پودر شفیره کرم ابریشم یک خوراک پروتئینی غیرمتداول برای حیوانات بوده که بهعنوان یک محصول فرعی پس از جدا کردن رشتههای ابریشم از پیله بدست می‌آید. همانطور که در تحقیقات نشانداده شده، به نظر می‌رسد که ارزشغذایی آن محدود باشد.
منشاء اولیه پرورش کرم ابریشم کشور چین بوده و بیش از 5000 سال قدمت دارد. کشورهای اصلی تولیدکننده ابریشم شامل چین(5/57% از تولید جهانی)، ژاپن(2/13%)، هند(3/10)، کره جنوبی(4/5%) و تایلند(1/2%) می‌باشد.
معمولترین گونه برای تولید تجاری ابریشم، کرم ابریشم درخت توت یا Bmbyx mori از زیر شاخه جانوران بند پا یا Tracheata است. کرم پروانه ابریشم عمدتاً از برگ‌های درخت توت تغذیه میکند. توت سفید یا Morus alba از خانواده Moraceae متداولترین نوع درخت توت در کشور ژاپن است. این خانواده شامل بیش از هزار گونه می‌باشد.
قبل از باز شدن رشتههای ابریشم، پیله را حرارت میدهند تا شفیره آن کشته شود. از یک پیله ابریشم حدود 800 متر نخ رشتهای با ملکولهای کشیده و لیفیشکل بدست می‌آید. پس از جدا شدن نخ ابریشم، شفیره باقیمانده خشک و سپس آسیا می‌شود. میتوان با استفاده از یک مایع حلال چربی آنرا استخراج نمود. پیلههای کرم ابریشم هیچ ارزش غذایی ندارند.
مشخصات پودر شفیره کرم ابریشم
محتوای پروتئین خام پودر شفیره کرم ابریشم(SPM)1 بسیار متفاوت است. در پودرهایی که روغن آنها گرفته شده، نسبت به پودرهای فرآوری نشده میزان پروتئین خام بیشتر بوده(بهترتیب 8/72% و 1/55%) و قابل مقایسه با پودر ماهی با کیفیت خوب است(جدول 1). بهدلیل وجود اسیدهای آمینه لیزین2، متیونین3، آرژنین4، هیستیدین5 و ترئونین6 که اسیدهای آمینه محدود کنندهای هستند، پروتئین پودر کرم ابریشم ارزش بالایی ندارد(جدول 2). ضریب اسیدهای آمینه ضروری و ارزش بیولوژیکی آن به ترتیب 3/61% و 6/51% است.
جدول 1- ترکیب شیمیایی پودر شفیره کرم ابریشم در مقایسه با پودر ماهی و کنجاله سویا(% ماده خشک)
| |
پودر خام |
پودر بدون روغن |
پودر ماهی(سفید) |
کنجاله سویا |
| ماده خشک |
Sep-88 |
Sep-91 |
0/91 |
0/90 |
| پروتئین خام |
Jan-55 |
Aug-72 |
Feb-68 |
Sep-49 |
| چربی خام |
23-Feb |
0/2 |
5-Jan |
1-Apr |
| خاکستر |
3-Aug |
5-Jun |
25-Apr |
0/7 |
| فیبر خام |
5-May |
6-Feb |
Aug-00 |
6-May |
جدول 2- نمودار اسیدهای آمینه ضروری پودر شفیره کرم ابریشم در مقایسه با پودر ماهی و کنجاله سویا(g/6gN)
| |
پودر شفیره کرم ابریشم |
پودر ماهی(سفید) |
کنجاله سویا |
| آرژنین |
0/6 |
4-Apr |
3-Apr |
| هیستیدین |
3-Mar |
1-May |
1-Feb |
| ایزولوسین |
|
0/3 |
2-Mar |
| لوسین |
7-Aug |
4-Aug |
3-Jul |
| لیزین |
6-Jan |
0/5 |
0/3 |
| متیونین |
1-Sep |
1-Aug |
Jun-00 |
| فنیل آلانین |
2-May |
2-May |
2-Apr |
| ترئونین |
4-Jun |
2-Aug |
1-Sep |
| تریپتوفان |
1-Jan |
Jul-00 |
Jul-00 |
| والین |
4-Jul |
3-Mar |
2-Mar |
چربی پودر شفیره کرم ابریشم شامل 12/2% لسیتین7 ، 7/20% اسید چرب اشباع و 1/70% اسیدهای چرب غیر اشباع(شامل 14% اسید پالمیتیک8، 1/9% اسید اُلئیک9، 6/24% اسید لینولئیک10، 14% اسید لینولنیک11 و 4/8% دیگر اسیدهای چرب) می‌باشد. فیبر خام پودر شفیره کرم ابریشم عمدتاً کیتین12 بوده که استفاده از آن برای اغلب حیوانات (بهاستثناء سختپوستان که برای تشکیل اسکلت خارجی خود به کیتین نیاز دارند) مشکل است. اطلاعات زیادی در مورد محتوای مواد معدنی و ویتامینهای پودر شفیره کرم ابریشم در دسترس نیست(جدول 3).