثر کم غذائی ومرض ویا دراثر آزار وشکنجه پس از مدت کوتاهی درهمین زندانها میمردند .

براثر اجرای مجازاتهای شدید وغیر انسانی درقرن هفدهم فلاسفه ونویسندگان بزرگ مانند : میرابو، والتر، منتسکیو، ژان ژاک روسو ودید رو.. علیه اجرای این مجازاتهای وحشیانه قیام کردند وشدیدا زبان بانتقاد گشودند ودرنتیجه انتقاد همین نویسندگان انقلابی بود که درسال 1791 درفرانسه مجازاتهای غیر انسانی منسوخ وبخلاف سابق که تعیین مجازاتها بسته بمیل قاضی بود بقانونگزار واگذار گردید . همچنین قانون سال 1791 مقررداشت که مجرمین مختلف باید از یکدیگر جدا باشند قانون 1885 فرانسه آزادی مشروط را که تحول بزرگی درسیستم مجازات بود شناخت بنابراین پس از انقلاب کبیر فرانسه است که جنبه انتقامی صرف مجازات ازبین میرود ومجازاتهنا تعدیل میگردد.

4-سیستم های مختلف زندان

5-ازاوائل قرن هیجدهم سیستمهای مختلف مجازات بوجود آمد ودرکشورهای مختلف بمورد اجرا گذارده شد دراین سیستم ها تا امروز تغییرات زیادی حاصل شده وبا توجه بفلسفه (( اصلاح وتربیت ومعالجه)) مجرم که امروز هدف قانونگزاران اغلب کشورهاست رژیمهای نو ومنطقی تری که دربهبود وضع مجرم واصلاح او موثر است جایگزین سیستم های قدیمی شده است . بنابراین میتوان سیستم زندانها را که بمرورزمان تکامل حاصل کرده است بدو قسمت نمود:

1-سیستم های قدیمی

2- سیستم های جدید.

سیستم هنای قدیمی ( زندان عبارتند از:

1-زندانهای عمومی ( دسته جمعی E nprisonnement en commun

2-سیستم ابورنین -R egime auburnien

3-سیستم انفرادی( پنسیلوانی. فیلادلفی) Regime cellulaire

4-سیستم ایرلندی S S ystem Yrlanrdais

1- زندانهای عمومی( دسته جمعی

دراین نوع زندانها، زندانیان بغیر از مجرمین سیاسی، زنان، اطفال صغیر بطور دسته جمعی زندانی هستند واغلب روزها درکارگاههای عمومی کار کرده وشبها درخوابگاههای عمومی استراحت میکنند. زندانیهای عمومی بعلت عدم طبقه بندی مجرمین دارای معایب بسیاری است بدینقرار:

1-زندانهای عمومی اصولا محل مناسبی برای ترویج فساد وتعمیم افکار فاسد می باشد.

2-دراین زندانها توجهی بنوع جرم وشخصیت افراد نمیشودوهمه بطور دسته جمعی دریک محل نگهداری میگردند.

1- شیوع بیماریهای واگیرداربین زندانیهازیاد است.

2-محل مناسبی است برای همفکری وتبانی برای تشکیل باندهای خطرناک وتبهکاریهای بیشتر پس از خروج اززندان این نوع زندانها بعلت کم خرج بودن ونداشتن جای کافی برای مجرمین دراغلب کشورها وجوددارد وفقط دربعضی از کشورهای مترقی ازاینوع زندانها فقط بعنوان بازداشتگاه موقت استفاده میکنند

2-رژیم انفرادی( پنسیلوانی، فیلادلفی)

