پیشگفتار
آئین کار نگهداری سیب در سردخانه که نخستین بار در سال 1351 تهیه گردید بر اساس پیشنهادهای رسیده و بررسی و تائید کمیسیون فنی نگهداری میوه و سبزی در سردخانه برای اولین بار مورد تجدید نظر قرار گرفت و در هفتاد و دومین جلسه کمیته ملی استاندارد فرآوردههای کشاورزی و غذائی مورخ 67/4/29 تصویب شد , اینک به استناد ماده یک قانون مواد الحاقی به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب آذر ماه سال 1349 به عنوان آئین کار رسمی ایران منتشر میگردد .
برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع و علوم , استانداردها و آئین کارهای ایران در مواقع لزوم مورد تجدید نظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این آئین کار برسد در تجدید نظر بعدی مورد توجه واقع خواهد شد .
بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدید نظر آنها استفاده کرد .
در تهیه و تجدید نظر این آئین کار سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه حتی المقدور بین این آئین کار و آئین کارهای کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی ایجاد شود .
مقدمه
سیب یکی از قدیمیترین میوههایی است که بشر از دیر باز شناخته و مورد استفاده قرار داده است بر اساس اطلاعات موجود به نظر میرسد که موطن اصلی درخت سیب در منطقه جنوبی قفقاز و آسیای صغیر بوده و این درخت اولین بار در کشورهای ایران , مصر , یونان پرورش مییافته است . درخت سیب از گونههای مختلف جنس Malus از خانواده Rosaceae میباشد . به عقیده بعضی از گیاه شناسان جنس Malus خود زیر جنس Pyrous بوده و بیست و پنج گونه سیب شناخته شده موجود تماماؤ اخلاف Malus Pyrous و Pyrous Bacata میباشند . در اثر پرورش و اصلاح نژاد , این میوه دارای ارقام گوناگون شده است که در دامنه وسیعی از شرایط آب و هوای مختلف قابل کاشت بوده و با رعایت اصول به زراعی محصول قابل توجهی میدهد . در کشور ما نیز به علت مناسب بودن شرایط آب و هوایی این محصول از قدیم الایام مورد کشت و استفاده قرار میگرفته و در ربع قرن اخیر تولید آن افزایش چشمگیری یافته است . بطوری که در حال حاضر سطح زیر کشت سیب در ایران تقریباؤ به 124000 هکتار و با تولیدی حدود 1130000 تن در سال میرسد . تعداد ارقام ایرانی که تا کنون مشخص گردیده به بیش از 150 رقم بالغ میشود و علاوه بر آن حدود 30 رقم خارجی نیز به ایران وارد شده و کشت چند رقم آن متداول میباشد . بیشترین سطح زیر کشت به ارقام دیر رس و قابل نگهداری در سردخانه اختصاص یافته است که مهمترین آن عبارتند از : زنوزمرند , عباسی , شمیرانی 7 گلدن دلیشس , رددلیشی , گرانی اسمیت , جاناتان , گالیا , شفیع آبادی و گلاب کهنز میباشد که سه رقم گرانی اسمیت , جاناتان , گالیا در سطح محدودی در باغهای دولتی غرس شدهاند . سابقاؤ روش احداث باغات سیب در ایران به طریق سنتی با تراکم 300 درخت در هکتار بوده ولی در سالهای اخیر احداث باغات با کشت متمرکز ( سیستم Malling) با تراکم متوسط 2000 درخت در هکتار , رو به توسعه و گسترش میباشد نگهداری سیب در ایران سابقه طولانی داشته و در بعضی از مناطق روستائی کشورمان روشهای سنتی هنوز هم متداول میباشد . از جمله این روشها پوشانیدن سیب توسط کاه , خاک و ماسه نرم ( به ویژه در مورد رقم شمیرانی ) و یا انبار کردن آن در زیر زمینهای خنک است . امروزه در کشور استفاده از سرد خانه برای نگهداری این محصول شدیداؤ رواج یافته بطوریکه بخش قابل توجهی از ظرفیت سردخانههای بالای صفر کشور به نگهداری سیب اختصاص یافته است و از این حجم حدود 90 درصد برای نگهداری سیبهای گلدن دلیشس و رد دلیشس مورد استفاده قرار میگیرد . ضرورت آشنا کردن علاقهمندان و دست اندرکاران ذیربط به تکنیک نگهداری سیب در سردخانه با توجه به اهمیت اقتصادی این محصول و امکان توسعه صادرات آن موجب شد که با استفاده از تجربیات حاصله در ایران و سایر کشورها بخصوص در مورد دو رقم گلدن دلیشس و رد دلیشس به تجدید نظر این آئین کار اقدام شود .
آئین کار نگهداری سیب در سردخانه
1 هدف
هدف از تدوین این آئین کار ارائه اصولی به منظور نگهداری سیب در سردخانه برای عرضه در خارج از فصل میباشد که رعایت آنها در مرحله برداشت , 1 جور کردن , حمل به سردخانه , در طول مدت نگهداری و هنگام خروج میوه از سردخانه موجب حفظ هر چه بیشتر تازگی و ویژگیهای خاص رقم سیب مورد عمل خواهد بود .
2 دامنه کاربرد
این آئین کار در مورد ارقامی از سیب که در داخل کشور تولید شده و دارای قابلیت نگهداری خوب یا متوسط هستند قابل اجراست .
2 1 ارقامی که دارای قابلیت نگهداری خوب یا متوسط هستند و میتوان آنها را از دو تا نه ماه در سردخانه نگهداری نمود به ترتیب قابلیت نگهداری به شرح زیر میباشند :
3 اصول روش نگهداری سیب
نگهداری سیب در سردخانه 2 به صورت تازه بر اصول زیر متکی است :
3 1 نگهداری در دمای 3 کم به منظور :
3 1 1 کم و محدود نمودن تنفس و سایر فعالیتهای حیاتی میوه
3 1 2 کم و محدود نمودن فعالیت باکتریها , قارچها ( شامل کپکها و مخمرها ) و جلوگیری از فساد میوه
3 1 3 جلوگیری از تغییرات سریع کیفی میوه از قبیل : تغییر رنگ , رسیدگی بیش از حد و آردی و نرم شدن میوه
3 2 نگهداری در رطوبت نسبی 4 بالا به منظور کاهش تبخیر شدید و حفظ طراوت میوه
ضمناؤ خارج نمودن یا بی اثر کردن گازهای فرار ناشی از فعالیت حیاتی سیب و همچنین نگهداری آن در سردخانههایی 5 که دارای آتمسفر کنترل شده هستند , میتواند مدت نگهداری بعضی از ارقام سیب را طولانیتر کند .
4 برداشت
برداشت سیب به منظور نگهداری در سردخانه به دو طریق سنتی و نیمه مکانیزه به شرح زیر انجام گیرد :
4 1 وسائل لازم برای برداشت سنتی
ظروف مناسب برداشت نظیر سطل , سبد , زنبیل , کیسه میوه چینی و غیره
سکوی برداشت
نردبان
ظروف حمل سیب به سردخانه مانند : جعبه , کارتن و غیره
وسیله حمل به سردخانه مانند گاری , فرقون و وسایل موتوری مناسب و نظایر آن
4 2 وسایل لازم برای برداشت نیمه مکانیزه