تحقیق مقاله نکاتی مفید برای طراحی بیمارستان ( ضوابط مقرراتی )

- طراحی مدولار :

هم در USA و هم در UK برای تحت کنترل داشتن هزینه ها از سیستم طراحی مدولار استفاده می شود. در بریتانیا DHHS هزینه طرحهای استاندارد مربوط به همه بیمارستانها را تامین می کند.

2- روش مهار

حوزه دپارتمان براساس مدول طراحی معمولی m15، که برای تامین نیازهای عملی لازم است، می باشد. این حوزه برحسب رابطه فونکسیونی صحیح جهت مهار کردن منطقه جوامع و خدمات گروه بندی شده است.

3- هسته

از تکامل روش مهار حاصل می شود. هسته واحد اولیه 300 تخت خوابی سرویس شده را طی توسعه مرحله ای تامین می کند.

4- بهترین خرید

عبارت از طراحی است استاندارد برای بیمارستان که در آن واحد کاملی برای 600 تخت DCH تامین می شود.

5- مقیاس های زمانی برای طراحی بیمارستان

گروه های پروژه با تخصص های مختلف گزارش درازی را تهیه می کنند. راحت بودن کار و طرح شماتیکی و مراحل کار اجتناب ناپذیر است. زمین شروع کار ساخت بیمارستان تا زمان فروش آن ممکن است 20-10 سال طول بکشد: بنابراین، بسیاری از بیمارستان های جدید از نظر استفاده کنندگان قدیمی به حساب می آیند. برای هر چه کوتاهتر کردن مرحله قبل از قرار داد، آرشیتکت باید یک جدول زمان بندی دقیق تهیه کرده و قبل از آغاز کار با گروه خود به توافق برسد.

به محض تمام شدن کار ساخت بیمارستان لازم است یک کتابچه در مورد وظایف بیمارستان تهیه شده و در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد. در این کتابچه باید نحوه استفاده از بیمارستان توضیح داده شده و دستورالعمل های مربوط به استفاده و نگهداری بیمارستان باید درج شده باشد در صورت امکان، اطلاعات سازندگان نیز باید در کتابچه یا مانوئل مذکور درج شود. این کتابچه باید همراه با روند کار ساخت بیمارستان تهیه شود، زیرا در این صورت برنامه ریزی کار تسریع شده و از انتقادهای استفاده کنندگان کاسته می شود.

6- وسایل فرار، حفاظت در مقابل آتش سوزی، موارد خسارت بار

بیشتر مقررات ساختمانی دارای بندهایی است که در آن حداقل فاصله میان ساختمانهای مجاور و همچنین نوع ساختمانی که از نظر مقاومت به آتش سوزی قابل قبول است مشخص شده است، البته منظور از مقاومت در مقابل آتش سوزی در فاصله های زمانی معین مطرح است. بعضی از این بندها، فواصل و شرایط راههای فرار را توضیح می‌دهند.

600 بیمار باید در کمتر ازدو ساعت از دو طبقه ساختمان بیمارستان بتوانند تخلیه شوند، و در مورد چهار طبقه این زمان باید کمتر از 4 ساعت باشد: تمرینات طاقت فرسا برای گروه نجات ضرورت دارد. همه ساختمانهای بهداشتی و درمانی که دارای جمعیت بستری، ناتوان و بیماران ذهنی هستند باید ارتفاع کمی داشته باشند و بهتر است که محل بیماران به دو طبقه همکف و اول محدود گردد. ساختمان‌های مرتفع باید به زمین هایی که در آن راه حل دیگری وجود دارد محدود شوند.

اکنون بیمارستانهای (ساختمانهای بهداشت) UK به خاطر مسایل ویژه خود مجهز به سیستم حفاظتی دقیقی در مقابل آتش سوزی هستند که براساس شرایط بخش ها تامین شده است: در این سیستم، با حرکت دادن بیماران به فاصله کوتاهی و در صورت لزوم در روی تخت شان، می توان آنها را به قسمتهایی که نسبت به دود و آتش کاملاً درزبندی شده منتقل نمود. این قسمت ها در مقابل آتش مقاوم هستند.