این رژیم ابتدا بوسیله W elliam Pen ( ویلیام پن) آمریکائی بوجود

آمد وازاوائل قرن هیجدهم برای اولین با درزندان های پنسیلوانیا

وسپس درزندان مخصوص فیلادلفیا اجرا گردید وبهمین دلیل بنام

رژیم پنسیلوانی یا فیلادلفی معروف گردید. تاثیر کلیسارا نیز دربوجود

آمدن وتنوسعه این نوع زندانها که آنهارا میتوان بهترین نوع زندان

برای تزکیه نفس وجلوگیری ازارتکاب جرم دانست نباید ازیاد برد،

این رژیم درفرانسه بعد از مسافرتهای ( توک کوویل Toquevelle

بوسون Baumont درسال 1831 بایالات متحده شناخته وبموقع اجرا

گذاشته شد. لکن بنا بملاحظات اقتصادی ومخارج زیاد این نوع

زندانهاازسال 1853 اجرای این سیستم موقوف ومجددا چند سال بعد

طبق قانون 1875 رژیم سلولی درفرانسه مورد اجرا واقع گردید. در

بلژیک طبق قانون 4 مارس 1870 رژیم سلولی برقراروتا سال1919

کشوربلژیک ازلحاظ داشتن رژیم سلولیدردرجه اول قرارگرفت ولی

بعد از سال 1930 که قانون دفاع اجتماعی بتصویب رسید سیستم های

مترقی جایگزین آن شده است علماء حقوق جزاایرادات وانتقاداتی

نسبت برژیم سلولی نموده اند بدینقرار:

اولا- ساختمان ونگهداری این نوع رندانها مستلزم مخارج سنگین است

که برای کشورهای فقیر امکان ندارد.

ثانیا- برای سلامتی روحی وجسمی زندانی بسیار مضراست مخصوصا

ازلحاظ روحی چون بشرذاتا اجتماعی است واگر مدتی درسلولهای

انفرادی ودوراجتماع زندگی کند دچاراختلالات روانی شده ودیوانه

میشود ونسبت باجتماع نیز بدین میگردد.

شاید بهمین دلیل است که امروزکشورهای فرانسه، ایتالیا، انگلستان از

رژیم سلولی فقط برای حبس های کوتاه مدت استفاده میکنند.

2-سیستم مختلط یا ( سیستم ابورین)

3-این سیستم ترکیبی است از سیستم سلولی وسیستم زندانهای عمومی بدین ترتیب که زندانیان روزها بطور دسته جمعی کارمیکنند وشب ها درسلول انفرادی خود بسر میبرند . این رژیم ازابتکارات شخصی بنام

(آلن لینبدر) فرانسوی است وبرای اولین باردرسال1816 درشهرابرن

(ایالات نیویورک) بمورد اجرا گذاشته شد.

این سیتم دارای محاسنی است ازاینقرار:

اولا- بعلت اینکه شبها زندانیان ازیکدیگر جداهستند فساد وجودندارد

ثانیا- برای حبسهای طویل المدت سیستم بهتری است.

5- سیستم تدریجی ایرلندی .

این سیستم ترکیبی است ازسیستم سلولی وابورنین توام باآزادی مشروط.این سیستم درسال 1828 ازطرف H .Neville ( هایدنویل) فرانسوی طرح ریزی ودرسال 1840 توسط گرانتون درزندانهای ایرلندبموقع اجراء گذارده شد، درسال1880درجزیره N orfok (نورفلاک) درانگلستان این رژیم درباره تبعیدیها اجراگردید) اساس این سیستم برمبنای خوش رفتاری زندانی وپاداش قراردارد یعنی هرچه محکوم ازخودحسن سلوک بیشتری نشان دهد بتدریج رژیم خفیف تر وبهتری درباره او اجرا میشود واورا بمرحله آزادی نزدیک تر میکند.

1-درمرحله اول محکوم باید مدتی را درسلول انفرادی( شب وروز) بطور دائم بگذراند،

2-درمرحله دوم باتوجه بحسن رفتاراو رژیم ( ابورنین) درباره اواجرا میگردد، یعنی روزها بطور دسته جمعی وهمراه با سکوت بازندانیان دیگر کارمیکنند وشبها درسلول انفرادی خود حبس میشود.

1-درمرحله سوم باتوجه بحسن سلوک او وباوآزادی مشروط داده میشود.

