تحقیق مقاله امنیت شبکه - چالش ها و راهکار ها

چکیده

 این مقاله به طور کلی به چالشها و راهکارها در امنیت شبکه می‌پردازد. در ابتدای مقاله به مباحثی چون: امنیت شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی، اهمیت امنیت شبکه، سابقه امنیت شبکه، پیدایش جرایم رایانه‌ای، طبقه‌بندی جرایم رایانه‌ای، و راهکارهایی که برای این چالش پیشنهاد شده است از جمله کنترل دولتی، کنترل سازمانی، کنترل فردی، تقویت اینترانتها، وجود یک نظام قدرتمند و کار گسترده فرهنگی برای آگاهی کاربران و فایروالها پرداخته می‌شود. در آخر نیز به مسأله «اینترنت و امنیت فرهنگی در ایران» و چالشهایی که در این زمینه مطرح گردیده پرداخته شده و برای رفع این مشکل پیشنهاداتی نیز ارائه گردیده است. 1. مقدمه اینترنت یک شبکه عظیم اطلاع‌رسانی و یک بانک وسیع اطلاعاتی است که در آینده نزدیک دسترسی به آن برای تک‌تک افراد ممکن خواهد شد. کارشناسان ارتباطات، بهره‌گیری از این شبکه را یک ضرورت در عصر اطلاعات می‌دانند. این شبکه که از هزاران شبکه کوچکتر تشکیل شده، فارغ از مرزهای جغرافیایی، سراسر جهان را به هم مرتبط ساخته است. طبق آخرین آمار بیش از شصت میلیون رایانه از تمام نقاط جهان در این شبکه گسترده به یکدیگر متصل شده‌اند که اطلاعات بی‌شماری را در تمامی زمینه‌ها از هر سنخ و نوعی به اشتراک گذاشته‌اند. گفته می‌شود نزدیک به یک میلیارد صفحه اطلاعات با موضوعات گوناگون از سوی افراد حقیقی و حقوقی روی این شبکه قرار داده شده است. این اطلاعات با سرعت تمام در بزرگراههای اطلاعاتی بین کاربران رد و بدل می‌شود و تقریباً هیچ گونه محدودیت و کنترلی بر وارد کردن یا دریافت کردن داده‌ها اعمال نمی‌شود. حمایت از جریان آزاد اطلاعات، گسترش روزافزون فنآوری اطلاعات و بسترسازی برای اتصال به شبکه‌های اطلاع‌رسانی شعار دولتهاست. این در حالی است که گستردگی و تنوع اطلاعات آلوده روی اینترنت، موجب بروز نگرانی در بین کشورهای مختلف شده است. انتشار تصاویر مستهجن، ایجاد پایگاههایی با مضامین پورنوگرافی و سایتهای سوءاستفاده از کودکان و انواع قاچاق در کشورهای پیشرفته صنعتی بخصوص در خاستگاه این شبکه جهانی یعنی آمریکا، کارشناسان اجتماعی را بشدت نگران کرده، به گونه‌ای که هیأت حاکمه را مجبور به تصویب قوانینی مبنی بر کنترل این شبکه در سطح آمریکا نموده است. هشدار، جریمه و بازداشت برای برپاکنندگان پایگاههای مخرب و فسادانگیز تدابیری است که کشورهای مختلف جهان برای مقابله با آثار سوء اینترنت اتخاذ کرده‌اند. ترس و بیم از تخریب مبانی اخلاقی و اجتماعی، ناشی از هجوم اطلاعات آلوده و مخرب از طریق اینترنت، واکنشی منطقی است، زیرا هر جامعه‌ای چارچوبهای اطلاعاتی خاص خود را دارد و طبیعی است که هر نوع اطلاعاتی که این حد و مرزها را بشکند می‌تواند سلامت و امنیت جامعه را به خطر اندازد. علی‌الرغم وجود جنبه‌ای مثبت شبکه‌‌های جهانی، سوء استفاده از این شبکه‌ های رایانه‌ ای توسط افراد بزهکار، امنیت ملی را در کشورهای مختلف با خطر روبرو ساخته است. از این رو بکارگیری فیلترها و فایر وال‌های مختلف