مقررات مربوط به اندازه قسمتهای ضد آتش و زیر قسمت ها با حداکثر طول قابل قبول برای مسیرهای فرار در بخشها، سالن های عمل جراحی، آزمایشگاه و غیره را می‌توان از روی کتب رسمی به دست آورد. مطالب زیر به عنوان یک راهنمای کلی است:

7- قسمت های ضد آتش

مقررات UK:

ساختمان یک طبقه نباید بزرگتر از m3000 باشد.

ساختمان چند طبقه نباید مساحتی بیش از m2000 داشته باشد.

فاصله افقی تا مسیرهای متناوب نباید از m64 تجاوز کند.

فاصله افقی جهت خروج در یک جهت نباید از m15 تجاوز کند.

فاصله مورد پیمایش در راه پله های فرار نباید بیش از m45 باشد (البته این فاصله براساس گام پله ها است).

8- زیرقسمت های ضد آتش (محوطه های بیماران)

مساحت کف نباید از m750 بیشتر باشد.

فاصله افقی تا مسیرهای متناوب alternative نباید متجاوز از m32 باشد. فاصله افقی تا مسیر خروجی یک جهته نباید از m15 بیشتر باشد.

بالاترین تعداد بیماران 40 نفر است.

9- مواد خسارت بار یا مضر

بعضی از تجهیزات و مواد مورد استفاده در آزمایش، تشخیص و درمان بیماران، از نوع رادیواکتیو، انفجاری و یا قابل اشتعال هستند. توجه داشته باشید محلی که این تجهیزات و مواد استفاده می شوند باید دارای طرح، ساختار و جزئیات و تاسیسات خدماتی ویژه و مطابق با مقررات شرایط خاص خود باشند.

در مورد مواد مضر سلامتی و مقررات آتش سوزی قبل از اتخاذ هر تصمیمی به نشریات رسمی در این زمینه رجوع کرده و با مراکز بهداشتی مربوطه مشورت کنید.

نکات لازم در سیستم USA در شکلهای 4-1 نشان داده شده است. برای هر پروژه طراحی، توجه به کدهای محلی و ایالتی مربوطه ضرورت دارد.

10- ظرفیت پرسنل بیمارستان:

ظرفبیت در بیمارستانها موضوع بنیادی و مهمی است که طرح معماری وابسته به آن، تغییر نموده و سطح زیربنای ساختمان بیمارستان را مشخص می نماید.

تعداد تخت های بستری عادی، نرسری نوزادان، اورژانس، مراقبت ویژه ICU و CCU، اعمال جراحی، اعمال زایمان طبیعی و سزارین، رادیولوژی، سی تی اسکن. ام.آر.ای. M.R.I، سونوگرافی، EEG و ECG، انژیوگرافی، انژیوپلاستی، اندوسکپی محاسبه شده و از آن تعداد پرسنل به غیر از پزشکان 3-2 نفر به ازاء هر تخت و تعداد پزشکان به ازاء هر 3-2 تخت یک پزشک لازم است.

بنابراین در بیمارستان مورد نظر طراحی تعداد پرسنل و تعداد پزشکان به قرار زیر می باشند:

تعداد پرسنل لازم به غیر از پزشکان       550 الی 400 = 3~2*200

تعداد پزشک لازم بین 58 الی 88 نفر     70 الی 100 = 3~2÷200

11- برآورد نیاز به تخت بیمارستانی و پزشک:

