مقدمه
بدون شک همه ما هر روز با آینه سر و کار داریم و از آن استفاده می‌کنیم. اما آیا تا کنون از خود پرسیده‌ایم که آینه چگونه بوجود آمده است؟! چگونه به تکامل رسیده است؟! و چه نقشی را در زندگی و دنیای پیشرفته امروزی بازی می‌کند؟! احتمال اینکه اولین آینه ، آبگیرها بوده باشند بسیار قوی است و در واقع واژه "آبگینه" یا "آب گونه" شاید از چنین خاستگاهی بوجود آمده باشد.
آینه عنصری کاربردی است که به گونه ای با زندگی همه افراد عجین شده است. هیچ فردی را نمی شناسیم که روزانه حداقل یک بار مقابل آینه قرار نگیرد. استفاده از آینه با اهداف گوناگون و به روش های مختلفی صورت می گیرد. یکی از رایج ترین کاربردهای آن استفاده شخصی و نمایاندن ظاهر افراد و در واقع نقش آن در آرایش و پیرایش است. برای این منظور انواع و اقسام آینه ها وجود دارد ولی گذشته از این نوع کاربرد آینه یکی از عناصر مهم و تاثیر گذار دکوراسیونی نیز هست به گونه ای که کاربرد آن در برخی از فضاهای ساختمان مانند سرویس های بهداشتی و اتاق خواب به عنوان عنصری ثابت و جزء لوازم دکوراسیونی کاربردی آن مکان ها به حساب می آید. علاوه بر آن از آینه برای زینت بخشیدن گوشه ای از فضای خانه نیز استفاده می کنند. به این ترتیب که آینه ای را در قابی زیبا بر روی دیوار نصب کرده و یا آن را بر روی کنسولی هماهنگ با دیگر لوازم دکوراسیونی محیط قرار می دهند که در این شرایط علاوه بر نقش کاربردی، تزئینی زیبا برای محیط نیز محسوب می شود. از دیگر نقاط ساختمان که معمولاً با هدف تزئینی به نصب آینه اختصاص می یابد، دیوار بالای شومینه است. البته نوع و نحوه به کارگیری آن رابطه مستقیمی با سلیقه افراد خانه دارد به طور کلی کاربرد آینه به عنوان عنصری تزئینی از دیرباز در فرهنگ ما ایرانیان جایگاه ویژه ای داشته است. این تعلق خاطر گذشتگان مان را در معماری ساختمان های درباریان و افراد متمول، زیارتگاه ها و حتی برخی رستوران ها و فروشگاه های قدیمی می توان دید.
البته این فرهنگ در ساخت زیارتگاه ها کماکان پابرجاست. گذشته از آن آینه در صنایع دستی برخی از استان های کشورمان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. آینه کاری بر روی پارچه ها و لباس های محلی و سنتی، رومیزی، روتختی و کوسن، دیوارکوب های پارچه ای و بسیاری دیگر از صنایع دستی از این قبیل هنوز هم به وفور دیده می شود.علاوه بر صنایع دستی امروزه آینه ها در ساخت بسیاری از لوازم دکوراسیونی به سبک مدرن نیز کارایی دارد. از جمله آنها به میزها، ویترین ها، پایه های آباژور و لوازمی مانند آنها که آینه بخش اعظمی را در ترکیب ساختاری آنها تشکیل می دهد می توان اشاره کرد ولی با تمام این تفاسیر نقش کاربردی آینه در دکوراسیون داخلی از اهمیت بسزایی برخوردار است. شما با نصب هدفمند آینه ای بر روی یک دیوار می توانید همزمان چندین کاربرد مهم را از آن دریافت کنید که از جمله مهم ترین آنها می توان به افزایش نور محیط توسط آینه اشاره کرد. به این ترتیب در فضاهایی که از نور چندانی برخوردار نیستند با نصب آینه ای بزرگ بر روی دیواری مقابل پنجره، نور خورشید وارد شده از پنجره را افزایش دهید. این کاربرد آینه در سطح کوچک تری برای افزایش نور و زیبایی به طور همزمان در ویترین ها نیز دیده می شود. به این گونه که در اغلب ویترین ها برای انعکاس نور، دیواره انتهایی داخل ویترین را با آینه می پوشانند.
یکی دیگر از کاربردهای مهم آینه، در فضاهای کوچک و کم وسعت امروزی است. آینه ها با انعکاس تصویر فضای مقابلشان این تصور را در ذهن ایجاد می کنند دیواری که به آینه اختصاص یافته ادامه دنباله دار از فضای خانه است البته هنگامی که قصد دارید آینه ای را با چنین کاربردی نصب کنید ابتدا می بایست هدف از بزرگنمایی مشخص شود.
ممکن است یک اتاق به لحاظ عرض و یا طول کم وسعت باشد که برای هر کدام محل نصب آینه متفاوت خواهد بود در واقع آینه می بایست بر روی دیواری نصب گردد که فضای مقابل آن کم وسعت است. برای دستیابی به این هدف و هدف قبلی آن پوشش تمام سطح دیوار با آینه نیز روش کاربردی دیگری است.
تاریخچه
کاوشهای باستان شناسان مبین این نکته جالب است که آینه‌های شخصی و ساده بیش از 50 قرن قدمت دارند و در دورانهای گذشته از ارزشی اغراق آمیز برخوردار بوده‌اند. زمانی در آسیای صغیر آینه را از جنس برنز و مس مفرغ می‌ساختند و آن را صیقل داده و با دسته‌های پر نقش و نگار عرضه می‌کردند و به تدریج آینه‌های فولادی به علت قابلیت صیقل یافتن بیشتر و شفافیت بیشتر ، نسبت به برنز و مس و مفرغ ، جایگزین آینه‌های قدیمی‌تر شدند، تا اینکه تحول اساسی در صنعت تولید آینه بوجود آمد. در قرن 12 میلادی کاربرد شیشه در تولید آینه کشف شد و اولین آینه‌های شیشه‌ای که با ورقه‌هایی پوشیده از سرب به بازار عرضه می‌شدند بوجود آمدند.
