تحقیق مقاله زندگی نامه وطبیعت درشعر نیما

زندگینامه نیما و ....

گنجشک یوش !

- پسرک نادان ! با تو هستم . همان جا بمان !

- نمی خواهم . من درس نمی خوانم .

- مگر با تو نیستم ؟ چرا فرار می کنی ؟ من پای دویدن ندارم .

اما علی ، کودک ریزاندام یوش ، بی توجه به فریادهای آخوند مکتبخانه ، دمپایی هایش را از پا در آورده ، توی دستهایش کرده است و مثل باد در میان کوچه باغ ها می دود . پیرمرد چند قدم دنبال او می دود و زود از نفس می افتد . دست به دیواری می گیرد ، نفسی تازه می کند و دوباره شروع به دویدن می کند . پیرمرد طومار تا شده بلندی در دست دارد . طوماری از نامه های اهالی که آن ها را با دست خود به هم چسبانده است . طومار مثلا کتاب فارسی بچه هاست . همه بچه های مکتبخانه طومارهایشان را خوانده اند و خط به خط آن را حفظ کرده اند ؛ همه و همه غیر علی ؛ و حالا پیرمرد اصرار دارد او را به دام بیندازد . او با خود فکر می کند : (( بالاخره یک نفر باید به این پسره سر به هوا سواد یاد بدهد . ))

علی در میان کوچه باغ ها می رود و پیرمرد همچنان سر در پی او دارد . سرانجام در کوچه باغی بن بست ، طفل گریز پای مکتبخانه در دام گرفتار می شود و معلم با ترکه به جانش می افتد . علی مثل گنجشک به دام افتاده ، نفس نفس می زند . قفسه سینه لاغر و استخوانی اش با هر نفسی که می کشد ، بالا و پایین می رود . پیرمرد ترکه را با شدت بالا می برد .

علی می ترسد و خودش را مچاله می کند . اما ترکه آرام روی تنش فرود می آید . تمام تن او یکپارچه خیس از عرق است . یک ترکه محکم کافی است تا فریادش را به آسمان بلند کند .

- پسر جان ، تو باید این ها را بخوانی و حفظ کنی . می فهمی ؟

- نمی خوام . حفظ نمی کنم . نامه به چه دردم می خورد ؟

و معلم این بار ترکه را قدری محکم تر بر پشت عرق کرده او فرود می آورد . علی فریادی می کشد و از صدای او ، کلاغ ها و گنجشک های باغ همسایه از روی شاخه های درختان پر می کشند و در آسمان به پرواز در می آیند . او چاره ای ندارد ؛ باید قبول کند . ناچار سر تکان می دهد و در حالی که عرق صورتش را با پشت آستین پیراهنش پاک می کند ، می گوید : (( خب ، باشد . بده بخوانم . ))

پیرمرد خوشحال می شود. لبخندی می زند و دستی بر سر او می کشد:((آفرین پسر خوبم )). بعد طومار نامه ها را به طرف علی دراز می کند . علی طومار را می گیرد و شروع به خواندن می کند : (( گاو شیر علی دیروز مرد . پسر خاله زیور داماد شد . حیدر تت… ))

خواندن را قطع می کند و رو به پیرمرد می پرسد : (( ای جایش را بلد نیستم سخت است . )) پیرمرد سر جلو می آورد تا نوشته نامه را برایش بخواند . ناگهان علی طومار را روی صورت پیرمرد می اندازد و در یک چشم به هم زدن پا به فرار می گذارد . پیرمرد بیچاره دیگر نای دویدن ندارد . دستش را به دیوار کاهگلی باغ می گذارد و می نشیند . علی با پای برهنه در کوچه می دود و پیرمرد در حالی که سر تکان می دهد ، دور شدن او را تماشا می کند . صدای خنده های کودکانه ای در میان درختان می پیچد و به گوش پیرمرد می رسد . یک جفت دمپایی لاستیکی لا به لای علف های نهر میان کوچه گیر کرده است .

هیچ چیز نمی تواند گنجشک بی قرار یوش را در میان یک چهار دیواری اسیر کند . او زاده دامنه کوه های کپاچین است . همسفر رودها و همنشین قله های سر به فلک کشیده است . عقاب های دره ها نام او را می دانند . نامش علی نوری ( اسفندیاری ) است و در اواخر آبان سال 1276 در پاییز با شکوه و طلایی رنگ یوش ، در حوالی نور مازندران چشم به دنیا گشوده است . پدرش ابراهیم نوری و مادرش طوبی فتاح است .

ابراهیم نوری یا ابراهین خان عظام السلطنه از حامیان شجاع مشروطه خواهان بوده و با تأسیس انجمن طبرستان به همراه امیر مؤید سواد کوهی ، یکی از مؤسسان ((کتابخانه ملی )) در بیدار کردن فکر مردم آن دوره برای انقلاب ، تأثیر فراوانی داشته است . مادرش نیز دختر حکیم نوری ، دانشمند بزرگ است .

