بخش اول : سیستم عامل چیست و چه وظایفی دارد ؟ بخش دوم : نصب Linux بخش سوم : آشنایی با محیط، تعدادی از دستورات پرکاربرد ونحوه نصب نرم افزار درLinux :
بخش اول
سیستم عامل چیست و چه وظایفی دارد ؟
سیستم عامل برنامه ای است که مدیریت سخت افزار و نرم افزار کامپیوتر را به عهده می گیرد . در ابتدا سیستم عامل ها به منظور انجام یک سری عملیات که باید بوسیله سخت افزار مرتباً تکرار می شد طراحی شدند . این عملیات عمدتاً شامل مدیریت فایلها ، اجرای برنامه ها و دریافت دستورات از کاربر بودند . ارتباط با کامپیوتر و سیستم عامل آن از طریق یک سطح ارتباطی ایجاد شده برای کاربر User
( intet face ) صورت می گیرد این واسط کاربر به سیستم عامل اجازه می دهد تا دستورات را از کاربر دریافت نموده و تغییر کند . در نتیجه تنها کافی است که برای انجام عملیات دستوری به سیستم عامل داده شود مانند خواندن فایل یا تایپ کردن یک سند . سطح ارتباطی که یک سیستم عامل برای کاربر ایجاد می کند ممکن است بسادگی خط فرمان ( command )line ) باشد یا بفرم های پیچیده تر مثل ایجاد منوها (menus ) و icon ها روی desktop .
سیستم عامل همچنین برنامه های نرم افزاری را نیز مدیریت می نماید . برای تایپ یک سند یا اجرای محاسبات ریاضی نیاز به برنامه های نرم افزاری ویژه ای می باشد . یک editor مثالی است از یک برنامه نرم افزاری که امکان تایپ یک سند ، تغییر دادن آن و اضافه کردن متن جدید به آن را فراهم می آورد .
editor خود نیز یک برنامه نرم افزاری است که تشکیل شده از یک سری دستورات که باید بوسیله کامپیوتر اجرا شوند . برای اجرای این برنامه ، ابتدا باید برنامه در حافظه load شود و سپس دستورات آن اجرا شوند . سیستم عامل عملیات lode و اجرای کلیه برنامه ها را کنترل می کند . هنگامیکه می خواهید از یک editor استفاده کنید به سیستم عامل دستور دهید برنامه نرم افزاری editor را در حافظه load کرده و اجرا نماید .
مدیریت فایل ، مدیریت برنامه و ارتباط با کاربر از مشخصات اولیه و قدیمی مشترک بین تمام سیستم عامل ها می باشد . سیستم عامل Linux مانند سایر نسخه های سیستم عامل Unix دو مشخص مهم دیگر نیر به این قابلیت ها می افزاید . Linux توانایی اجرای چند برنامه یا وظیفه مختلف را بطور همزمان داراست ( multi tashing ) و همچنین توانایی ارتباط با چند کاربر را بطور همزمان دارا می باشد ( multiuser ) . بعنوان یک سیستم عامل چند وظیفه ای ،Linux قادر است چندین کار را بطور همزمان انجام دهد . مثلاً می توان یک فایل را ویرایش کرد در حالیکه در همان زمان فایل دیگری در حال چاپ شدن می باشد . شما مجبور نیستید صبر کنید تا چاپ آن فایل تمام شود و سپس فایل مورد نظر خود را ویرایش کنید .
بعنوان یک سیستم عامل چند کاربره (multi user ) ، کاربرهای مختلف می توانند رادار سیستم شوند (fay in ) و از طریق terminal های مجزا با سیستم ارتباط برقرار کنند .
در ابتدا سیستم عالم ها به منظور افزایش راندمان سخت افزار طراحی شدند . هنگامیکه در ابتدا کامیپیوتر ها ساخته شدند ، توانائیهای آنها محدود بود و سیستم عامل ها برای استفاده حداکثر از این توانایی تولید می شدند . در نتیجه کلیه سیستم عامل ها با ایده اصلی مهم بودن سخت افزار و نه کاربر ایجاد می شوند ، لذا بسیار خشک و بی انعطاف بودند و کاربران را مجبور به پیروی از محدودیتهای سخت افزاری می نمودند . ولی سیستم عامل Linux با هدف انعطاف پذیر بودن و به سادگی قابل استفاده بوده برای کاربران طراحی شده است . Linux همان انعطاف پذیری که حین طراحی unix لحاظ شده را دارا می باشد و این به دلیل تحقیقات زیاد و ادامه دار برای طراحی این سیستم عامل می باشد .