برای پیشگیری از نفوذ داده‌های مخرب و مضر و گزینش اطلاعات سالم در این شبکه‌ها رو به افزایش است. خوشبختانه با وجود هیاهوی بسیاری که شبکه اینترنت را غیرقابل کنترل معرفی می‌کند، فناوری لازم برای کنترل این شبکه و انتخاب اطلاعات سالم روبه گسترش و تکامل است. 2. امنیت شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی 2-1: اهمیت امنیت شبکه چنانچه به اهمیت شبکه‌های اطلاعاتی (الکترونیکی) و نقش اساسی آن دریافت اجتماعی آینده پی برده باشیم، اهمیت امنیت این شبکه‌ها مشخص می‌گردد. اگر امنیت شبکه برقرار نگردد، مزیتهای فراوان آن نیز به خوبی حاصل نخواهد شد و پول و تجارت الکترونیک، خدمات به کاربران خاص، اطلاعات شخصی، اطلاعاتی عمومی و نشریات الکترونیک همه و همه در معرض دستکاری و سوءاستفاده‌های مادی و معنوی هستند. همچنین دستکاری اطلاعات- به عنوان زیربنای فکری ملت‌ها توسط گروههای سازماندهی شده بین‌المللی، به نوعی مختل ساختن امنیت ملی و تهاجم علیه دولت‌ها و تهدیدی ملی محسوب می‌شود. برای کشور ما که بسیاری از نرم‌افزارهای پایه از قبیل سیستم عامل و نرم‌افزارهای کاربردی و اینترنتی، از طریق واسطه‌ها و شرکتهای خارجی تهیه می‌شود، بیم نفوذ از طریق راههای مخفی وجود دارد. در آینده که بانکها و بسیاری از نهادها و دستگاههای دیگر از طریق شبکه به فعالیت می‌پردازند، جلوگیری از نفوذ عوامل مخرب در شبکه بصورت مسئله‌ای استراتژیک درخواهد آمد که نپرداختن به آن باعث ایراد خساراتی خواهد شد که بعضاً جبران‌ناپذیر خواهد بود. چنانچه یک پیغام خاص، مثلاً از طرف شرکت مایکروسافت، به کلیه سایتهای ایرانی ارسال شود و سیستم عاملها در واکنش به این پیغام سیستمها را خراب کنند و از کار بیندازند، چه ضررهای هنگفتی به امنیت و اقتصاد مملکت وارد خواهد شد؟ نکته جالب اینکه بزرگترین شرکت تولید نرم‌افزارهای امنیت شبکه، شرکت چک پوینت است که شعبه اصلی آن در اسرائیل می‌باشد. مسأله امنیت شبکه برای کشورها، مسأله‌ای استراتژیک است؛ بنابراین کشور ما نیز باید به آخرین تکنولوژیهای امنیت شبکه مجهز شود و از آنجایی که این تکنولوژیها به صورت محصولات نرم‌افزاری قابل خریداری نیستند، پس می‌بایست محققین کشور این مهم را بدست بگیرند و در آن فعالیت نمایند. امروزه اینترنت آنقدر قابل دسترس شده که هرکس بدون توجه به محل زندگی، ملیت، شغل و زمان میتواند به آن راه یابد و از آن بهره ببرد. همین سهولت دسترسی آن را در معرض خطراتی چون گم شدن، ربوده شدن، مخدوش شدن یا سوءاستفاده از اطلاعات موجود در آن قرار می‌دهد. اگر اطلاعات روی کاغذ چاپ شده بود و در قفسه‌ای از اتاقهای محفوظ اداره مربوطه نگهداری می‌شد، برای دسترسی به آنها افراد غیرمجاز می‌بایست از حصارهای مختلف عبور می‌کردند، اما اکنون چند اشاره به کلیدهای رایانه‌ای برای این منظور کافی است. 2-2: سابقه امنیت شبکه اینترنت در سال 1969 بصورت شبکه‌های بنام آرپانت که مربوط به وزارت دفاع آمریکا بود راه‌اندازی شد. هدف این بود که با استفاده از رایانه‌های متصل به هم، شرایطی ایجاد شود که حتی اگر، بخشهای عمده‌ای از سیستم اطلاعاتی