شهرستان کاشان از لحاظ آب و هوایی متنوع، 2100 هکتار وسعت و از شهرهایی استان اصفهان در شمال استان اصفهان است که دارای 3بخش روستا می‌باشد و فاصله این شهر تا تهران 230 تا قم 95 و تا اصفهان 202کیلومتر می‌باشد و در اکثر فصول مناسب است در شمال و شرق آن کویر است ولی روستاهای خوش آب و هوایی در ارتفاعات کرکس قرار دارد مثل قمصر.
کاشان هزاران سال است که محل زندگی اقوام گوناگون بوده مانند تپه سلیک و ..
کاشان از دیرباز از نظر صنایع دستی زبانزد خاص و عام بوده ولی با رشد صنایع ماشینی صنایع دستی آن رو به افول نهاد مثل زیلوبافی و قالی بافی کاشان نخستین زادگاه شهرنشینی و مدرنیت دنیاست نخستین مکانی است که چرخ ریسندگی در آن پیدا شده و نخستین مکانی است که صنعت ریخته‌گری در آن یافت شد.
قدیمیترین زیگورات دنیا در این شهر پیدا شده و نخستین مبدا صنعت سرامیک منصوب به کاشان است نخستین معبد زرتشتی و معبد دنیا در کاشان است ، مراسم مذهبی در ایران به تاریخ شمعی است مراسم قالی مشهد اردهال کاشان است.
عمارت بیرونی همین ساختمانی است که مورد بازدید قرار می‌گیرد و مشتمل است به: سردر، هشتی ، راهرو ورودی، سرپوشیده یا تلار پذیرایی، اتاقهای مختلف، زیرزمینی‌ها، حیاط و آب نما، بخش اندرونی شامل دو باب خانه مجزا از هم است که در سنوات قبل از کل مجموعه تفکیک و به صورت دو خانه مسکونی جدا از هم در آمده است. اخیرا یکی از این خانه‌ها که در قسمت شرق خانه بروجردی قرار دارد به وسیله ساختمان میراث فرهنگی کشور خریداری و در نظر است پس از انجام تعمیرات لازم ارتباطی اصلی و قدیمی آن با خانه بروجردی برقرار و برای بازدید عمومی آماده می‌شود . قسمت دیگر خانه‌ای است در شمال شرقی خانه بروجردی که در حال حاضر در تملک و اختیار نوادگان مرحوم حاج سید حسین بروجردی بانی و مالک اولیه خانه است خانه بروجردی از مصالح سنتی و به گونه‌ای ساخته شده است که دقیقا با شرایط و خصوصیات اقلیمی کاشان سازگاری کامل دارد و از نظر طرح و نقشه و معماری بسیار قابل توجه و اهمیت است. جریان هوا و عمل تهویه در زیرزمینی‌ها به وسیله بادگیرهای ساخته شده در روی بام و به صورت طبیعی و دائمی و بدون احتیاج به هیچ وسیله مصنوعی انجام می‌شود.
کلیه مواد و مصالح مورد نیاز برای ساخت این خانه در محل تهیه شده است معمار سازنده این بنا یکی از هنرمندان نامدار معماری سنتی کاشان در قرن سیزدهم هجری قمری به نام مرحوم استاد علی مریم است که تیمچه امین الدوله در بازار میانچال کاشان هم از ساخته‌های وی می‌باشد. نقاشی‌های ارزنده و بی‌نظیر این خانه به ویژه صنیع الملک غفاری کاشانی (عموم هنرمند بزرگ نقاشی ایران مرحوم کمال الملک غفاری کاشانی) انجام شده است گفتنی است که صنیع الملک بنیانگذار اولین مدرسه نقاشی در ایران است. خانه بروجردی کاشان از نظر گچبری و ظرایف این هنر ملی نیز در میان خانه‌های ایرانی منحصر به فرد می‌باشد.
