موضوع: بررسی VOT همخوانهای Plosive دربافت هجایی CV
مقدمه: امروزه با پیشرفتهای به عمل آمده در زمینه علوم کامپیوتر،تحقیق در مورد مسائل علمی مختلف بسیار ساده تر و معتبرتر شده است. علوم پزشکی و توانبخشی نیز از این تکنولوژی بی‌بهره نمانده‌اند. کامپیوتر ونرم افزارهای طراحی شده در این زمینه کمک شایانی به بررسی و ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان نموده است. در واقع این نرم افزارها بستری را فراهم کرده اند که در آن بررسی و سنجش پارامترهای گفتاری و صوتی با سهولت بیشتری انجام می‌شود.
یکی از پارامترهای صوتی قابل اندازهگیری توسط نرم افزارهای کامپیوتری VOT است.
VOT عبارتست از فاصله بین انفجار همخوان plosive تا شروع آوازسازی. VOT شاخص بسیار مهمی در اختلالات گفتاری به حساب می‌آید. مثلاً VOT افراد لکنتی بیشتر از افراد عادی است و یا در افراد Aphaic ، VOT- دیده می شود.
بنابراین به دلیل اهمیت این پارامتر، امکان هنجاریابی و کمی کردن آن در علم گفتار فراهم شده است.
در این ارزیابی میزان VOT در برخی همخوانهای plosive در یک فرد نرمال مورد بررسی قرارگرفته.
متدولوژی: نرم افزار به کار رفته در این ارزیابی SFS(speech filling sys.) می‌باشد.
برای اندازهگیری VOT ابتدا میکروفون در فاصله 20-15سانتی متر دهان آزمودنی تنظیم شد و سپس Tokenهای ga, ka,da,ta, ba, pa توسط آزمودنی که دختری 23 بوده تولید و ازطریق منوی زیر ضبط شد:
Item Recard Sampling rate (10000) record tab
اطلاعات به دست آمده در فایل Hiwa و به نام 2 Najva ،save شده است.
نتایج:
- VOT همخوان های انفجاری بی واک بیشتر... از VOTهمخوان های انفجاری واکدار است.
pa ba ta da ka ga
هجاها
75 6 76 10 110 20
msec. VOT
-بیشترین VOT مربوط به همخوان /k/ می باشد.
-کمترین VOT مربوط همخوان /b/ می‌باشد.
-هر چه همخوانها خلفی‌تر باشند VOT آنها بیشتر است.
بحث: از بررسی های بالا چنین نتیجه می شود که VOT همخوانهای انفجاری بی‌واک همیشه بیشتر از انفجاریهای واکدار است. زیرا اولاً‌در همخوانهای بی واک انفجار بیشتر است ثانیاً برای تولید همخوانهای واکدار لازم است تارهای صوتی به ارتعاش درآیند بنابراین فاصله بین رهایی Articulatorها (یعنی انفجار همخوان plosive واکدار) تا شروع ارتعاش تارهای صوتی (آواسازی )بسیار کم است. در صورتیکه در همخوانهای بی واک تارآواها هیچ ارتعاشی ندارند و کاملاً به هم چسبیده‌اند تا هوای بیشتر درزیر آنها جمع شود و انفجار باشدت بیشتری صورت گیرد بنابراین VOT در همخوانهای Voiceless بیشتر خواهد بود.
هر چه همخوانها خلفی‌تر باشندVOT آنها بیشتر است. این یافته را می توان این طور توجیه کرد که همخوانهای خلفی انفجار بیشتری نسبت به همخوانهای قدامی دارند زیرا برای تولید آنها انسداد در ناحیه glott و دهان شدیدتر است .
موضوع: تعیین frequency formant واکه های زبان فارسی در بافت CVC در یک فرد نرمال
مقدمه: فورمنتها یعنی رزونانس‌های مجرای صوتی، نشانه‌های شنیداری مهمی برای شناسایی واکه ها هستند . به طور کلی، معلوم شده که سه فورمنت اول () برای شناسایی و تمایز ادراکی واکه ها کافی هستند. فورمنتها در حقیقت مضارب صحیحی از فرکانس پایه اند. از بین سه فورمنت اول، ارزش کلینیکی دارند.
با ارتفاع زبان رابطه عکس دارد یعنی هر چه زبان بالاتر رود کاهش می یابد و بالعکس. با advancement زبان رابطه مستقیم دارد یعنی هر چه زبان جلوتر باشد مقدار بیشتر خواهد بود.
با و گاهی با میزان کشیدگی لبها نسبت مستقیم دارد.
متدولوژی: به دلیل ارزش کلینیکی فورمنتها، محققین همیشه به دنبال روشها و ابزارهای بوده اند تا به کمک آنها بتوانند این پارامتر را اندازهگیری کنند. یکی از روشهایی که برای تعیین Formant frequency به کار می رود استفاده از SFS است. برای این منظور از آزمودنی (دختر 23 ساله) می‌خواهیم پس از نصب میکروفون در فاصله 15-20 cm از دهانش، هجاهای زیر را تولید کند و از طریق منوی زیر صدای او را ضبط می کنیم:
Item Record
هجاها عبارتند از:/hi:d/ ،/hed/، /ha d/، /had/، /hod/، /hu:d/
اطلاعات به دست آمده در فایل Hiwa و به نام moosavi ،save شده است.
نتایج:
/ hu:d /
/ hod /
/ had /
/ ha d /
/ hed /
/ hi:d /
هجاها
250
400
800
1000
600
250
800
800
1100
1800
2200
2400
واضح نیست
1100
2600
2600
2400
2800
بحث: می دانیم که واکه های/i/ ، /e/, /a/پیشین و واکه های /u/، /o/، /a/ پسین هستند.
به علاوه /i/، /u/ بر افراشته، /o/، /e/، میانی و /a/، /a /، افتاده‌اند. بنابراین، از آنجائیکه با افراشتگی زبان رابطه عکس دارد انتظار داریم /i/، /u/، کمترین مقدار و /a/ و /a /، بیشترین مقدار را داشته باشند. در مورد، انتظار می رود که /i/، /e/، /a /، به دلیل پیشین بودن بیشترین مقدار و /u/، /o/، /a/، به دلیل پسین بودن کمترین مقدار را داشته باشند.
علّت متفاوت بودن و برای هر واکه ای این است که مجرای گفتاری شکل پیچیده‌ای دارد و قسمتهای مختلف آن به شکل پیچیده‌ای مرتعش می شود.
ارتعاش هوا در قسمت قدامی زبان و قسمت خلفی آن کاملاً متفاوت است.
در مورد می بینم که با افزایش میزان نیز افزایش یافته است.
تمام نتایج آورده شده در جدول بالا منطبق بر توجیهات ذکر شده است.