با مراجعه به آمار نتیجه گیری می شود که در سال 1376 تعداد بیمارستانها و موسسات پزشکی 681 و تعداد تخت ثابت بیمارستانی 96148 و تعداد تخت فعال بیمارستانی 82588 تخت که در جمع 178736 تخت بوده و نتیجه گرفته می شود که در ازاء 000‚000‚65 نفر جمعیت به ازاء هر تخت بیمارستانی 363 نفر جمعیت وجود دارد، بنابراین با جمعیت فعلی ایران در سال 1381 که 000‚000‚65 نفر می باشد و با در نظر گرفتن رشد توسعه تعداد تخت به ازاء هر 100 نفر جمعیت یک تخت بیمارستانی لازم خواهد بود یعنی 000‚650=100÷000‚000‚65 تخت بیمارستانی و اگر فرض بر این باشد که بیمارستانها 200 تختخوابی باشند در حال حاضر تعداد 3250 بیمارستان 200 تختخوابی لازم می باشد که نشانگر این است که 2569 بیمارستان 200 تختخوابی کمبود وجود دارد.

جمع کل پزشکان اعم از دکترای تخصصی و پزشک عمومی و پیراپزشکان 172028 نفر می باشد که به ازاء هر سه تخت بیمارستانی یک پزشک لازم است بنابراین بیش از 000‚216=3÷000‚650 نفر پزشک فعال برای رفع نیازهای بهداشتی و درمانی لازم بوده که حدود 000‚45 نفر پزشک در حال حاضر کمبود است.

به این ترتیب برای دستیابی به معیار مناسب برای هر نفر جمعیت می بایست 84/0 مترمربع زیربنای ساختمانی بیمارستانی به عنوان شاخص منظور نمود که با احتساب 000‚000‚65 نفر جمعیت 000‚600‚54 مترمربع زیربنای ساختمانی بیمارستان لازم می‌باشد.

12- مطالعه و تحقیق به روی بیمارستانهای احداث شده:

برای تحقیق و دستیابی به استانداردهای روز در مورد مساحت زیربنای بیمارستانها، تحقیق و بررسی و مقایسه بر روی تعدادی از بیمارستانها صورت گرفت که از آن جمله بیمارستان دکتر شریعتی، بیمارستان بانک ملی و بیمارستان دی و بیمارستان کلینیک تهران در ایران و تعداد یازده بیمارستان دیگر در خارج از کشور را مورد بررسی قرار داده تا با مقایسه، سرانه تخت در مورد بیمارستانهای آموزشی را به دست آورم.

از میان این بیمارستانها: دکتر علی شریعتی، لینکلن رویال لندن، سن توماس لندن، خوئن تایلند، ناین ولز اسکاتلند، لومالیندا کالیفرنیا، مک مستر اونتاریو آموزشی و سطح سرانه زیر بنا بیمارستان به ازاء هر تخت از 128 مترمربع تا 175 مترمربع متغیر می‌باشد و دیگر اینکه از میان این بیمارستانها: بانک ملی، دی، کلینیک تهران، اتوبی کوک تورنتو، ماریین ژلسن کرچن آلمان، لیستر انگلستان، مرکز پزشکی بالتیمر، ایردال یورکشایر، بیمارستانهای عمومی بوده و سطح سرانه زیربنا بیمارستان به ازاء هر تخت از 46 مترمربع تا 91 مترمربع متغیر می باشد.

این در حالی است که سطح سرانه زیربنای بیمارستان 200 تختخوابی مورد نظر در برنامه به میزان 6/80 مترمربع به نسبت کل زیربنا بیمارستان می باشد که با مقایسه با بیمارستان های مورد تحقیق به ازاء هر تخت از 15 تا 48 مترمربع زیربنا به ازاء هر تخت کمتر است، که باعث اقتصادی شدن طرح از نظر هزینه ساخت، و کارآیی از نظر علمی برای بالا بردن کیفیت کارکرد خدمات پزشکی و آموزشی خواهد بود.