به هر دلیلی از کار بیفتد، کل شبکه بتواند به کار خود ادامه دهد، تا این اطلاعات حفظ شود. از همان ابتدا، فکر ایجاد شبکه، برای جلوگیری از اثرات مخرب حملات اطلاعاتی بود. در سال 1971 تعدادی از رایانه‌های دانشگاهها و مراکز دولتی به این شبکه متصل شدند و محققین از این طریق شروع به تبادل اطلاعات کردند. با بروز رخدادهای غیرمنتظره در اطلاعات، توجه به مسأله امنیت بیش از پیش اوج گرفت. در سال 1988، آرپانت برای اولین بار با یک حادثه امنیتی سراسری در شبکه، مواجه شد که بعداً، «کرم موریس» نام گرفت. رابرت موریس که یک دانشجو در نیویورک بود، برنامه‌هایی نوشت که می‌توانست به یک رایانه‌ای دیگر راه یابد و در آن تکثیر شود و به همین ترتیب به رایانه‌های دیگر هم نفوذ کند و بصورت هندسی تکثیر شود. آن زمان 88000 رایانه به این شبکه وصل بود. این برنامه سبب شد طی مدت کوتاهی ده درصد از رایانه‌های متصل به شبکه در آمریکا از کار بیفتد. به دنبال این حادثه، بنیاد مقابله با حوادث امنیتی (IRST) شکل گرفت که در هماهنگی فعالیتهای مقابله با حملات ضد امنیتی، آموزش و تجهیز شبکه‌ ها و روشهای پیشگیرانه نقش مؤثری داشت. با رایج‌تر شدن و استفاده عام از اینترنت، مسأله امنیت خود را بهتر و بیشتر نشان داد. از جمله این حوادث، اختلال در امنیت شبکه، WINK/OILS WORM در سال 1989، Sniff packet در سال 1994 بود که مورد اخیر از طریق پست الکترونیک منتشر می‌شد و باعث افشای اطلاعات مربوط به اسامی شماره رمز کاربران می‌شد. از آن زمان حملات امنیتی- اطلاعاتی به شبکه‌ها و شبکه جهانی روزبه‌روز افزایش یافته است. گرچه اینترنت در ابتدا، با هدف آموزشی و تحقیقاتی گسترش یافت، امروزه کاربردهای تجاری، پزشکی، ارتباطی و شخصی فراوانی پیدا کرده است که ضرورت افزایش ضریب اطمینان آن را بیش از پیش روشن نموده است. 3- جرائم رایانه‌ای و اینترنتی ویژگی برجسته فناوری اطلاعات، تأثیری است که بر تکامل فناوری ارتباطات راه دور گذاشته و خواهد گذاشت. ارتباطات کلاسیک همچون انتقال صدای انسان، جای خود را، به مقادیر وسیعی از داده‌ها، صوت، متن، موزیک، تصاویر ثابت و متحرک داده است. این تبادل و تکامل نه تنها بین انسانها بلکه مابین انسانها و رایانه‌ها، و همچنین بین خود رایانه‌ها نیز وجود دارد. استفاده وسیع از پست الکترونیک، و دستیابی به اطلاعات از طریق وب‌سایتهای متعدد در اینترنت نمونه‌هایی از این پیشرفتها می‌باشد که جامعه را بطور پیچیده‌ای دگرگون ساخته‌اند. سهولت در دسترسی و جستجوی اطلاعات موجود در سیستمهای رایانه‌ای توأم با امکانات عملی نامحدود در مبادله و توزیع اطلاعات، بدون توجه به فواصل جغرافیایی، منجر به رشد سرسام‌آور مقدار اطلاعات موجود در آگاهی که می‌توان از آن بدست آورد، شده است. این اطلاعات موجب افزایش تغییرات اجتماعی و اقتصادی پیش‌بینی نشده گردیده است. اما پیشرفتهای مذکور جنبه خطرناکی نیز دارد که پیدایش انواع جرایم و همچنین بهره‌برداری از فناوری جدید در ارتکاب جرایم بخشی از آن به شمار می‌رود. بعلاوه عواقب و پیامدهای رفتار مجرمانه می‌تواند خیلی بیشتر از قبل و دور