کودکان در این دوره سنی تغییرات زیادی از لحاظ رفتاری می کنند. در این دوره کودکان مسئولیت پذیری را تجربه می کنند. طبق نظر روانشناسان مسئولیت پذیری مشخصه اصلی این دوره سنی است. در این دوره تکالیف مدرسه و کارهای خانه به کودکان سپرده می شود. علاوه بر اینها کودک می تواند مسئولیت بیشتری در مورد بهداشت خود به عهده گیرد. ولی دخالت والدین هم چنان لازم است. با این وجود به جای اجرای کارهای بهداشتی دهان والدین می توانند تنها ناظر فعال اعمال فرزندانشان باشند. در اواخر این دوره سنی کودکان می توانند خود به تنهایی مسواک زدن را انجام دهند و والدین می توانند تنها ناظر فعال اعمال فرزندانشان باشند. در اواخر این دوره سنی کودکان می توانند خود به تنهایی مسواک زدن را انجام دهند. و والدین تنها در بعضی مواقع می توانند در مسواک زدن به فرزند خود کمک کند و یا در مواردی که کودک از انجام کارهای بهداشتی سر باز کی زند. در این سن تغییرات رفتاری تغییرات زیادی از لحاظ ادراکی روانی و اجتماعی در کودک و محیط اطرافش روی می دهد.
تغییرات ادراکی: * J.R. Pinkham (cognitive)
به راحتی می توان در شرح درجاتی باورنکردنی از شناخت که کسب می شود، (انطباق ها و تغییرات خردمندانه که در کودک از 6 تا 12 سالگی ایجاد می شود)نوشت. ظرفیت ذهنی به میزان بسیار زیادی رشد می کند. به عنوان مثال در سن 12 سالگی کودک می تواند بر کاغذ یا بطور ذهنی سفر مارکوپولو را به خاطر بیاورد. در سن 6 سالگی فرضیه یک مرد باستاتی از ایتالیا که به چین مسافرت کردن قابل توجه نیست و احتمالاً در ذهن قابل نگهداری نمی باشد.
در سال 1970، White چنین نتیجه گیری کرد که بین سنین 5 و 7 سالگی سازماندهی مجددی در CNS (سلسله اعصاب مرکزی) رخ می دهد که علت افزایش شدید توانایی کوشش و پشتکار در انجام یک وظیفه و توجه در باره یک مشکل است. شکی نیست که دامنه توجه کودک پس از 7 سالگی به میزان زیادی بیش از کودک زیر 5 سال است.
سالهای مدرسه یعنی 6 تا 12 سالگی سالهایی هستند که کودک باسواد می شود. پیش از 6 سالگی معدودی از کودکان می توانند بیش از نقاشی اسم خود کاری بکنند. پس از 12 سالگی اکثریت کودکان دستیابی مناسبی به دستور زیان و نحو یافته اند و توانایی ایجاد ارتباط گفتاری و نوشتاری با درجه عقلائی در حال افزایش را دارند. در برخی بخشهای دنیا غیر معمول نیست که کودکی 12 ساله زبان دومی را به روانی آموخته باشد.
طبق نظریه پیاژه، سنین بین 6 تا 12 سالگی شدیداً نزدیک سومین مرحله تکامل عمده ادراک، فاز عملیات واقعی (concrete operations) است. برطبق نظر پیهژه 4 دوره مهم تکامل هوش عبارتند از:
1-حسی – حرکتی: تولد تا 18 ماهگی (Sensorimotor)
2-پیش عملیاتی: 18 ماهگی تا 6 سالگی (Preoperational)
3-عملیات واقعی 6 تا 12 سالگی (concrete operations)
4-عملیات انتزاعی: 12 سالگی و بالاتر (Formal operations)
مراحل رشد از نظر پیاژه
پیاژه جریان رشد ذهنی را بر حسب تغییرات پیش رونده در ساختهای شناختی تبیین می کند. همه کودکان ممکن است در یک سن مشابه از این مراحل گذر نکنند؛ اما همگی آنان این مراحل را به ترتیبی یکسان پشت سر می گذرانند. اکتسابهایی که در مراحل اولیه صورت می گیرند برای اکتسابهای مراحل بعد ضروری هستند و بعضی از فرایندهای ذهنی نخستین ممکن است تا مراحل بعدی رشد ادامه یابد. این مراحل به هیچ وجه از یکدیگر جدا نیستند بلکه متضمن تغییراتی تدریجی و پیوسته هستند.
پیاژه برای رشد ذهنی چهار مرحله اصلی را برمی شمرد: مرحله حسی-حرکتی، مرحله پیش عملیاتی، مرحله عملیات عینی، و مرحله عملیات صوری.
کودکان که در آغاز همچون موجودات زنده ای که در رویارویی و شناخت جهان اطرافشان ناتوان از تفکر و تنها به حواس و فعالیتهای حرکتی وابسته اند ضمن گذر از این مراحل به افرادی تبدیل می شوند با انعطاف پذیری زیاد در تفکر و استدلال انتزاعی.