مقدمه:
داروسازی، پنجاه قرن است که سابقه خدمت به بشریت را دارد و به عنوان یکی از شناخته شدهترین و معتبرترین رشتههای مطرح میباشد. همانند پزشکی، داروسازی نیز شاهد تحولات زیادی بوده است و بسیاری از روشهای قدیمی آن منسوخ و کنار گذاشته شدهاند و آموختههای نوینی به پیکره این رشته افزوده شدهاند. داروسازان از جمله افشار دارای تحصیلات آکادمیک در جامعه میباشند در شاخههای مختلف شامل داروخانه، بیمارستانها، آموزشی (در سطح دانشگاه)، تحقیقات، صنایع داروسازی (شامل تحقیق و توسعه تولید و غیره)، تدوین استانداردها و توزیع داروها فعالیت دارند. از دیدگاه تاریخی میتوان گفت که پیشرفت علم داروسازی همگام با تکامل بشر بوده است. انسان اولیه به طور ذاتی یا از طریق مشاهده حیوانات یا پرندگان معلومات خود را کسب نمود و دریافت که آب سرد، برگ و گل دارای کاربردهای درمانی و التیام دهندگی هستند. ولی به طور تجربی دریافت که کدامیک از دیگری بهتر است و بدین وسیله دانستهها و آموختههای خود را در اختیار دیگران استفاده نمود. باید توجه داشت که هر چند روشهای انسان غارنشین ابتدایی بودند، و لیکن بسیاری از داروهای امروزی از همان منابعی که در اختیار انسان اولیه بودند منشأ گرفتهاند.
مجموعه حاضر شرحی است از برخی فرآورده های داروئی شرکت ابوریحان و اشارات مختصری به دسته دارویی، مشکل دارویی، فارماکوکنیتیک، موارد مصرف، موارد منع مصرف، عوارض جانبی، مقدار و نحوهی مصرف و نوع بستهبندی داروها و نوع تستی که بر روی داروها رد قسمت آزمایشگاه تحقیقات و توسعه و همچنین آزمایشگاه شیمی (کنترل کیفی) انجام شده را دارا میباشد.
امید است مطالب این مجموعه مفید برای خواندگان واقع گردد.
فصل اول:
آشنایی با شرکت داروسازی ابوریحان
تاریخچه: شرکت داروسازی ابوریحان با بیش از 20 سال تجربه در عرضه فرآوردههای هورمونی دارای نقشی ویژه در صنایع داروئی کشور میباشد. ابوریحان فعالیت خود را در زمینه ساخت داروهای هورمونی از سال 1348 (تحت نام شرینگ برلیمد) آغاز نمود و پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در سال 1359 با توجه به قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران کلیه سهام آن خریداری و با مدیریت دولتی تحت پوشش سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت.
فعالیتها متعاقب انتخاب طرح ژنریک به عنوان سیستم نوین نظام داروئی کشور، ابوریحان با پشتوانهای قوی از تکنولوژی داروسازی و بهرهگیری از نیروهای متخصص و تلفیقی از تجربه و دانش نوین داروسازی وارد مرحله جدیدی از فعالیت خود گردید بطوری که در حال حاضر بطور متوسط 38 میلیون جعبه محصول نهائی در پتج گروه آمپول تزریقی، قرص، دراژه، پماد و کرم و شیاف به بازار عرضه مینماید که این مقدار نسبت به ده سال گذشته از رشدی معادل 400 درصد برخوردار است.
شرکت داروسازی ابوریحان علاوه بر ساخت دارو های انسانی از سال 1365 اقدام به برنامهریزی در زمینه ساخت کیتهای آزمایشگاهی و دیسکهای آنتیبیوگرام نمود که در این راستا با احداث واحد جدیدی تحت عنوان واحل تشخیص طبی و با برخورداری از متخصصین پزشک داروساز، فارماکولوژیست، میکروبیولوژیست و متخصصین دیگر از سال 1367 با عرضه بیش از 735، 103 کیت آزمایشگاهی و 184و 102 دیسک آنتیبیوگرام به مرحله بهرهبرداری رسید و گامی دیگر در راه نیل به خودکفائی ملی برداشت. همچنین در سالهای اخیر با توجه به اهمیت گسترش دامپروری و نیاز به استفاده از هورمونها در زمینه بیماریهای تولید مثل شرکت ابوریحان را بر آن داشت تا با تاکید بر تکنولوژی بر تکنولوژی خود و با استفاده از نیروهای متخصص دامپزشک و همکاری سازمان دامپزشکی کشور طرح تولید هورمونهای دامی را در دست مطالعه قرار دهد. بطوریکه در سال 1367 با کسب مجوز از سازمان دامپزشکی کشور با فرمولاسیون و ارائه نمونههای آزمایشی سه نوع داروی هورمونی دامی فعالیت جدیدی را پیریزی نمود. باشد که در سالهای آینده شاهد تولید هورمونهای دامی در داخل کشور باشیم. لذا شرکت ابوریحان را میتوان اولین کارخانه تولید کیتهای آزمایشگاهی و دیسکهای آنتیبیوگرام و هورمونهای دامی دانست که خود از افتخارات این واحد تولید محسوب میشود.
نگاهی به محصولات ابوریحان مؤید این واقعیت است که کلیه محصولات تولیدی این شرکت با رعایت آخرین استانداردهای داروسازی و رعایت کامل اصول GMP تولید و عرضه میشود.