بعدها این طفل بی تاب کوه و صخره و جنگل ، نیما نام می گیرد . نامی که در زبان طبری ، معنایی با شکوه دارد ؛ کماندار برگزیده ! . نیما پسر بزرگ خانواده است ؛ خانواده ای با دو پسر و سه دختر .

نیما تا حدود پانزده سالگی در یوش می ماند . در این دوران ، ذهن بی تاب او درگیر تخیلات گوناگون است . گاه هوس می کند مورخ شود . گاه نقاش می شود و گاه … حس می کند همه گونه قوه خلاقی در او وجود دارد . تمام آشنایان و بستگانش او را تحسین می کنند . همه حس می کنند که در وجود این طفل بی قرار ، یک روح اخلاقی رو به کمال وجود دارد ؛ یک قلب پاک . او در همین سال ها ، یعنی در پانزده سالگی ، به تشویق پدرش برای ادامه تحصیل راهی تهران می شود .

خداحافظ یوش !

شب با جیرجیرک ها درهم آمیخته است . مهتاب بر سر روی دهکده نقره می پاشد . قله های با شکوه کوه ها ، در تاریکی ، سایه ها و هم آلودشان را در دره های عمیق پهن کرده اند . ماه، این تنها با شکوه شب ها ، به موسیقی چشمه ها و نهر ها دل سپرده است . همه جا آرام است . تنها صدای غریبه ای که آرامش شب را به هم می زند ؛ صدای قدم های آرام اسب کهری است که از میان صخره ها به گوش می رسد . مردی دهانه اسب را به دست گرفته و پسری سوار اسب است . مرد آرام می گوید : (( پسرجان ! حالا می روی درس بخوانی . فراموش نکن که تو اهل کوهپایه هستی و باید قوی بار بیایی . ))

پدر نگران پسر است ؛ نگران نیما . او دوست دارد فرزندش سرد و گرم روزگار را بچشد ؛ اهل شکار و بابانگردی باشد . دوست ندارد او را راهی خیابان های سرد و بی روح شهر کند ؛ اما چاره ای ندارد . فرزندش باید درس بخواند . باید باسواد شود . نیما بغض کرده است . دلش نمی آید از کوه جدا شود . می داند سنگ در کوه جزئی از کوه است . اگر از کوه جدا شود ، پاره سنگی بیش نیست ؛ پاره سنگی در دست های کودک سرنوشت که به هر کجا می تواند پرتاب شود . او می داند که در شهر ، رودها و جنگل ها و پرندگان یوش در پشت ابرهای خاطره به فراموشی سپرده می شوند . همه این ها را می داند ؛ اما چاره ای ندارد . باید برود ؛ چون پدر این چنین خواسته است . چون سرنوشت برای او این گونه رقم خورده است . دقائقی بعد ، اسب باسوار مدتی در سایه سنگ های بلندی در دماغه کوه می ایستد . پدر ، پسر را درآغوش می کشدو بعد اسب کهردر میان دره های پرپیچ و خم از نظر پنهان می شود.

در تهران :

در تهران ، نیما با راهنمایی اقوامش به مدرسه سن لویی می رود . این مدرسه ، یک مدرسه کاتولیک فرانسوی است .

بعد ها در مدرسه خان مروی نیز به تحصیل می پردازد . از میان معلم هایش در تهران ، تنها دو تن در ذهن و یاد او تا همیشه می مانند ؛ یکی آقا شیخ هادی یوشی ، معلم عربی نیما در مدرسه خان مروی و دیگری ، نظام وفا در مدرسه سن لویی است که به قول خود نیما ، او را به خط شعر گفتن می اندازد . اگر چه در این سال ها تحصیل در دو مدرسه را تجربه می کند ، اما دل و روح این کودک پاک شهرستانی در مدرسه خان مروی است . نوعی حس کنجکاوی در او شدت می یابد که حس می کند نتیجه همنشینی و معاشرت با طلاب مدرسه است .

همین کنجکاوی و تفکر عمیق در پدیده های اطراف است که وجود او را تصفیه می کند و در اندیشه های آینده او اثر می گذارد .

سال های اول تحصیل نیما به زد و خورد با بچه ها می گذرد . کناره گیری و حجب روستایی او در میان بچه ها باعث می شود که همه مسخره اش کنند . در این سال ها ، تنها هنر نیما فرار از مدرسه است و سرانجام آنچه بیش از همه کارنامه پایان سالش را رونق می دهد ، نمره نقاشی است .

نظام وفا !  