11-3- ویژگی های چند بیمارستان داخلی

11-3-1- ویژگیهای بیمارستان دکتر علی شریعتی:

بیمارستان دکتر علی شریعتی واقع در خیابان کارگر شمالی و سال 1353 افتتاح شده و در آن زمان، بیمارستان آموزشی و درمانی برای 250 تخت بستری بوده، این بیمارستان شامل کلیه رشته های پزشکی بغیر از گوش وحلق و بینی و چشم می باشد، تعداد اتاقهای عمل در این بیمارستان 12 و تعداد ورودیهای مستقل بلوک اصلی بستری 4 ورودی است.

روش طراحی این بیمارستان از نوع گسترده خطی است و در زمینی به مساحت 000‚170 مترمربع با سطح زیربنائی به مساحت 000‚35 مترمربع احداث گردیده، یعنی به ازاء هر تخت 680 مترمربع زمین که کاملاً استاندارد در زمان افتتاح بوده و با گنجایش 250 تخت بستری و در حال حاضر به ازاء هر تخت 5/261 مترمربع زمین موجود است، این بیمارستان به ازاء هر تخت 140 مترمربع زیر بنا در زمان افتتاح داشته و اکنون به ازاء هر تخت 8/53 مترمربع با گنجایش 650 تخت بستری را دارا است.

تعداد طبقات بیمارستان 7 طبقه و دو بلوک اصلی بستری و اورژانس و اعمال جراحی در آن طراحی و احداث گردیده و ساختمان اداری- تاسیسات- رختشویخانه- کتابخانه، بلوکهای مستقلی را دارند. این بیمارستان شامل دو عدد آسانسور است که با توجه به بزرگی بیمارستان تعداد آن کم می باشد.

بیمارستان شریعتی دارای یک سالن آمفی تاتر بزرگ با گنجایش حدود 700 نفر می‌باشد. نوع اسکلت ساختمان بتونی است.

سیستم تاسیسات ابزوروبشن و هواساز و خارج از ساختمان اصلی با کیفیتی مناسب در نظر گرفته و احداث شده است. از محاسن این بیمارستان بزرگی سطح زمین و امکان توسعه به صورت خطی است.

بیمارستان دکتر علی شریعتی با 1200 نفر پرسنل و حدود یکصد استاد پزشک و 300 رزیدنت.

یکی از بزرگترین بیمارستانهای آموزشی درمانی است و در آن به ازاء هر 6/1 تخت بستری یک پزشک فعالیت دارد و به ازاء هر تخت بستری حدوداً 2 نفر پرسنل درمانی و غیردرمانی مشغول فعالیت برای گردانندگی کار بیمارستان هستند.

11-3-2- ویژگیهای بیمارستان بانک ملی:

بیمارستان بانک ملی واقع در خیابان فردوسی جنب ساختمان مرکزی بانک ملی است. عملیات ساختمانی آن در سال 1345 آغاز و در سال 1352 افتتاح گردیده و شامل بخشهای داخلی، قلب، دیالیز، CCU، کودکان، زنان، مغز و اعصاب، عفونی، نوزادان، جراحی، ارتوپدی، گوش و حلق و بینی، چشم، جراحی ترمیمی و جراحی عمومی و ICU و درمانگاه می باشد. تعداد تختهای بستری در این بیمارستان 234 بزرگسال و 33 نوزاد است تعداد اتاقهای عمل 6 اتاق به علاوه یک اتاق عمل در بخش اورژانس است.

تعداد طبقات ساختمان بیمارستان بانک ملی 9 طبقه است در طبقه زیرزمین فضاهای تاسیسات آشپزخانه- انبار مرکز استریل- فیزیوتراپی- پاتولوژی- آزمایشگاه- رادیولوژی- سی تی اسکن- ایزوتوپ- رختشویخانه- سونوگرافی- مرکز انتقال خون و مرکز تغذیه است در طبقه همکف ورودی اصلی، توزیع شماره درمانگاه، مرکز تلفن سانترال درمانگاهها و اورژانس، در طبقه اول درمانگاهها، مدیریت، مدارک پزشکی، دبیرخانه، حسابداری، بایگانی پزشکی، معاونین بیماستان:

در طبقه دوم: اتاقهای عمل، بخش بستری جراحی، ریکاوری، ICU، اتاقهای عمل و جراحی، مغز و اعصاب اورولوژی.

