0 مقدمه
پیشرفت صنایع غذائی و تولید انبوه مواد غذائی لزوم استفاده از افزودنیهای خوراکی را ایجاب نموده است .
استفاده از این ماده نگهدارنده فقط در آن دسته مواد غذائی و به مقادیری مجاز است که مصرف آن در استانداردهای مربوطه قید شده است .
1 هدف و دامنه کاربرد
هدف از تدوین این استاندارد ارائه ویژگیها , بستهبندی , نشانه گذاری , نمونه برداری و روشهای آزمون بنزوات سدیم مورد مصرف در صنایع غذائی میباشد .
2 تعاریف و اصطلاحات
در این استاندارد واژهها و اصطلاحات با تعاریف زیر به کار برده میشود :
2 1 بنزوات سدیم 2
بنزوات سدیم مادهای است شیمیائی با فرمول C6H5COONa و وزن ملکولی 144/1 که مصرف آن در مواد غذائی با اسیدیته بالا میتواند از رشد باکتریها , کپکها و مخمرها ( قارچها ) جلوگیری نماید و به این لحاظ در بعضی از مواد غذائی که مصرف آن مجاز شناخته شده است به کار میرود . این ماده به سه شکل گرد , دانه و یا پرکهای بلورین 3 در بازار عرضه میشود .
2 2 محموله 4
محموله مقداری از کالاست که طبق یک قرارداد در یک نوبت حمل و تحویل میشود . یک محموله میتواند شامل یک یا چند بهر باشد .
2 3 بهر 5
در یک محموله واحد , تمامی بسته هایی که از نظر اندازه و محتوی یکسان بوده و از یک پخت 6 واحد تشکیل شده باشد را یک بهر میگویند . اگر یک محموله از پختهای مختلفی تشکیل شده باشد بستههای متعلق به پخت یکسان باهم گروه بندی شده و هر گروهی یک بهر جداگانه را تشکیل میدهد .
3 ویژگیها
بنزوات مورد مصرف در صنایع غذائی باید دارای ویژگیهای زیر باشد :
3 1 ویژگیهای فیزیکی
3 1 1 قابلیت انحلال
قابلیت انحلال بنزوات سدیم در آب مقطر و اتانل باید طبق بند 7 2 1 این استاندارد باشد .
3 1 2 دامنه ذوب
دامنه ذوب اسید بنزویک حاصل از ترکیب بنزوات سدیم با اسید کلریدریک بین 121/5 تا 123/5 درجه سلسیوس میباشد ( روش آزمون طبق بند 7 1 1)
3 2 ویژگیهای شیمیائی
ویژگیهای شیمیائی بنزوات سدیم مورد مصرف در صنایع غذائی باید طبق جدول شماره 1 باشد .
4 بستهبندی
بنزوات سدیم باید در بستههای کاملا مسدود و نفوذناپذیر بستهبندی شود .
جنس موادی که برای بستهبندی بنزوات سدیم به کار میرود باید دارای استحکام کافی باشد به نحوی که از نظر جابجایی , ضربه پذیری و تغییرات کیفی سلامت محصول را تضمین نماید .
حداکثر مقدار بنزوات سدیم در یک بسته نباید از 25 کیلوگرم بیشتر باشد .
5 نشانه گذاری
نشانههای زیر باید روی هر بسته بنزوات سدیم نوشته شود :
- نام کالا
- عبارت " مناسب برای مصرف صنایع غذائی " 7
- نام و نشانی تولیدکننده
- وزن خالص
- تاریخ و شماره سری ساخت
- شرایط نگهداری
6 نمونه برداری
6 1 نکات کلی در مورد نمونه برداری
6 1 1 نمونهها باید در محلی محفوظ از رطوبت , گردو خاک و دوده برداشته شود .
6 1 2 وسیله نمونه برداری باید تمیز و خشک باشد .
6 1 3 احتیاطهای لازم برای حفاظت نمونهها و مواردیکه باید نمونه برداری شود به عمل آید .
6 1 4 وسیله نمونه برداری و ظروف نمونه باید به دور از آلودگیهای اتفاقی باشد .
6 1 5 محتویات هر ظرف با بستهای که برای نمونه برداری مشخص میشود باید حتیالامکان با وسیله مناسبی مخلوط شده و سپس نمونه معرف از آن تهیه شود
6 1 6 نمونهها باید در ظروف شیشهای تمیز , خشک , مناسب و یا ظروف دیگری که بر روی نمونهها تأثیری نداشته باشد نگهداری شود .
6 1 7 گنجایش گنجایههای نمونه باید به اندازهای باشد که تقریبأ با نمونهها پر شود .
6 1 8 ظروف نمونه پس از پرشدن باید به طور غیرقابل نفوذ درزبندی و مشخصات بهر , محموله و تاریخ نمونه برداری بر روی آن قید گردد .
6 1 9 نمونهها باید دور از منابع گرما و نور نگهداری شود به نحوی که دمای آن نسبت به دمای محیط تغییر نکند .
6 2 روش نمونه برداری
- ابتدا تعداد بستههای موجود در بهر مورد نظر را معین کرده و سپس با مراجعه به جدول شماره 2 تعداد بسته هایی را که باید از آن نمونه برداری شود مشخص نمایید .
- با استفاده از جدول اعداد تصادفی تعداد بستههای مشخص شده را از بهر برداشته و کنار بگذارید .
- در صورتی که جدول اعداد تصادفی در اختیار نباشد تعداد بستههای موجود در بهر را به تعداد بستههائی که باید از آن نمونه برداری شود تقسیم نموده و عدد صحیح حاصله را ملاک عمل قرار دهید .
مثلا اگر تعداد بستههای موجود در بهر 53 باشد باید تعداد 8 بسته برای نمونه برداری مشخص شود که برای این کار عدد 53 را به 8 تقسیم نموده و عدد صحیح حاصله را که 6 است ملاک عمل قرار دهید .
- شمارش را از یکی از بستهها شروع کرده و ششمین بسته را کنار بگذارید این عمل را در مورد باقیمانده بستههای موجود در بهر آنقدر ادامه دهید تا تعداد بستههای کنار گذاشته شده به عدد 8 برسد .
- از هریک از بسته های کنار گذاشته شده مقدار 18/75 گرم با تقریب اضافی نمونه برداری نمائید .
- نمونههای برداشته شده را کاملا مخلوط کرده و سه قسمت 50 گرمی از مخلوط حاصله برداشته و هر قسمت را در گنجایههای شیشهای مناسب ( که تقریبأ حجم آن پرشود ) ریخته و طبق بند 6 1 8 عمل کنید .
- یک نمونه را به صاحب کالا و دو نمونه دیگر را برای آزمایش و نگهداری به عنوان شاهد به آزمایشگاه ارسال نمائید .