کلاس ساکت ساکت است . صدا از کسی بر نمی خیزد . معلم ادبیات –  نظام وفا – مشغول خواندن یک شعر فرانسوی است . نیما با کنجکاوی به دهان معلم چشم دوخته و با تمام وجود در جاذبه های شعر غرق شده است .معلم ، خواندن را تمام می کند و با قدم های شمرده پشت میزش می رود و می نشیند . دوست دارد تأثیر شعر را بر شاگردان ببیند . با دقت همه کلاس را از نظر می گذراند و ناگهان نگاهش روی چهره نیما می ماند . برقی در عمق چشم های این جوان شهرستانی وجود دارد که همیشه او را به خود جذب می کند ؛ اما این بار آن برق بیش تر به چشم می آید .

- خب نیما خان ! مثل این که حرفی برای گفتن داری ؟

نیما ناگهان به خود می آید . هنوز گیج تصاویر شعر است . با دستپاچگی می گوید : (( ها ؟ بله! بله … . ))

- خب بگو ! ما گوشیم . شعر چه طور بود ؟

- زیبا بود . گمان کنم شاعر آن ویکتورهوگو باشد ! این طور نیست ؟

- آفرین بر تو پسر باهوش ! از کجا فهمیدی ؟ من که نامی از شاعر شعر نبردم !

نیما با غرور ادامه می دهد : (( قبلا آن را خودم ترجمه کرده ام . ))

زمزمه ای آرام در کلاس ریشه می دواند . معلم ، کلاس را ساکت می کند : (( خب . که این طور ! پس نباید گمان بکنی . وقتی خودت هم آن را ترجمه کرده ای ، پس مطمئن هستی . مگر نه نیما ؟ ))

- بله ، یعنی نه … شاید .

- به هر حال ، ما همه مشتاقیم ترجمه تو را بشنویم .

نیما بر می خیزد و با دست هایی لرزان ، کاغذی را پیش رویش می گشاید و شروع به خواندن می کند . لرزشی در صدای او احساس می شود ؛ لرزشی که کم کم از بین می رود و جای خود را به حرارت و شور و نشاط می دهد .

معلم با رضایت سر تکان می دهد . نیما نوشته اش را می خواند و می نشیند . معلم کف می زند . بچه ها هم به دنبال او شروع می کنند به کف زدن .

- آفرین . آفرین . خیلی خوب بود . فکر نمی کردم این قدر به زبان فرانسوی مسلط باشی .

نیما از خجالت سرخ شده است و سر به زیر دارد . کلاس که تمام می شود ، معلم صدایش می زند .

- نیما تو بمان .

نیما با همان حجب و حیای روستای همچنان خاموش ایستاده است . حس می کند نفسش سنگین شده است . معلم کتابی از کیفش در می آورد و می گوید : (( بگیر . این کتاب ، نمونه هایی از ادبیات فرانسوی است . ببر و با دقت بخوان . راستی ، شعر فارسی چه طور ؟ هیچ مطالعه داری ؟ ))

نیما جواب می دهد : (( بله . از نظامی زیاد می خوانم . ))

معلم با همان لحن گرمش ادامه می دهد : (( خیلی عالی است . نظامی در آرایش صحنه های شعرش استاد بی نظیری است . شنیده ام خودت هم شعر می گویی . یادت باشد از شعرهایت حتما برایم بیاوری . دلم می خواهد سرت را بالا بگیری و با صدای بلند برایم شعر بخوانی . ))

معلم این ها را می گوید ، بعد از نیما خداحافظی می کند و می رود . حالا نیما مانده است و دنیایی امید و شور . کتاب را دست هایش می فشارد و با شتاب به دنبال معلمش از کلاس بیرون می دود . می خواهد از شعرهای خود برایش بخواند . معلم با قدم هایی آرام به انتهای راهرو نزدیک می شود . نیما از پشت سر صدایش می زند .

در قفس اداره !

نیما یوشیج . این دو کلمه هر روز صبح اول وقت و باز بعد از ظهر آخر وقت تنها چیزهایی هستند که نیما را به یاد خودش می اندازد . حس می کند این نام مدتی است از او فاصله گرفته و به همراه روح او به دفتر ورود و خروج اداره مالیه سنجاق شده است . راستی که زمان چه تند می گذرد ! گرفتن دیپلم از مدرسه سن لویی و حالا بعد از یک سال ، گرفتن ، کار در اداره مالیه . در این جا همه چیز با حساب و کتاب انجام می شود . دو سیه ها سرجای خود چیده می شوند . چای ساعت ده صبح دیر نمی شود .

صبح به خیر قربان . عصر به خیر قربان . با بنده امری داشتید ؟ چشم قربان ! دوسیه شماره 87 را بیاورید . دوسیه شماره 60 بایگانی شود . دوسیه …