2-برتری وامتیاز این سیستم نسبت به رژیم های دیگر بدینقراراست:

اولا- برای محکومین خوشرفتاربهترین تشویق است وموجب تشویق سایر زندانیان میشود که برای اصلاح خود کوشش نمایند.

ثانیا- این بهترین سیستمی است که باتوجه برفتاروشخصیت محکومین درباره آنهااجراء میشود.

سیستم های جدید زندان

1-سیستم تدریجی جدید:

این سیستم باالهام از سیستم ایرلندی بوجود آمده است اجرای مجازات دراین رژیم بجای سه مرحله که درسیستم ایرلندی اجرامیشود طی چهارمرحله انجام میگیرد وهدف آن اصلاح وتسهیل بازگشت محکوم بزندگی اجتماعی است.

2 – رژیم زندانهای آمورشی:

زندان E lmira اولین زندان آموزشی است که درسال1876 درایالات متحده بنام زندان اصلاحی ایجاد شده که هدف آن تعلیمات آموزشی وحرفه ای بوده است .

دراوائل قرن بیستم دولت انگلستان با الهام از زندان E lmia درنزدیکی دهکده B orstal اقدام بساختن زندانی نظیر زندان آموزشی آمریکا نمود.

بعدا بتدریج کشورهای المان، سوئیس، سوئد، هلند، بلژیک، فرانسه اقدام بساختن زندانهای آموزشی نمودند.

هدف ازایجاد زندانهای آموزشی تسهیل بازگشت زندانیان جوان باجتماع از طریق تربیت واصلاح اطفال بزهکار از نظر اخلاقی، جسمی، آموزشی وحرفه ای میباشد. اصولا این زندانها بکسانی اختصاص داده میشود که کمتر از 21 سال داشته باشند درایران میتوان کانون اصلاح وتربیت اطفال بزهکاررا درکوی کن جزو زندانهای آموزشی وتربیتی شمرد.

2- رژیم هائی که مبتنی براعتماد بمحکوم است :

درحال حاضر اکثر کشورهای مترقی باتوجه برفتاروشایستگی مجرم ومدت مجازات ، اجرای رژیمها زندانیان ازآزادی بیشتری بهره مند میشوند این رژیمها عبارتنداز: رژیم کاردرخارج اززندان توام با مراقبت – زندانهای باز- رژیم نیمه آزادی وتوقیف های آخرهفته.

1- رژیم کارخارج اززندان همراه با مراقبت:

دراین رژیم زندانیان خارج اززندان ودرمحل های مخصوصی که اداره زندان بوجودآورده است با مراقبت وکنترل اداره ومامورین مخصوص زندان کارمیکنند نوع کارعبارتست از کارهای دسته جمعی یا کارمخصوصی که زندانی درآن تخصص دارد وبوسیله مسئولین اداره زندان نوع آن تعیین میشود از لحاظ شرائط واجرت مانند یک کارگر آزاد هستند، زندانیان حق مراوده وتماس بااشخاص خارج اززندان راندارند وباید از لباس مخصوص زندانیان استفاده کنند ، زندانیان پس از کارروزانه باید شب ها بسلول خود برگردند ، لکن درصورتی که محل کاراززندان خیلی فاصله داشته باشد درمحل برای آنها خوابگاه مخصوص برای استفاده ازاین رژیم زندانیان باید واجد شرایطی باشند بدینقرار:

اولا – ازمدت مجازات زندانی نباید بیش از 3 سال باقی مانده باشد

ثانیا- سابقه مجازاتی بیش از 6ماه محکوم نشده باشد

ثالثا- باید تعهد کند که مسئولیت خودرا درک ودارای حسن رفتارباشد.

2- رژیم زندانهای باز

دراکثر کشورهای اروپائی وامریکائی درمورد زندانیان مورد اعتماد کوشش شده است که این قبیل زندانیان بجای زندانهای سرپوشیده درزندانهای باز ودرهوای آزاد نگهداری شوند وکارکنند.