از تصور باشد چون که محدودیتهای جغرافیایی یا مرزهای ملی آن را محدود نمی‌کنند. فناوری جدید مفاهیم قانونی موجود را دچار چالشهایی ساخته است. اطلاعات و ارتباطات راه دور به راحت‌ترین وجه در جهان جریان پیدا کرده و مرزها دیگر موانعی بر سر این جریان به شمار نمی‌روند. جنایتکاران غالباً در مکانهایی به غیر از جاههایی که آثار و نتایج اعمال آنها ظاهر می‌شود، قرار دارند. سوءاستفاده گسترده مجرمین، به ویژه گروههای جنایتکار سازمان نیافته از فناوری اطلاعات سبب گشته است که سیاستگذاران جنایی اغلب کشورهای جهان با استفاده از ابزارهای سیاست جنایی درصدد مقابله با آنها برآیند. تصویب کنوانسیون جرایم رایانه‌ای در اواخر سال 2001 و امضای آن توسط 30 کشور پیشرفته، تصویب قوانین مبارزه با این جرایم توسط قانون‌گذاران داخلی و تشکیل واحدهای مبارزه با آن در سازمان پلیس بیشتر کشورهای پیشرفته و تجهیز آنها به جدیدترین سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای کشف این گونه جرایم و جذب و بکارگیری بهترین متخصصین در واحدهای مذکور، بخشی از اقدامات مقابله‌ای را تشکیل می‌دهد. 3-1: پیدایش جرایم رایانه‌ای در مورد زمان دقیق پیدایش جرم رایانه‌ای نمی‌توان اظهارنظر قطعی کرد. این جرم زائیده تکنولوژی اطلاعاتی و انفورماتیکی است، بنابراین بطور منظم بعد از گذشت مدت کوتاهی از شیوع و کاربرد تکنولوژی اطلاعات، باب سوءاستفاده نیز قابل طرح است. شیوع استعمال این تکنولوژی و برابری کاربران آن حداقل در چند کشور مطرح جهان بصورت گسترده، امکان بررسی اولین مورد را دشوار می‌سازد. در نهایت آن چه مبرهن است اینکه در جامعه آمریکا رویس موجب شد برای اولین بار اذهان متوجه سوءاستفاده‌ های رایانه‌ای شود. 3-2: قضیه رویس: آلدون رویس حسابدار یک شرکت بود. چون به گمان وی، شرکت حق او را پایمال کرده بود، بنابراین با تهیه برنامه‌ای، قسمتی از پولهای شرکت را اختلاس کرد. انگیزه رویس در این کار انتقام‌گیری بود. مکانیزم کار بدین گونه بود که شرکت محل کار وی یک عمده‌فروش میوه و سبزی بود. محصولات متنوعی را از کشاورزان می‌خرید و با استفاده از تجهیرات خود از قبیل کامیونها، انبار و بسته‌بندی و سرویس‌دهی به گروههای فروشندگان، آنها را عرضه می‌کرد. به دلیل وضعیت خاص این شغل، قیمتها در نوسان بود و ارزیابی امور تنها می‌توانست از عهده رایانه‌ برآید تا کنترل محاسبات این شرکت عظیم را عهده‌دار شود. کلیه امور حسابرسی و ممیزی اسناد و مدارک و صورت حسابها به صورت اطلاعات مضبوط در نوارهای الکترونیکی بود. رویس در برنامه‌ها، دستورالعمل‌های اضافی را گنجانده بود و قیمت کالاها را با ظرافت خاصی تغییر می‌داد. با تنظیم درآمد اجناس وی مبلغی را کاهش می‌داد و مبالغ حاصله را به حسابهای مخصوص واریز می‌کرد. بعد در زمانهای خاص چکی به نام یکی از هفده شرکت جعلی و ساختگی خودش صادر و مقداری از مبالغ را برداشت می‌کرد. بدین ترتیب وی توانست در مدت 6 سال بیش از یک میلیون دلار برداشت کند. اما او بر سر راه خودش مشکلی داشت و آن این بود که مکانیسمی برای توقف عملکرد سیستم نمی‌توانست