مقدمه
عزت نفس بر فرایندهای شناختی ، گرایش ها ، نیازها ، علایق ، آرمان های فردی فرد اثر گذار و اثر پذیر است . پیشرفت تحصیلی نیز می تواند متأثر از میزان عزت نفس دانش آموز باشد . الیس پاپ و همکارانش دریافته اند که بین عزت نفس مثبت نمره های بالا در مدرسه ها ، رابطه های مستقیمی وجود دارد . عزت نفس یک جنبه ی مهم در کارکرد یا کنش کلی فرد بوده و با زمینه های دیگری چون سلامت روانی اجتماعی و عملکرد تحصیلی او در ارتباط است . افردای که دارای عزت نفس پایین تری هستند ، نسبت به آنانی که که عزت نفس بالاتری دارند بیشتر تحت تأثیر رابطه های قانع کننده قرار می گیرند و بیشتر به همرنگی و همنوایی در موقعیت های اجتماعی تن در می دهند .
عزت نفس از خصوصیات شخصیتی هر فردی می باشد که برای ارزشیابی و قضاوتی به نسبت پایدار برای او نسبت به خود ، دلالت دارد که از تولد تا بزرگسالی علاوه ب تأثیر پذیری کوچک از روند رشد جسمانی ریا، پیشرفت تحصیلی و . . . قرار می گیرند .
***بیان مسئله
عزت نفس به ارزیابی و قضاوت فرد نسبت به کلیه ارزش های خود اطلاق می شود که این جنبه از عزت نفس سایر جنبه های را در خود دارد و به آن ها نوعی وحدت و یکپارچگی می بخشد . فردی که عزت نفس کلی مثبت دارد از کلیه ی جهات بدنی ، اجتماعی ، خانوادگی و تحصیلی خود را مطلوب و خوب می داند . از نگرش مثبت خود را از واکنش مثبت اعضا خانواده ، همسالان مطمئن و توانایی های بدنی خود کسب نموده است ، چنین فردی بهتر می تواند با مشکل خود مقابله کند .
***تعریف
می خواهیم رابطه ی بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را بدانیم . به نظر می رسد که رابطه ی بین پیشرفت تحصیلی و عزت نفس یک رابطه ی دو طرفه باشد . یعنی از طرفی داشتن عزت نفس موجب پیشرفت تحصیلی می گردد ، چرا که در باور داشتن خود و برداشت مثبت از خویشتن در یادگیری ، انگیزه برای تحصیل و . . . اثر گذاشته و موجب پیشرفت تحصیلی می گردد . . . و از طرفی دیگر موفقیت های تحصیلی در رسیدن به اوج در کار آموزش موجب افزایش عزت نفس می شود . بسیاری از روانشناسان معتقدند که بین این دو متغیر ( عزت نفس و پیشرفت تحصیلی ) رابطه ی تنگاتنگی وجود دارد ، طوری که می توان با افزایش یا کاهش در یکی از آا ها متغیر دیگر را نیز دستخوش تغییر داد .
***اهمیت و ضرورت تحقیق
روشن است که انجام هر تحقیق و در هر زمینه اهمیت و ضرورت خود را دارد ، مطالعه و تحقیق در زمینه ی عزت نفس و رابطه ی آن با پیشرفت تحصیلی به ما می گوید و نشان می دهد که کسانی از لحاظ عزت نفس در حد بالایی هستند در آنان خلاقیت ، استقلال و احساس ارزشمندی بیشتری وجود دارد و کمتر تحت تأثیر و نفوذ عاول های محیطی قرار می گیرند و جامعه ای که افراد آن از عزت نفس بالا و احساس مسئولیت برخوردار باشند ، در مقابل فشارهای روانی ، تهدیدها و واقعیت ها ، مقاوم و پایدار خواهند بود ، به ما می گوید که عزت نفس برای جوانان و نوجوانان و برای همه و همهی اهمیت اساسی دارد و باید در ارتقاء آن کوشا باشیم .
***سؤالات تحقیق
برای سؤال تحقیق از کلمه ی تحقیق ( آیا ) استفاده می کنیم مثلاً می گوییم :
- آیا بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد ؟
- آیا عزت نفس فقط در زمینه ی تحصیلی باعث پیشرفت خواهد شد ؟
- آیا عزت نفس در **** اخلاق و رفتار افراد تأثیر دارد ؟
***فرضیه ی تحقیق
در فرضیه ی تحقیق ما از کلمه ی ( بین ) استفاده می کنیم مثلاً برای فرضیه ی تحقیق می گوییم که بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد .
1– بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رایطه وجود دارد ، هر چه عزت نفس بالا باشد پیشرفت تحصیلی نیز بالا می رود . بر این فرض رابطه ی این دو همبستگی مثبت است و بر عکس اگر عزت نفس به هر دلایلی پایین باشد میزان پیشرفت تحصیلی هم افت خواهد کرد .
***تعاریف مفهومی و عملیاتی
تعاریف مفهومی عزت نفس : عزت نفس یکی از ویژگی های شخصیت فرد است که بر ارزشیابی و قضاوت نسبتاً پایدار ( مثبت یا منفی ) نسبت به خود دلالت می کند .
پیشرفت : یعنی درجه ی ارتقاء بالا رفتن در هر مرحله ای از زندگی .
پیشرفت تحصیلی : یعنی درجه ی ارتقاء و بالا رفتن در مراحل تحصیلی از ابتدائی تا دوران دانش آموزان .
تعاریف عملیاتی : تحقیقات نشان داده که دانش آموزانی که از لحاظ عزت نفس در حد بالایی هستند معدل آن ها بین 17 تا 18 به بالا می باشند و نمره ی آن ها از 17 به بالا می باشد .