سیستم عامل unix بوسیله ( Ken thompso ) در آزمایشگاههای AT&T Bel l در اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 میلادی طراحی و تولید شد . unix بسیاری از دستاوردهای جدید در طراحی سیستم عامل را بطور یکی در خود جمع نمود . در ابتدا این سیستم عامل بعنوان سیستم عاملی برای افرادی که تحقیقات علمی انجام می دادند طراحی شد . یکی از اهداف اصلی ، ایجاد سیستمی بود که بتواند نیازهای در حال تغییر این افراد را تامین کند . برای این منظور تاپسون ناچار به طراحی سیستمی بود که بتواند از عهده وظایف کاملاً متفاوتی برآید . در نتیجه انعطاف پذیری از راندمان سخت افزاری مهمتر جلو نمود . مانند unix ، Linux نیز از این توانایی برخوردار است که بتواند از عهده وظایف متفاوت و وسیعی که هر کاربر از آن انتظار دارد برآید .
این انعطاف پذیری به Linux اجازه می دهد تا سیستم عاملی باشد که در هر شرایطی و برای هر کاربری یک سیستم عامل سفید و موثر باشد . کاربر محدود به یک سری عملیات خشک و محدود و بی انعطاف نمی باشد در عوض ، سیستم عامل مجموعه ای از موثرترین ابزار را در اختیار کاربر قرار می دهد . این فلسفه کاربر محور به این معناست که شخص می تواند سیستم را به نحو پیکربندی و برنامه ریزی کند که جوابگوی یک سری نیازهای خاص باشد . در حقیقت Linux سیستم عاملی است که یک محیط اجرایی کامل را برای کاربر فراهم می آورد .
کلیات سیستم عامل Unix ، Linux را نیز می توان به بخش اصلی تقسیم نمود : هسته (kernel ) محیط ( enviroment ) و ساختار فایلی ( file struchure ) . kernel برنامه هسته ای است که برنامه های دیگر را اجرا می کند و اجزای سخت افزاری مانند دیسک ها و چاپگرها را مدیریت می کند . enviroment یک سطح ارتباطی ( واسط ) برای کاربر ایجاد می کند . این واسط دستورها را از کاربر دریافت می کند و آنها را برای اجرا به kernel یا هسته می فرستد .
file structure امکان ذخیره سازی این داده ها را مدیریت و سازماندهی می کند . فایلها در شاخه ها ( directory ) سازماندهی و ذخیره می شوند . هر شاخه ممکن است حاوی هر تعداد زیر شاخه ( subdirectory ) باشد که آنها به نوبه خود شامل فایلها می باشند . enviroment demel و file structure بهمراه هم پایه اصلی ساختار سیستم عامل را تشکیل می دهند . بوسیله این سه جزء می توان برنامه ها را اجرا کرد ، فایلها را مدیریت نمود و با کاربر ارتباط برقرار کرد .
enviroment یک سطح ارتباطی ( inter face ) میان kernel و کاربر ایجاد می کند . این واسط را می توان بعنوان یک مفسر ( interpreter ) توصیف نمود . چنین مفسری ، دستورهایی را که بوسیله وارد می شوند تفسیر می کند و آنها را به kernel می فرستد .
سیستم عامل Linux قادر است انواع مختلفی از enviroment ها را فراهم آورد : desktop ها window manager ها و command line shell ها . هر کاربر می تواند بنا به دلخواه از یکی از این واسط ها استفاده کند .
واسط shell یک محیط ساده می باشد که معمولاً شامل یک prompt است که می توان در آن دستور را تایپ نمود و سپس وارد کرد . در حقیقت دستور را در یک خط که به آن commad می گوئیم تایپ کرده و enter می نماییم .