بیندیشد. بنابراین در نهایت خود را به مراجع قضایی معرفی و به جرم خود اعتراض کرد و به مدت ده سال به زندان محکوم شد. از این جا بود که مبحث جدیدی به نام جرم رایانه‌ای ایجاد شد. 3-3: تعریف جرم رایانه‌ای تاکنون تعریفهای گوناگونی از جرم رایانه‌ای از سوی سازمانها، متخصصان و برخی قوانین ارائه شده که وجود تفاوت در آنها بیانگر ابهامات موجود در ماهیت و تعریف این جرائم است. جرم رایانه‌ای یا جرم در فضای مجازی (سایر جرایم) دارای دو معنی و مفهوم است. در تعریف مضیق، جرم رایانه‌ای صرفاً عبارت از جرایمی است که در فضای سایبر رخ می‌دهد. از این نظر جرایمی مثل هرزه‌نگاری، افترا، آزار و اذیت سوءاستفاده از پست الکترونیک و سایر جرایمی که در آنها رایانه به عنوان ابزار و وسیله ارتکاب جرم بکار گرفته می‌شود، در زمره جرم رایانه‌ای قرار نمی‌گیرند. در تعریف موسع از جرم رایانه‌ای هر فعل و ترک فعلی که در اینترنت یا از طریق آن یا با اینترنت یا از طریق اتصال به اینترنت، چه بطور مستقیم یا غیرمستقیم رخ می‌دهد و قانون آن را ممنوع کرده و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است جرم رایانه‌ای نامیده می‌شود. براین اساس اینگونه جرایم را می‌توان به سه دسته تقسیم نمود: دسته اول: جرایمی هستند که در آنها رایانه و تجهیزات جانبی آن موضوع جرم واقع می‌شوند. مانند سرقت، تخریب و غیره دسته دوم: جرایمی هستند که در آنها رایانه به عنوان ابزار وسیله توسط مجرم برای ارتکاب جرم بکار گرفته می‌شود. دسته سوم: جرایمی هستند که می‌توان آنها را جرایم رایانه‌ای محض نامید. این نو ع از جرایم کاملاً با جرایم کلاسیک تفاوت دارند و در دنیای مجازی به وقوع می‌پیوندند اما آثار آنها در دنیای واقعی ظاهر می‌شود. مانند دسترسی غیرمجاز به سیستم‌های رایانه‌ای. 3-4: طبقه‌بندی جرایم رایانه‌ای طبقه‌بندی‌های مختلفی از جرایم رایانه‌ای توسط مراجع مختلف انجام گرفته است. برای آشنایی شما با آنها موارد مهم بشرح زیر اکتفا می‌شود. 3-4-1: طبقه‌بندی OECDB در سال 1983 «او.ای.سی.دی.بی» مطالعه امکان پذیری اعمال بین‌المللی و هماهنگی قوانین کیفری را به منظور حل مسئله جرم یا سوءاستفاده‌های رایانه‌ای متعهد شد. این سازمان در سال 1986 گزارشی تحت عنوان جرم رایانه‌ای، تحلیل سیاستهای قانونی منتشر ساخت که به بررسی قوانین موجود و پیشنهادهای اصلاحی چند کشور عضو پرداخته و فهرست حداقل سوءاستفاده‌هایی را پیشنهاد کرده بود که کشورهای مختلف باید با استفاده از قوانین کیفری، مشمول ممنوعیت و مجازات قرار دهند. بدین گونه اولین تقسیم‌بندی از جرایم رایانه‌ای در سال 1983 ارائه شد و طی آن پنج دسته اعمال را مجرمانه تلقی کرد و پیشنهاد کرد در قوانین ماهوی ذکر شود. این پنج دسته عبارتند از: الف: ورود، تغییر، پاک کردن و یا متوقف‌سازی داده‌های رایانه‌ای و برنامه‌های رایانه‌ای که بطور ارادی با قصد انتقال غیرقانونی وجوه یا هر چیز باارزش دیگر صورت گرفته باشد. ب: ورود، تغییر، پاک کردن، و یا متوقف‌سازی داده‌ های رایانه‌ ای و برنامه‌های رایانه‌ای که بصورت عمدی و به قصد ارتکاب جعل صورت گرفته باشند.