معماری مسکونی ایران و سبک خانه‌سازی در شهرهای مختلف
- گوناگونی معماری مسکن در ایران
سرزمین بزرگ ایران، از معدود کشورهای جهان است که در طول تاریخ حیات خود ارائه دهنده یک نوع فرهنگ معماری خاص به جهان معماری بوده است. ویژگی‌های مهم فرهنگی و جغرافیایی ایران باعث شده است تا تنوع بسیار زیادی در معماری آن وجود داشته باشد. اگر بخواهیم به تبعیت از تقسیم‌بندی‌های جغرافیایی موجود به بررسی اجمالی معماری مناطق مختلف بپردازیم خواهیم دید که حتی یک منطقه جغرافیایی محدود، عرضه کننده گوناگونی‌هایی در معماری مناطق مختلف آن است. برای نمونه در استان گیلان که بخشی از سرزمین سرسبز شمال ایران است، به انواع مختلف معماری مسکن در منطقه لاهیجان و لنگرود و اطراف رشت، ناحیه آستارا و بخش شمالی طالش، منطقه فومنات، ارتفاعات دیلمان و ارتفاعات سوله رودخان برمی‌خوریم. با مقایسه دو ناحیه کوهستانی ماسوله و زیارت گرگان و معماری در بر روی سطح شیب‌دار این دو مکان تفاوتی آشکار در ساخت معماری مسکن در گیلان و مازندران که دو منطقه همجوار با ویژگی‌های جغرافیایی تقریبا شبیه به هم هستند، دیده می‌شود.
مناطق دیگری نیز هستند که با وجود قرار داشتن در یک محدوده جغرافیایی، معماری مسکونی آنها یا از جهاتی و یا کاملا با هم متفاوت هستند.
معماری بوشهر و دیگر شهرهای ساحلی خلیج فارس همچنین معماری شهرهای یزد، میبد و اردکان از این گونه‌گونیها می‌باشد. در مناطق مذکور اگر بخواهیم بر مبنای عنصری به نام حیاط دسته‌بندی از خانه‌ها داشته باشیم می‌توانیم متمامی گونه‌های موجود در بوشهر و ساحل خلیج فارس، یزد و میبد و اردکان را در یک گروه قرار دهیم.اما با ورود به جزئیات خواهیم دید که حتی در یک محدوده معین از بوشهر تا بندرعباس معماری مسکن به یک شکل نیست و تفاوت‌هایی را در معماری هر کدام از آبادیهای این خطه ساحلی مشاهده می‌نماییم.
مکان‌هایی هم هستند که با وجود نزدیکی به هم، دو نوع معماری کاملا متفاوت مسکن را ارائه می‌دهند. شاید روشن‌ترین مثال، معماری مسکن در ابیانه، نطنز و کارشان باشد که در فاصله 50-60 کیلومتر از هم قرار گرفته‌اند. در اینجا هر چند که خانه‌های نطنز و کاشان دارای حیاط هستند ولی ترکیب کلی فضاهای آنها با هم متفاوت است. و روستاهای اطراف آن بر روی دامنه شیب‌دار و بدون حیاط ساخته شده‌اند.
- درونگرای معماری مسکونی
هر محقق برای آشنایی با معماری ایران و عناصر مختلف مانند: مسکن، مسجد، کاروانسرا، حمام و غیره نیاز به تقسیم‌بندی‌های برای کار خود دارد. هر چند که دو عامل زمان و مکان نیروی محرک این محقق می‌باشند، اما همانگونه که دیدیم در ایران بزرگ در یک زمان خاص و در منطقه‌ای کوچک می‌توان ویژگی‌های مشترک و متفاوت را، با هم مشاهده نمود. پس ناگزیر به انتخاب عوامل دیگری نیز می‌باشیم که افزون بر بعد زمان و مکان، بتواند در پیشرفت، تنظیم و گردآوری کار کمک بیشتری به ما بکند. انتخاب عناوین گونه‌شناسی برونگرا و درونگرا، با عنایت به این موضوع صورت گرفته است.
به گونه‌ای از معماری مسکن با ویژگی‌هایی از قبیل داشتن ارتباط بصری و فیزیکی مستقیم با فضای بیرون خانه، نداشتن حیاط، گسترش در ارتفاع و ساماندهی فضایی نسبت به یک فضای دیگر مثلا دالان آشنا هستید.
نمونه‌هایی از این نوع معماری در دشت گیلان، ماسوله مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند. تنوع این گونه معماری مسکن مختص این مکان‌ها نیست و در آبادیهای دیگر مثل زیارت گرگان، مجن و کمجان گونه‌های جالب و خاص یافت می‌شود. بررسی معماری کندهایی چون کندوان و میمند نیز در این روند کمک قابل توجهی به ما خواهد کرد.