آزمایشگاه های کنترل و تحقیقات
آزمایشگاههای مجهز کنترل ابوریحان ضمن نظارت دقیق در مراحل مختلف تولید از مرحله انبارداری مواد اولیه و بستهبندی تا خروج کالای ساخته شده از شرکت، الزام در اجرای کامل مقررات GMP را نیز بطور جدی در دستور کار خود قرار داده است.
تکیه بر تحقیقات و پژوهش در ابوریحان از جایگاه ویژهای برخوردار میباشد بطوری که علاوه بر فعالیت آزمایشگاههای کنترل، واحد مستقل و جدیدی نیز تحت عنوان آزمایشگاه تحقیقات در ابوریحان مشغول فعالیت میباشد این واحد با مشارکت فکری منابع دانشگاهی در سال 1367 آغاز به کار نمود و اولین اقدام آن طرح تبدیل پروژسترون به دیدروژسترون میباشد که صرفه جویی ارزی معادل یک میلیون دلار در سال را به خود اختصاص میدهد از سوی دیگر واحد تحقیقات ابوریحان اقدام به فرموله کردن یازده قلم داروی جدید تحت عناوین:
1- شیاف دیکلوفناک
2- پماد لیدوکائین اچ
3- شیاف استامینوفن
4- کنتراسپتیو تری فاز یک
5- قرص پرودنیزولون 50 میلی گرم
6- آمپول متیل پردنیزولون استات
7- قرص استروژن کونژوگه 625/0 میلی گرم
8- قرص استروژن کونژوگه 25/1 میلی گرم
9- آمپول تتراکوزاکترین
10- آمپول اوروگرافین 65 درصد
11- آمپول اورگرافین 75 درصد
نموده که مجوز ساخت آنها از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (اداره کل امور دارو) صادر گردیده است.
پروژههای طرح و توسعه مشارکت و سرمایهگذاری:
به منظور قطعه وابستگی به منابع خارجی که جزء اهداف دراز مدت سیاست حاکم بر نظام داروئی کشور میباشد و همچنین استفاده از تجربیات نیروهای متخصص در جهت تولید مواد اولیه داروهای مورد تعهد در داخل کشور، این شرکت اقدام به مشارکت و سرمایهگذاری در چند شرکت داروئی تحت عناوین شرکت شیمی داروئی امین و داروسازی شهید مدرس نموده است که هر یک از این پروژهها سالیانه میلیونها دلار صرفهجوئی ارزی به دنبال خواهند داشت.
صادرات:
به منظور تحقق بخشیدن به توسعه صادرات غیر نفتی که از رئوس مهم برنامههای توسعه اقتصادی دولت جمهوری اسلامی ایران است و با توجه به کیفیت بسیار مطلوب محصولات تولید شده، شرکت ابوریحان در طی پنج سال گذشته با همکاری شرکت صادراتی سازمان صنایع ملی ایران (فارمیکو) مبادرت به بازاریابی و شرکت در مناقصههای بینالمللی نموده که با توجه به کیفیت و نوع محصولات ارائه شده این شرکت موفق به صدور چندین محصول به کشورهای الجزایر، لبنان، یمن، … گردیده است.
کامپیوتر: همگام با مدرنیزه کردن ماشین آلات بخشهای مختلف تولید و آزمایشگاههای کنترل و تحقیقات، شرکت ابوریحان اقدام به کامپیوترایز نمودن کلیه صورتحسابهای مالی شرکت اعم از فاکتورهای خرید، فروش، صورت موجودی مواد اولیه و بستهبندی و همچنین فرمولاسیون و پروداکشن اوردر داروها نموده است.
(جداول در فایل اصلی موجود است)
فصل دوم
تستها که در این جا گفته میشود و تستهای دیگر تماماً مرتبط به گروه شیمی است و تمامی افراد کارشناس شیمی این تستها را انجام دادند و گروه شیمی است و تمامی افراد کارشناس شیمی این تستها را انجام دادند و گروه داروسازان هیچ ارتباطی با این نوع تستها نداشتند. زیرا این تستها مربوط به افراد مشخص شیمی است.
و همچنین دستگاههای HPLC و اسیکتوفتوتری و فلورومتر دستگاههایی هستند که کارشناسان شیمی با آن سر و کار دارند تا بتواند بوسیله این دستگاهها میزان ماده موثر در داروها را بسنجند.
تست Assay (مقدار ماده موثر)
هرگاه ماده اولیهای وارد آزمایشگاه میشود آن ماده تست Assay میشود تست Assay مقدار ماده موثر در ماده اولیه را نشان میدهد. این تست همچنین بر روی قرصها و به طور کلی داروهای ساخته شده توسط خود شرکت صورت میگیرد و مقدار ماده مؤثر در این داروها بررسی میشود. مثلاً بر روی قرص استامینوفن ساخته شده توسط شرکت این تست انجام میشود که دیده شود مقدار استامینوفن که باید وارد میشد تا محصول مورد دلخواه بدست آید آیا اندازهاش درست است یا نه.
تست Content:
در این تست مقدار ماده اصلی یا هورمونی که در دارو وجود دارد را تعیین میکنند و فرقش با تست Assay در این است که مقدار هورمون در هر قرص را محاسبه میکنند. مثلاً محاسبه قرص LD که یک قرص هورمونی است.