زندانهای باز بیشتر شامل مزارع کشاورزی وموسسات حرفه ایست که زندانیان روزها آزادانه درمزارع وموسسات کشاورزی بدون مراقبت کارکرده وشبها برای استراحت درخوابگاههای خوذ بسر میبرند.

این سیستم درفرانسه بیشتر نسبت بزندانیانی اعمال میشود که قسمتی از مجازات خود را درزندانهای دیگر گذرانده ودارای حسن سلوک میباشند.

درکشورهای اسکاندیناوی، مانند کشورهای سوئد ودانمارک بخاطر امتیازات زیادی که این رژیم برای اصلاح زندانی دارد مزارع وموسسات کشاورزی برای کار زندانیان درهوای آزاد بوجود آورده اند واین رژیم نسبت به اکثر زندانیان محکوم اجراء میشود.

3-رژیم نیمه آزادی

رژیم نیمه آزادی بدین ترتیب اجراء میشود که محکوم روزها بدون مراقبت بشغل عادی خود بپردازد وشب وروزهای تعطیل وبیکاری را باید درزندان بگذراند درصورتیکه درروزها وساعات مقررخود را بزندان معرفی نکرد پس از دستگیری بزندان معمولی معادل آن محکوم میشود.

این رژیم ممکن است بعنوان مرحله ای از رژیم تدریجی قبل از آزادی قطعی اجرا گردد ویا برای برحذر داشتن مجرمین کم خطر که هنوز دچار مفاسد حاصله از معایب زندانهای عمومی وتماس بازندانیان دیگر نشده انداجرا شود.

توقیف های آخر هفته بیشتر درکشورهای بلژیک والمان اجرا میشود طرز اجرای آن باینصورت است که محکومین درطول هفته زندگی عادی خود را ادامه میدهند ودرتعطیلات آخر هفته خود رابزندان معرفی میکنند( ازساعت 2 بعد از ظهر روز شنبه تا ساعت 6 صبح روز دوشنبه)

توقیفهای آخر هفته بیشتر درمنورد زندانینانی اجراء میشود که بحبسهای کوتاه مدت محکوم شده اند ومورد اعتماد هستند چنانکه درآلمان رژیم درمورد مجرمینی که مجازات آنها ازدوهفته بیشتر نباشد وهمچنین اطفال کمتر از 21 سال که مرتکب جرائم کم اهمیت میشوند اجرا میگردد.

********

برای وقوف بیشتر به طرز اجرای این تقسیم بندیها وطرق مختلفی که برای اصلاح وتربیت زندانیان درکشورهای مترقی بکاربرده میشود بعنوان مثال مختصرااشاره ای به رژیم زندانها درچند کشور مترقی مانندسوئیس، سوئد وفرانسه بعمل می آید.

زندان درسوئیس

درسوئیس ازاوائل قرن بیستم اداره وسیستم زندان دجار تحولات وپیشرفتهای زیادی شده است . امروز هدف از مجازات درسوئیس ((تربیت واصلاح مجدد زندانی بمنظور بازگشت باجتماع وشروع یک زندگی جدید شرافتمندانه است .

زندانیان درسوئیس تامرحله آزادی باید سه مرحله متفاوت را طی کنند:

1-درمرحله اول زندانی برای مدت کوتاهی تحت نظر مراکز تحقیقاتی قرارگرفته ودرسلول انفرادی بسرمیبرد وفقط روزی درحدود 2 ساعت برای استماع مطالب اخلاقی وورزش ازسلول خود خارج میگردددرحالیکه تحت مراقبت میباشد، درصورتی که زندانی دارای حسن اخلاق باشد واردمرحله دوم میشود.

2- درمرحله دوم زندانی بکارگاههای حرفه ای یا اردوی کاروارد میشود دراین مرحله نیز تحت مراقبت قرارمیگیرد ودرکارگاههای حرفه ای وکلاسهای تربیتی واموزشی نیز شرکت داده میشود.

3- درمرحله سوم بامقررات وشرائط خاصی که درراس آن شرائط حسن سلوک زندانی قراردارد باو آزادی مشروط میدهند.