بعنوان جانشین برای محیط shell یا میان Linux , commad line هم desktop و هم window manager را فراهم کرده است . window manager یک فرم ساده تر و مختصر تر از desktop است که تنها امکان اجرای عملیات مختلف در پنجره های مجزا را فراهم می اورد . desktop یک واسط گرافیکی کامل ( GUI ) را فراهم می کند درست مانند سیستم عامل های windows و Mac . در مدل desktop امکانات فراوانی از قبیل پنجره ها ، icon ها ، menu ها فراهم آمده اند که می توان آنها را بوسیله mouse کنترل کرد . در حال حاضر دو نوع مختلف از desktop بصورت رایگان موجود است :
1 ) KDE ( K desktop Environment ) .
2 ) Gnome ( GNU Network Object Model Environment )
از Linux فایلها در درون شاخ ها سازماندهی می شوند که بسیار شبیه windows
می باشد . کل file system در در Linux در حقیقت یک مجموعه ارتباط مانند داخلی بزرگ از شاخه هاست که هر کدام شامل تعدادی فایل می باشد . بعضی از شاخه ها بطور استاندارد برای استفاده system رزرو شده اند ، ولی می توان شاخه های دیگری نیز برای فایلهای شخصی ایجاد کرد . بعلاوه می توان براحتی یک فایل را از یک شاخه به شاخه دیگر منتقل نمود . همچنین در linux می توان اجازه دسترسی برای شاخه ها و فایل ها تعیین کرد . بدین وسیله می توان به دیگران اجازه استفاده از فایلی را داد یا اجازه استفاده آنرا را تنها به شخص خاص محدود کرد . در حقیقت شاخه های ایجاد شده بوسیله هر کاربر در نهایت به شاخه های ایجاد شده توسط سایر کاربران متصل و مربوط است . این شاخه ها بفرم یک ساختار درختی سلسله مراتبی ( hier ar chical ) سازماندهی شده اند . که با یک شاخه root شروع می شوند . تمام شاخه های دیگر در نهایت از این شاخه root منشعب می شوند .
با دسترسی به linux , Gnome , KDE یک محیط گرافیکی مجتمع کامل فراهم آورده که ارتباط کاربر را با سیستم به آسان ترین شکل ممکن می سازد . Gnome , KDE متکی به X window system می باشند که بدین معناست که هنگامیکه هر دو آنها روی سیستم نصب باشند ، برنامه های هر یک روی دیگری نیز قابل اجرا می باشد .
Linux ، یک سیستم عامل Open source
Linux در نهایت یک تلاش مشترک و همگانی روی Internet طراحی و بوجود آمد . لذا هیچ شرکت یا موسسه ای آنرا کنترل نمی کند . پیشرفت در این سیستم عامل غالباً هنگامی رخ می دهد که کاربران آن تصمیم به کار بر روی بخشی از آن بصورت یک پروژه مشترک بگیرند . پس از تکمیل ، نرم افزار روی یک سایت اینترنتی برای استفاده تمام کاربران قرار می گیرد .
بخش عمده سیستم عامل Linux بصورت یک نرم افزار open source تولید شده است . این بدان معناست که کد منبع ( source code ) هر برنامه بصورت رایگان بهمراه برنامه در اختیار کاربران قرار می گیرد . برنامه نویسان می توانند با تغییر و تصحیح کد منبع به پیشرفت سریعتر آن نرم افزار کمک کنند . کد منبع سیستم عامل Linux بهمراه تمامی نسخه های این سیستم عامل در اختیار کاربران قرار می گیرد . همچنین کد منبع بسیاری از برنامه های تحت Linux بهمراه این نرم افزارها در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد مانند Netscape browser یا Openofhie و بسیاری نرم افزارهای دیگر .
یکی از معتبرترین و مشهورترین سایتهای اینترنتی که کد منبع اگر این نرم افزارها در آنجا موجود است سایت sourceforge به آدرس اینترنتی sourceforge.net می باشد .
نسخه های مختلف Linux
با وجود آنکه تنها یک ویرایش استاندارد از Linux وجود دارد ، در عمل نسخه های متعددی از آن یافت می شوند . شرکتها و گروههای مختلف Linux و نرم افزارهای آن را در فرم های کمی متفاوت ارائه داده اند.بعضی از ویرایش های مجهزتر وپرکارتر، Red Hat ، Mandrake ، caldera ، SuSE ، Devian میباشند. البته هسته ( Kernel ) در تمام این نسخ یکسان بوده و همان هسته ای است که در سایت www.kernelorg موجود است . تمام نسخ از همین Kernel استفاده می کنند هر چند ممکن است ، پیکربندی ها قدری متفاوت باشند .