در طبقه سوم: بخش بستری جراحی، اورتوپدی، گوش و حق و بینی، چشم، جراحی ترمیمی، جراحی عمومی.

در طبقه چهارم: بخش اعمال زایمان و بستری نوزادان و زنان و زایمان.

در طبقه پنجم: بستری داخلی، کودکان، بستری مغز و اعصاب و عفونی است.

در طبقه ششم: بستری داخلی، قلب، دیالیز و CCU.

در طبقه هفتم: تریا، سلف سرویس سرپرستاری، سالن کنفرانس، اتاقهای آسانسور، رختکن پرستاران، خوابگاه پرستاران، دفتر تاسیسات و دفتر کاخداری است.

تعداد پرسنل بیمارستان 256 نرس و بهیار، 39 پرستار لیسانس طرح و 11 تکنسین است که حدوداً یک نفر به ازاء هر تخت بستری خواهد بود، تعداد پزشکان 79 نفر یعنی به ازاء هر 3 تخت بستری یک پزشک مشغول به فعالیت درمانی می باشد.

سطح زیربنا کل بیمارستان 10800 مترمربع یعنی به ازاء هر تخت 44 مترمربع زیربنا در نظر گرفته و به اجراء در آمده است، نوع اسکلت ساختمان بیمارستان بانک ملی بتونی و سیستم تاسیسات آن ابزروبشن- هواساز وفن کوئل می باشد و ژنراتور برق اضطراری برای مواقع قطع برق پیش بینی شده است. سیستم گاز اکسیژن و ساکشن مرکزی و مجهز به سیستم نجاروی مرکزی و آسانسورهای مخصوص غذا- استریل و آن استریل، ملاقاتی، بیمار، پرسنل و رختشویخانه است.

کلینیک بیمارستان بانک ملی شامل رشته های جراحی عمومی، ارتوپدی، جراحی مغز و اعصاب، اورولوژی، زنان، گوش و حلق و بینی، چشم پزشکی، اپتیومتری، داخلی ‌(عمومی)، عفونی، جهازهاضمه، رماتیسم، نفرولوژی، قلب، ریه، اعصاب و روان، پوست، کودکان، طب فیزیکی، دندان پزشکی، خون، غدد و اورژانس می باشد.

11-3-3- ویژگیهای بیمارستان کلینیک تهران:

بیمارستان کلینیک تهران واقع در خیابان بخارست می باشد و در سال 1351 افتتاح گردیده، بیمارستان شامل بخشهای جراحی مغز و اعصاب، ارتوپدی، کودکان، عمومی، قلب، جراحی عمومی، جراحی زنان و زایمان است.

کلینیک بیمارستان بسیار فعال و اکثر رشته های پزشکی را داراست مدت زمان ساخت بیمارستان 7 سال اعلام شده و برجی شکل است.

تعداد تختهای بستری در این بیمارستان 150 تخت تعداد اتاقهای عمل و 5 تعداد اتاقهای زایمان 4 عدد است.

بخش جراحی مغز و اعصاب، اورتوپدی و کودکان شامل: اتاق 3 تخته کودکان، یک اتاق 4 تخته زنان، 2 اتاق 4 تخته مردان و 7 اتاق خصوصی و 5 اتاق دو تخته است، این بخش شامل فضای پرستاری و چارت نویسی تریتمنت، سلوس، انبار، انبارتی شوی می باشد.

حمام وان دار و آبدارخانه و رختکن نرس دیگر فضاهای این بخش می‌باشد.

بخش عمومی شامل اتاقهای دو و یک تخته است در این بخش یک فضای بزرگ برای چند تخت دیالیز نیز در نظر گرفته شده، جمعاً این بخش 15 اتاق بستری دارد. فضاهای دیگر مانند تریتمنت، فضای پرستاری و چارت نویسی، سلوس، انبار، انبارتی شوی، حمام وان دار و آبدارخانه و رختکن نرس دیگر فضاهای این بخش می‌باشد. جمع تعداد تخت این بخش 27 می باشد.

