مقدمه :
خانواده اولین جایی است که نو زاد ادمی پا به عرصه ی وجود می گذارد وتعامل وهم اندیشی اجتماعی شدن را در انجا و از دامن مادر می آموزد و به همراه سایر اعضای خانواده پرورش می یابد .همین دلیل لازم است تا والدین ودر مرتبه ی بعد سایر اعضای خانواده یا نیاز های روانی تیپ شخصیتی کودکان وبه طور کل تحولات جسمانی و روانی انان روش ها و اصول تربیت و ارضای نیاز ها آشنا باشند تا بتوانندتامین بهداشت روانی و تربیت انسانهای سالم از بعد روانی جسمی و ذهنی و افرادی پر طراوت و با امید پرورش داده و وسیله ی جامعه ای سالم را پایه گذاری کنند. زیرا جامعه ی سالم به وسیله ی انسان های سالم به وجود می‌آید.
تعریف بهداشت روانی :
بهداشت روانی فقط منحصر به تشریح علل مختلف رفتار نبوده بلکههدف اصلی آن پیش گیری از وقوع نارا حتی ها می باشد پیش گیری به معنای وسیع آن عبارت از به وجود آمدن عواملی که مکمل زندگی سالم و طبیعی باشد به علاوه درمان اختلالات جز این رفتار به منظور جلو گیری از بیماریهای شدید روانی . بهداشت روانی نه تنها علا قه مند است بداند که گونه رفتار بشر به وجود می آید بلکه مایل است بفهمدکه این دلیل مهم چیست.
اهمیت و ضرورت بهداشت روانی :
سلامت روانی چیزی بیشتر از فقدان ناتوانی و یا بیماری روانی است. اغلب مردم ار اهمیت حفظ سلامت جسمانی خود آگاهند اما تعداد کمی از مردماز اهمیت حفظ بهداشت روانی خود واقف هستند. سلامتحسمانی یا ضربات وصدمه ی وارد به آن یا زخم ها و ناراحتی های آ» قابل مشاهده است به همین دلیل هم مردم بیشتر تو جه می کنند و هم پزشک به راحتی درمان می کند ولی بیماری روانی و یا عدم بهداشت روانی قابل مشلهده نیست به همین دلیل با وجود این که در قرن حاضر از فراوانی بسیار بالایی در بین مردم شایع است ولیکن توجه کمتری به آن می سود به طوری که رئس اداره سلامت روان وزارت بهداشت و درمان ایران در روز نامه ی همشهری اعلام می کند.
اصول بهداشت روانی :
چنانچه قبلا ذکر شد هدف اصلی بهداشت روانی پیشگیری است واین منظور به وسبله ی ایجاد محیط فردی و اجتماعی مناسب حاصل می گردد.
اصول اساسی بهداشت روانی عبارت اند از :
1. احترام فرد به سخصیت خود و دیگران.
2. شناختن محدودیت ها در خود و دیگران
3. دانستن این حقیقت که رفتار انسان معلول عواملی است.
4. آشنایی به اینکه رفتار هر فرد تابع تمامیت وجود اوست نه قسمتی.
5. آشنایی احتیاجات و محرکهایی که سبب ایجاد رفتار و اعمال انسان می گردد.
6. آشنایی استعدادها و قابلیتها و توانمندی های خود .
شناختن محدودیت های خود :
یکی دیگر از اصول بهداشت روانی رو به رو شدن مستقیم شخصی با واقعیت‌های زندگی است.برای رسیدن به این مقصود نه تنها لزم است که عوامل خارجی مؤثر بر روان و رفتار را شناخته و بپذیریم بلکه ضروری است تا شخصیت خود را آن طورکه واقعا است نیز قبول کنیم.کشمکش و خصومت با واقعیت اغلب سبب بروز اختلال روانی می گردد شخصی سالم در عین حالی که از خصوصیات مثبت و برجسته ی خود استفاده می کند به محدودیت ها و نواقص خود نیز آشنایی دارد و برای رفع آنها تلاش می کنند.
همان گونه که ناراحتی های جسمانی اختلالات روانی را باعث می شود بالعکس نارسانایی های روانی نیز سبب بروز علائم جسمانی خواهد شد.
هنگامی که احساس می کنیم نمی توانیم هیجانی رامستیما ابراز دهیم برای رهایی از فشار روانی حاصل بهتر است راهی برای برون ریزی آن هیجان پیدا می کنیم مثلا پیاده روی طولانی ، بازی کردن و ....
بهداشت روانی و خانواده :
خانواده به عنوان مقدس ترین و مهمترین نهاد اجتماعی کانونی است که به تعبیر قرآن مجید زن و شوهر و فرزندان در ان آرامش می یابند و بین آنها دوستی بر قرار می شود.
بهداشت روان در خانواده در مفهوم گسترده ی خود کمک به افراد خانواده را هدف قرار میدهد تا هر چه بیشتر رشد و تکامل یابد.
از تمامی استعداد ها و قابلیت های خود در این راه بهره جویند و موفق تر و شاداب تر باشند و زندگی سازندده ترو معنی دار تری را به وجود آورد و از سلامت روان و جسم بر خوردار شوند محیط خانواده برای هر یک از ما نز دیک ترینو مداوم ترین ارتباطات اجتماعی را فراهم می سازد .
تاثیرخانواده بر خصوصیات شخصی و روانی افراد بسیار وسیع و پایدار است بنابراین نوع و کیفیت رابطه بین زن و شوهر و شبکه ارتباطی بین والدین و فرزندان از عوامل موثر وتعیین کننده در خوشبختی افراد در زندگی است .
خانواده جایگاه مهمی در رشد شخصیت افراد دارد . اغلب افراد دچار مشکلات مختلف شخصیتی و روانی که فاقد بهداشت و سلامت روانی هستند از خانواده های نا سالم برخاسته اند. از این رو در تامین بهداشت روانی افراد ٬ خانواده جایگاه مهمی دارد و ضروری است راهکارهای مناسب در تامین بهداشت روانی خانواده شناسایی و به مرحله اجرا گذاشته شود. در این راستا ضروری است عواملی که مخل بهداشت روانی خانواده ها هستند شناسایی و روشهای مقابله با آنها توصیه گردد.روشن است عدم تامین بهداشت روانی خانواده ٬ تلاشهای فردی برای رسیدن به اهداف و پیشرفتهای فردی و اجتماعی را با مانع روبرو خواهد ساخت.