Linux دارای ویژگیهای گوناگونی می باشد . بعضی ها تلاش کرده اند راه حلی برای حمایت و پشتیبانی از حیطه وسیعی از وظایف پبدا کنند در حالیکه عده ای دیگر آنرا برای اجرای کارهای ویژه ای تغییر داده و وفق داده اند . در این میان Mandrade , Red Hat و SySE جزء دسته اول هستند در حالیکه Debian , Slackwure در دسته دوم قرار دارند .
در ویرایشهایی مانند Slackwure سعی شده سیستمی با شاخ و برگ کمتر و سبکتر ولی در عوض سرعت بالاتر طر احی شود . در بعضی دیگر از نسخ نرم افزارهای تجاری مانند Database ها یا secure server ها اضافه گردیده اند . برای اطلاعات بیشتر از چگونگی هر یک از این ویرایشها می تواند به سایتهای اینترنتی ذیل مراجعه کنید :
Internet Site URL
Red itat linux www.redhat.com
Mandrake www.mandrake.com
SySE Linux www.SuSe.com
OpenLinux ( coldera ) www.caldera.com
Debian Linux www.debian.org
Slackusure Linux www.slackware.com
Tubo Linux www.turbolinux.com
در اینجا لازم به ذکر است نسخه Linux مود تحقیق در این گزارش ، Red Itat V.q میباشد اغلب این ویرایش از Red Hat از روی CD- ROM صورت می گیرد که در فصل بعد به تفصیل شرح داده خواهد شد .
بخش دوم
نصب Linux
نصب Linux شامل قدمهای مختلفی می باشد . ابتدا لازم است بدانیم که سیستم از لحاظ سخت افزاری شرایط لازم برای نصب این سیستم عامل را دارا می باشد یا خیر . امروزه . اکثر کامپیوترهای ساخته شده بوسیله شرکت Intel دارای این شرایط می باشند . اکثر نسخه ای Linux از روشهای نصب مختلفی حمایت می کنند . Linux را می توان از طریق یک CD-ROM یا Hard Disk نصب نمود یا از روی یک شبکه یا منبع اینترنتی می توان این کار را انجام داد . مستندات نسخه مورد استفاده شما به جزئیات بیشتر برای نصب مرحله به مرحله را در اختیار شما قرار می دهد .
سخت افزار مورد نیاز :
در اینجا به ذکر حداقل سخت افزار مورد نیاز برای نصب Linux می پردازیم :
1 ) یک کامپیوتر ( CPU ) BL بیتی . حداقل یک 80386 یا 80486 و خانواده pentium .
2 ) یک -inch floppy Drive . ( اگر از یک CD_ROM با قابلیت Boot شدن برای نصب استفاده می کنید نیازی به Floppy Drive بیت ها و اگر برای نصب از روی DVD ) BOM استفاده می شود به Floppy Drive نیاز می باشد . )
3 ) بطور عادی حداقل به 64 MB حافظه RAM نیاز می باشد . (Linux روی حافظه هایی به کوچکی DMB نیز قابل اجرا می باشد . )
4 ) حداقل به LGB فضای خالی روی Hard Dou برای نصب استاندارد نیاز می باشد . البته باید بخاطر داشت که Linux روی فضایی به کوچکی 100MB و 16MB برای Swap بصورت نصب حداقل یا نصب در مختصرترین حالت
( Minimum installation ) قابل اجراست . ولی برای یک نصب کامل
( Full installation ) ، فضایی در حد 3GB تا 6GB توصیه می شود . معمولاً به 3GB فضا برای نصب تمام Pockage های روی اکثر CD-ROM نیاز است نصب استاندارد Puckage های مورد نیاز به LGB فضا روی Hard Disk بعلاوه ^$ MB تا 512 MB حافظه برای فضای Swap نیاز می باشد . البته انتخاب swap space معمولاً بستگی به مقدار RAM کامپیوتر دارد . معمولاً دارد . معمولاً این فضا را به اندازه برابر حافظه RAM انتخاب می کنند . بطور مثال اگر کامپیوتر شما دارای 256 MB در حافظه RAM باشد ، می توان swap Space را 512 MB انتخاب نمود .