***دیدگاه نظری
مربیان ، والدین و رهبران جاری و دولتی همگی بر این امر اتفاق نظر دارند که ما نیاز به پژوهش اشخاصی با عزت نفس سالم و بالا داریم ، افرادی که با خصوصیات مدارا و احترام قائل بودن به *** دیگران مشخص می گردند و افرادی که مسئولیت اعمالشان را می پذیرند ، دارای انسجام هستند ، به موفقیت های خود مباهات می کنند ، خود انگیخته اند ، تمایل به ریسک کردن دارند ، انتقاد پذیر هستند ، قادر به دوست داشتن و دوست داشته شدن اند ، حویای چالش و برانگیزش ناشی از پیگیری اهداف ارزنده و دشوارند و بر زندگیشان احاطه و کنترل دارند . به عبارت دیگر ما نیازمندیم تا به رشد اشخاصی که واجد عزت نفس سالم و اصیل هستند ، کمک نماییم ، چرا که آن ها کسانی هستند که به وجود خود به عنوان یک تأیید کننده ی زندگی ، فردی سازنده ، مسئول و مطمئن اعتماد می کنند .
تعریف متعددی از جانب محققین در مورد عزت نفس صورت گرفته است که جهت روشن شدن مفهوم آن لازم است تعدادی از آن ها را ذکر کنیم تا نتیجه ی مناسبی حاصل گردد .
کوپر اسمیت عزت نفس را یک قضاوت شخصی در مورد ارزش و مقبولیت خود می داند که در نگرش او ظاهر می شود . ( *** 1?7? )
والدلر بکلر عزت نفس را داشتن احساس خوب نسبت به خود ، دوست داشتن خود و دوست داشته شدن و رفتار مناسب دیگران نسبت به او ، احساس راحتی ، احساس توانایی و موفقیت در رهبری می داند ( ستوده ، 1?7? ) عزت نفس می تواند به عنوان احساس یک فرد درباره ی شایستگی و ارزشمندی خود تعریف شود .
***پروژه های انجام شده در داخل کشور :
1 ) افتخاری تحقیق تحت عنوان « بررسی میزان همبستگی عزت نفس و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر » به انجام رساند ، وی از طریق محاسبه همبستگی بین نمرات عزت نفس و میانگین سه ترم تحصیلی دانش آموزان دریافت که رابطه ی مثبتی در حد ?% بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی وجود دارد .
? ) معتمدی : در پایان نامه ی کارشناسی ارشد خود با عنوان « بررسی و مقایسه ی عزت نفس دانش آموزان دختر و پسر ورزشکار و غیر ورزشکار دبیرستان های قوچان » دریافت که بین عزت نفس دانش آموزان پسر و دختر ورزشکار تفاوت معناداری وجود دارد ، و نیز بین عزت نفس دانش آموزان پسر و دختر غیر ورزشکار تفوت های معناداری وجود دارد .
?) مدیری : در پایان نامه ی خود تحت عنوان « بررسی ارتباط بین استاد ، عزت نفس و وضعیت اجتماعی – اقتصادی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پسر سال سوم تجربی دبیرستان های اهواز به صورت جداگانه و ترکیبی دریافت که بین عزت نفس و انگیزه ی پیشرفت یک رابطه ی معناداری وجود دارد ، در حالی که بین عزت نفس و جنسیت دانش آموزان دبیرستانی ارتباط معناداری وجود ندارد .
4) مهدویان ، در مطالعه روی 900 نفر از دختران و پسران سال سوم متوسطه ی شهر مشهد به این نتیجه دست یافت که عزت نفس در مقایسه با مرکز کنترل ، ارتباط شهری با پیشرفت تحصیلی دارد و این ارتباط در دختران بیشتر از پسران است . همچنین پسران در مقایسه با دختران از مرکز کنترل درونی و عزت نفس بالاتری برخوردارند .
***پژوهش های انجام شده در خارج از کشور
1 ) مطالعات دایلسر ( 19?4 ) نشان می دهد که پیشرفت تحصیلی بر سطح عزت نفس مؤثر است . ( به نقل از فتحی 1?8? )
?) رونبرگ ( 19??) دریافت افرادی که عزت نفس کمی دارند ، تمایل به کارهای اجتماعی و نقش های رهبری دارند . همچنین افراد با عزت نفس بالا ، احساس مسئولیت تمرکز در کار ، احساس امنیت و عدم وابستگی می نمایند .
?) بیلز ( 19?9) در پژوهش خود دریافت که پیشرفت تحصیلی بر سطح عزت نفس مؤثر است . ( به نقل از فتحی 1?8? ) .
4) کوپر اسمیت (19?9) در پژوهش خود به بررسی ارتباط بین عزت نفس با پیشرفت تحصیلی پرداخت و به این نتیجهدست یافت که عزت نفس با پیشرفت تحصیلی ارتباط مثبت دارد . ( به نقل از مفتاح 1?81) .
?) زیلسر و آل ( 19?9) دریافتند که عزت نفس بالا ، بیانگر پذیرش اجتماعی و ثبات بیشتر در رفتارها و نیز موفقیت بیشتر را سبب می شود .
?) کوپر اسمیت ( 19?7) در بررسی های خود در مورد افرادی که عزت نفس پایین داشته اند ، علائمی شکایت جسمانی ، افسردگی ، اضطراب ، کاهش سلامت عمومی بدن ، بی تفاوتی ، احساس تنهایی ، تمایل به اسناد شکست خود به دیگران ، عدم رعایت شغلی ، کاهش عملکرد ، عدم موفقیت آموزشی را گزارش داده است .