بخش جراحی عمومی شامل: 8 اتاق یک تخته، 4 اتاق دو تخته و دو اتاق چهارتخته، بخش ICU با 5 تخت در این بخش قرار گرفته است. ICU شامل فضای واشینگ مستقل و یک انبار دارو می باشد. دیگر فضاهای این بخش فضای پرستاری و چارت نویسی فضای تریتمنت، سلوس، انبار، انبارتی شوی و آبدارخانه و رختکن نرس است. جمع تعداد تخت این بخش 25 تخت می باشد.

بخش قلب با 27 تخت و شامل دو اتاق 4 تخته، شش اتاق دو تخته و 7 اتاق یک تخته می باشد، CCU با 4 تخت در این بخش  قرار گرفته است.

این بخش نیز شامل فضاهای پرستاری و چارت نویسی، تریتمنت، سلوس، انبارتی شوی و انبار می باشد. CCU نیز با یک مانیتور 8 کانالی مشغول به فعالیت است.

11-3-4- ویژگیهای بیمارستان دی:

بیمارستان دی واقع در خیابان ولیعصر خیابان شهید عباسپور می باشد و در سال 1372 افتتاح گردیده، بیمارستانی عمومی  است و شامل بخشهای بستری جراحی، داخلی، زنان و زایمان و کودکان می باشد.

کلینیک بیمارستان دی، کلینیکی بسیار فعال با مراجعه کننده زیاد می باشد و اکثر رشته‌های پزشکی را دارا می باشد بیمارستان دی از نوع برجی شکل متمرکز، به علت محدودیت سطح زمین است.

تعداد تختهای بستری در این بیمارستان 200 تخت، تعداد اتاقهای عمل 7 اتاق که از این میزان دو اتاق عمل در اورژانس تعبیه شده است.

تعداد پرسنل به غیر از پزشکان حدوداً 3 نفر به ازاء هر تخت یعنی 530 نفر و تعداد پزشکان 72 یعنی به ازاء هر حدوداً 3 تخت بستری یک پزشک فعالیت دارد.

میانگین تعداد مراجعه کنندگان روزانه حدود 40 الی 50 نفر است.

سطح زمین بیمارستان 2500 مترمربع یعنی به ازاء هر تخت 5/12 مترمربع زمین موجود است.

سطح زیر بنای بیمارستان 18200 مترمربع یعنی به ازاء هر تخت 91 مترمربع سطح زیربنا احداث گردیده تعداد ورودیهای بیمارستان 6 ورودی و تعداد طبقات 5/9 طبقه است که از آن میزان شش طبقه بالاتر از همکف است.

تعداد آسانسورها 5 عدد است یکی برای بخش اعمال جراحی دو عدد برای غذا و دو عدد برای بیمار و نفر.

نوع اسکلت ساختمان بیمارستان دی فلزی و کف طبقات تیرچه بلوک با بار 1500-1200 کیلوگرم بر مترمربع می باشد.

سیستم تاسیسات با کیفیت خوب و نوع سیستم حرارتی و برودتی فن کوئل می‌باشد همراه با ژنراتور برق اضطراری و سیستم بخار 400 درجه برای مرکز استریل به طور مجزا. سیستم اکسیژن و ساکسن مرکزی می باشد.

از معایب این بیمارستان وجود تنها یک پلکان دسترسی برای کلیه طبقات است و پلکان فرار نیز تنها یکی است. در بخش اعمال جراحی راهرو تمیز و راهرو کثیف مجزا نشده است.

اتاق آماده کردن بیماران برای اعمال جراحی در نظر گرفته نشده و بیماران در اتاقهای بستری آماده برای جراحی می شوند و دیگر اینکه برای پنج اتاق عمل جراحی تنها یک اسکراب منظور شده است.