مدتی بعد ماهیت سمی بودن سرب آشکار گردید و به همین دلیل استفاده از مخلوط جیوه و قلع بجای سرب آغاز شد. این تغییر و تحولات باعث شدند که ونیز که در آن زمان محل تولید اینگونه آینه‌ها بود به یک قطب اقتصادی تبدیل شود. با وجود این ، اختراع و تولید آینه را نباید جزو نیازهای اولیه و تنها در حد یک ابزار شخصی تصور کنیم، امروزه کاربردهای علمی آینه‌ها بسیار بیشتر از کاربردهای اولیه و ظاهری آنها هستند.
داشنمندان از مدتها قبل خواص آینه‌های تخت و کوژ و کاو (محدب و مقعر) را می‌شناختند و حتی با استفاده از آنها برای متمرکز کردن نور آفتاب وسایلی را برای به آتش کشیدن اجسام اختراع کرده بودند. حتی در این مورد افسانه‌ای وجود دارد که می‌گویند ارشمیدس دانشمند معروف قرن سوم قبل از میلاد بوسیله شبکه‌ای از اینگونه آینه‌ها ، کشتیهای بادبانی مهاجمان رومی را به آتش می‌کشیده است، تا اینکه فرمانروای روم سرانجام در شب موفق به تسخیر شهر "سیراکوز" می‌گردد.
تصویر در آینه ها
آینه‌ها سطوح بازتابنده هستند که تصویر جسم نورانی قرار گرفته در جلوی خودشان را نشان می‌دهند، بسته به فاصله جسم از آینه مشخصات تصویر (مکان - وارونگی - برگردان جانبی - بزرگی) ممکن است متفاوت باشد. این وسیله نوری از دیر باز در زندگی بشر نقش عمده‌ای داشته و استفاده‌های فراوانی از آن به عمل آمده است. در طبیعت شکل گیری تصویر در آب یا در شیشه‌های پنجره و یا سطوح بازتابان فلزی و پدیده‌هایی از این قبیل به وفور وجود دارند. بر حسب نوع کاربرد و چگونگی شکل گیری تصویر و مشخصات آن به دو دسته عمده تقسیم شده‌اند:
آینه های تخت
آینه‌هایی هستند که در منازل وجود دارد و از جسم نورانی تصویری مستقیم و مجازی و برگردان تشکیل می‌دهند، طوری که سمت راست جسم برای تصویر سمت چپ به حساب می‌آید و برعکس که در اکثر سیستمهای نوری ساده کاربرد فراوان دارند. در کارهای عادی و مصارف عمومی از این آینه استفاده می‌شود. به لحاظ هزینه پایین و تولید راحت و انبوه سازی و سادگی مکانیزم توسعه فراوانی دارد.
در منازل ، باشگاهها و مغازه‌ها و دکوراسیون در آینه کاری و معماری و در بتینه کاری و تزئینات ساختمان کاربرد فراوان دارند. از قدیم الایام به صورتهای طبیعی یافت می‌شدند، که با پیشرفت علم و صنعت با کیفیتهای بالاتر نیز به بازار عرضه شد که حتی در برخی سیستمهای اپتیکی نیز بکار گرفته‌اند.
موارد استفاده آینه‌های تخت
امروزه بهره وری این آینه‌ها را بالا برده‌اند و آینه‌هایی با ضریب بازتابش بسیار بالایی هم ساخته‌اند. در سیستمهای نوری و برخی دستگاههای حساس نوری از جمله لیزرها از این آینه‌ها استفاده می‌شود، آینه‌های شیشه‌ای نیم بازتابان نیز از این نوعند.
انواع آینه‌های تخت
آینه‌های شیشه‌ای: که بر حسب نوع کیفیت و صیقل بودن شیشه و مواد اندود کننده دارای کیفیت متفاوتی می‌باشند.
آینه‌های فلزی: آینه‌های فلزی را بیشتر از نوع تخت می‌سازند و در دندانپزشکی و قطعات ریز اپتیکی کاربرد دارند.
آینه‌های لایه گذاری شده: آینه‌ای با چند لایه اندود جهت بالا بردن ضریب بازتابش و اصلاح آینه‌ها شیشه‌ای و جلوگیری کامل از شبح نوری ساخته شده‌اند.
آینه های کروی
این آینه‌ها به دو دسته عمده آینه‌های محدب و آینه‌های مقعر تقسیم می‌شوند. این آینه‌ها از لحاظ همگرایی و واگرایی پرتوهای نوری و شکل گیری تصویر و بزرگنمایی و وارونگی و سایر مشخصات تصویر کاربردهای ویژه‌ای در سیستمهای نوری دارند.
آینه شلجمی
در چراغهای اتومبیلها و برخی سیستمهای موازی ساز نورها بکار می‌روند، که شکلی شبیه آینه‌های کروی اما متفاوت از آنها دارند.
آینه های توان بالا
نوعی آینه‌های چند لایه‌ای هستند که در سیستمهای بازتاب کامل نور و نیز در سیستمهای لیزری و برخی طیف سنجها و محاسبات دقیق و حساس نوری کاربرد دارند.