جمله موضوعهای نگران کننده در عصر حاضر، توسعه آسیبهای اجتماعی بویژه موادمخدر میباشد که مراکز آموزشی «مدارس و دانشگاهها» را درنوردیده و به یکی از چالشهای فرا روی متولیان و دستاندرکاران امر آموزش و تربیت تبدیل شده است. بر این اساس به جای هرگونه انکار کتمان و دست روی دست گذاشتن، ضرورت شناخت صحیح پدیده آسیبها تجزیه و تحلیل روند آنها و ارائه نسخههای کاربردی لازم و عملیاتی نمودن آنها، از جمله موضوعاتی است که میتواند در جهت مهار و کنترل آسیبها مسئولین جوامع را موفق سازد.
نتایج تحقیقات صورت پذیرفته و مراتب اعلامی از سوی مسئولین وزارتخانههای آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری حکایت از این واقعیت دارد که سیستم آسیبهای اجتماعی با حرکت منسجم و هوشمندانه، نوجوانان و جوانان این مرز و بوم را نشانه روی نموده است. بطوریکه بر اساس اعلام رسمی متولیان ذیربط در سال تحصیلی 1382 1381، 3/13 درصد دانشآموزان مقاطع سوم راهنمایی و متوسطه در معرض خطر مصرف موادمخدر بودهاند. ضمن آنکه 69/20 درصد دانشجویان ورودی سال تحصیلی 8483 دانشگاههای تابع وزارت علوم در معرض خطر مصرف موادمخدر قرار داشتهاند. قابل ذکر است بر اساس آخرین یافتههای پژوهشی منتشر شده از سوی دفتر مرکزی مشاوره وزارت علوم در خصوص شیوع مصرف مواد در دانشجویان دانشگاههای تابع وزارت علوم در شهر تهران در سال تحصیلی 8584 حکایت از این موضوع دارد که 17 درصد دانشجویان مشروب و 3/2 درصد تریاک و 2/2 درصد حشیش و 7/0 درصد قرصهای اکس و شیشه و 2/0 درصد هروئین و کراک را قبل از ورود به دانشگاه تجربه کردهاند
ارتباط با دوستان و همسالان ناباب
2. کاهش کنترل خانوادگی
3. آلوده بودن فضای مدارس مزبور
4. آلوده بودن فضای محلههای موصوف
5. کاهش عزت نفس و پایین بودن خودباوری
6. ضعف اعتقادات دینی
در همین راستا مهمترین عوامل تأثیرگذار بر مقیاس در معرض خطر مصرف موادمخدر دانشجویان نیز عبارتند از:
1. وجود افراد مصرفکننده در شبکه دوستان و خویشاوندان
2. ضعف عملکرد آموزشی
3. وجود خانوادههای پرجمعیت و گسسته
4. ضعف گرایشان دینی
5. ضعف در پایگاه اقتصادی و اجتماعی
6. فقدان حمایت اجتماعی مناسب
7. کسب شادی و نشاط
8. دوری از استرس و اضطراب
با امعان نظر به مؤلفههای فوقالاشاره، ضرورت توسعه و تقویت فعالیتهای پیشگیری از مصرف موادمخدر در سطح مراکز آموزشی (از دوران مهد کودک تا آموزش عالی) بصورت پیوسته، منسجم و برنامهای امری بدیهی میباشد تا بدین ترتیب شاهد مصونسازی یک سوم جمعیت کشور که آیندهسازان ایران اسلامی هستند، باشیم.
. توجه به برنامههای اطلاعرسانی و آگاهسازی بصورت آرام، مستمر و عمیق راجع به عوارض، پیامدها و تبعات سوء مصرف موادمخدر صنعتی و شیمیایی و طبیعی با هدف ارتقاء سطح آگاهی دانشآموزان و دانشجویان متناسب با سن تقویمی و عقلی آنان.
2. توجه به برنامههای آموزشی با رویکرد آموزش مهارتهای زندگی بالاخص آموزش مهارتهای: حل مسأله تصمیمگیری ارتباطات فردی و اجتماعی تفکر و خلاقیت مقاومت در برابر خواستههای نامشروع دیگران و نه گفتن ابراز وجود مهارت تقویت معنویت و موضوعات دینی مهارت مراقبت و صیانت جنسی مهارت خودکنترلی و خویشتن نگهبانی مهارت استفاده مناسب از زمان و غنیسازی اوات فراغت خودشناسی و تقویت عوامل محافظتکننده و نفی رفتارهای پرخطر و ایجاد نگرش منفی نسبت به مصرف مواد اعم از سیگار قلیان الکل مواد صنعتی و شیمیایی و طبیعی در کلیه مقاطع مهد کودک ابتدایی راهنمایی دبیرستان و دانشگاه با رعایت متغیرهای سن جنسیت موقعیتهای فرهنگی و اجتماعی و با نیازسنجی مخاطبین در ابعاد مختلف شناختی نگرشی و مهارتی با هدف ایجاد رفتارهای مثبت در گروههای سنی مختلف و مصونسازی اقشار دانشآموزی و دانشجویی از آسیبهای اجتماعی و موادمخدر.
3. ترویج فرهنگ سلامت از طریق تقویت فعالیتهای جایگزین بویژه برنامههای ورزشی هنری اردوهای تفریحی برای غنیسازی اوقات فراغت گروههای سنی و بسط و گسترش روحیه نشاط شادابی و امیدواری در جامعه.
4. توسعه اقدامات مشاورهای بویژه مشاورههای تلفنی و رایانهای و ارائه خدمات حمایتی و گسترش فعالیتهای مددکاری بویژه برای دانشآموزان و دانشجویان در معرض آسیب.
5. تقویت کانونها و تشکلهای دانشآموزی و دانشجویی برای انجام برنامههای مؤثر پیشگیری از آسیبهای اجتماعی و موادمخدر و تلاش برای ایجاد جنبش فراگیر اجتماعی پیشگیری از مصرف مواد.
6. تولید برنامههای جذاب از طریق انجام کارزار و عملیات رسانهای (Media Campaign) شامل تهیه و تولید مستمر برنامههای دیداری (تلویزیون تئاتر سینما) شنیداری (رادیو) نوشتاری (کتاب بروشور نشریه تراکت) الکترونیکی (لوحهای فشرده ایجاد تالارهای گفتگوی مجازی (Chatroom) در خصوص پیشگیری و ضد الگو نشان دادن مصرف و خرید و فروش مواد و همزمان ارائه مدل و سبک مطلوب زندگی در عصر پیچیده هزاره سوم.