مقدمه
هیدروگرافی علمی است که در مورد اندازه گیری مداوم از پارامترهایی نظیر عمق آب , زمین شناسی , ژئوفیزیک , جزرومد , جریان آب‌ها , امواج و سایر ویژگیهای فیزیکی آب دریا بحث می کند. نقشه های دریایی (charts) از زمان‌های قدیم به عنوان یکی از ابزارهای مهم ناوبری توسط دریانوردان مورد استفاده قرار می‌گرفته است و امروزه نیز اقیانوس شناسان , زیست شناسان دریا , مهندسین دریایی و محیط شناسان که به نحوی در ارتباط با دریا فعالیت می‌کنند , نقشه های دریایی را به عنوان اساس کار خود مورد استفاده قرار می‌دهند.
امروزه حمل و نقل دریایی , مدیریت و اداره نواحی ساحلی , اکتشافات و استخراج منابع دریایی , حفاظت محیط دریا و … همه و همه فعالیتهایی هستند که در ارتباط با دریا انجام می‌شوند و اساس کار آن ها نقشه های دریایی است.
توسعه هیدروگرافی به معنای شناخت هرچه بیشتر دریاست که دارای منابع بسیار زیاد اقتصادی برای زندگی بشر می‌باشد از مواد معدنی تا غذاهای دریایی در دریا وجود دارد. شناخت هر چه دقیق تر از دریا منجر به بهره برداری مناسب از این منابع می‌گردد و در این شناخت از طریق هیدروگرافی به دست می‌آید.
از طرفی بخش اعظمی از صادرات و واردات بین المللی در کشور از طریق دریا انجام میشود که این امر نیز مستلزم شناخت بستر دریا برای تعیین مسیر کشتی ها و تهیه نقشه های مناسب دریایی برای هدایت آنهاست.
همه موارد فوق بیانگر اهمیت هیدروگرافی و ضرورت توسعه و فعالیت در آن هاست.
بعضی تعاریف در هیدروگرافی
تعریف هیدروگرافی :
هیدروگرافی علمی است که تهیه نقشه های دریایی را مورد بررسی قرار می دهد انواع روشهای گوناگون تهیه این نقشه ها و دقت آن ها و نیز توسعه و تسهیل فعالیت‌های تهیه نقشه می تواند در این رشته از رشته های نقشه برداری مورد بررسی قرار گیرد.
فرق اساسی چارت و نقشه :
هنگام استفاده از نقشه می توان آن را روی زمین کنترل کرد این کار با مشاهده عوارض موجود روی زمین و نظایر آنها در نقشه امکان پذیر است اما هنگام استفاده از چارت چنین امکانی وجود ندارد. ازطرفی اطلاع دقیق از آن چه در زیر آب می‌گذرد اهمیت بیشتری برای کاربران دارد بنابر این چارت باید شامل اطلاعات دقیق و حساس در مورد عوارض زیر آب باشد. این نشان دهنده مسئولیت سنگین کسانی است که به تهیه نقشه های دریایی (چارت) می پردازند.
سطح عمق‌یابی : سطحی است که تمام عمق‌یابی ها نسبت به آن سطح انجام می شود یعنی در عملیات از این سطح استفاده می‌گردد.
سطح مبنای چارت chart datum : سطحی است که بعد از انجام کارهای هیدروگرافی در هنگام تهیه و چاپ چارت‌های عمق آب در چارت ها نسبت به این سطح نوشته می شود.
برای تعیین سطح مبنا توجه به نکات ذیل ضروری است :
1- سطح مبنا طوری انتخاب شود که کاربر با اطمینان کامل بداند که حداقل به همان اندازه‌ای که روی چارت نوشته شده عمق آب است.
2- سطح مبنا نباید به حدی باشد که نسبت به حداقل عمق بد بینی ایجاد کند.
3- سطح مبنا باسطح مبنای چارت‌های هم جوار موجود متناسب باشد.
روش تعیین سطح مبنای چارت :
برای تعیین سطح مبنای چارت در دریا و اقیانوس باید جزومد را اندازه گیری نمود که این کار سریع‌ترین زمان ممکن یک ماه طول می‌کشد. اما انجام دقیق اندازه گیری جزومد آب و محاسبه اثرات پرزشن و نوتیشن بر جزرومد نیاز به اندازه گیری 18 ساله دارد که این کار توسط انواع tide-gauge انجام میشود که بعضی به صورت اتوماتیک در فواصل زمانی مشخص ارتفاع آب را ثبت می کنند.
بعد از انجام مشاهدات جزرومد ارتفاع کم‌ترین جزرومد را سطح مبنای ارتفاعی (chart datum) در نظر می‌گیرند.