برای شروع یک بحث درونگرایی در معماری مسکونی نیاز است که نخست اشاره‌ای به معماری مسکونی دشت گیلان، ماسوله و ابیانه به عنوان گونه‌های برونگرا، داشته باشیم. گیلان را می‌توان به مناطق دشتی و کوهستانی تقسیم نمود که در هر کدام از این مناطق معماری مسکونی شهری و روستایی دارای وجوه مشترک و همچنین تفاوت‌هایی با هم هستند. هر چند که بافت‌های متراکم شهرهای چون لاهیجان، رشت و فومن خانه‌های محصور در حیاط هستند ولی این حیاطها، نمونه‌های کاملتر پرچین‌ها و یا (پرسین) خانه‌های گالی پوش هستند و محوطه اصلی تعداد زیادی از خانه‌ها، ارتباط بصری مستقیم با مسیرهای بیرون خود دارند. حیاط در اینجا وحدت دهنده عناصر مختلف داخلی آن مثل چاه آب، طویله، آشیانه طیور و انبار است. فضاهای مختلف مسکن نیز شامل اتاق، ایوان و تلار می‌شود. تنوع معماری مسکونی گیلان را می‌توان در ساختمان‌های روستایی مشاهده کرد. در مناطق دشتی گیلان، خانه در یک پرچین محصور می‌شود که نشانگر حدود چاه آب، باغچه و محوطه خانه می‌شود. مسکن به عنوان اصلی‌ترین عنصر خانه دارای محوطه زمستان نشین و تابستان نشین است. در خانه‌های یک طبقه، فضاهایی چون ایوان و انواع تاق‌ها ساخته شده است که و برای فصل تابستان با کوچه به قسمتی از محوطه خانه یا در زیر کندوج‌ها و یا در بالای فضایی به نام کوتام استقرار می‌یابند. تلار فضای تابستان نشین طبقه اول در بیشتر خانه‌ها چه در نواحی دشتی و چه کوهستانی است. در منطقه فومنات خانه‌ها یک طبقه و نیمه، ساخته شده‌اند. نیم طبقه بالا معمولا بر روی فضاهایی چون انبار وطویله بوده و به نام بالاخانه و تلار خوانده می‌شود. تمامی این خانه‌ها، با فضای سرسبز و احتمالا باغ‌ها و شالیزارهای خود ارتباط بصری مستقیم دارند. برای ورود به مسکن نیز با محوطه‌ای کوهستانی و کوهستانی نیمه کوهستانی در دو طبقه ساخته شده، طبقه همکف کاملا بسته و طبقه اول همراه با تالار فضاهای تابستان نشین است.
ماسوله یکی از شهرک‌های استان گیلان است بر روی دامنه‌های شیب‌دار ساخته شده است. از ویژگی‌های مسکن در این آبادی، ارتباط بصری فضاهای تابستان نشین یا فضای سرسبز روبه‌روی آن است. خانه ها در ماسوله در ارتفاع گسترش یافته‌اند و طبقه اول آن اختصاص به فضاهای تابستانی و زمستانی دارد. سومه فضای کوچک و بسته زمستانی است که در پشت اتاقهای تابستانی قرار گرفته است. بریه که‌ها (اتاقهای پنجره‌دار) و تلار که‌ها (اتاق‌هایی با یک پیشگاه در جلو) در شکل‌های مختلف و ارتباط با فضایی به نام چغم (هال) در حاشیه معابر و رو به منظر زیبا قرار گرفته‌اند.
خانه‌های بخش عمده‌ای از آبادی زیبای ابیانه نیز بر روی دامنه شیب‌دار ساخته شده است. فضای تابستان‌‌نشین خانه‌ها در طبقه اول و قسمت زمستان نشین در اتاق کاملا بسته در طبقه همکف است و گاهی نیز در طبقه اول می‌باشد. بازشوهای یورت و هاری‌ها (اتاقهای تابستانی) در فصل تابستان منظره زیبای دره پر از درختان صنوبر و میوه را مانند تابلویی در جلوی اتاق‌ها قرار می‌دهد.
ساکنان ماسوله و ابیانه، پس از باز شدن درب خانه مستقیما به فضایی چون دالان می‌رسند و این فضا رابطه چند فضای دیگری و احتمالا محل قرارگیری پلکان برای رسیدن به طبقه اول می‌باشد.