تعریف و شناسایی شغل
خلبان هوا نوردی است که وظیفه هدایت هواپیما را از مبداء معینی به مقصدی معین عهده دار است.
نمونه وظایف و مسئولیتهای شغلی
آموزش نظری و عملی هنرجویان خلبانی هواپیماهای با موتور و بی موتور و هلیکوپترها طبق ضوابط و مقررات تعیین شده، انجام آزمایشهای نظری و عملی از هنرجویان، هدایت هواپیماهایی که حسب دستور در اختیار خلبانان قرار داده می شود، انجام عملیات ضروری به منظور کنترل دستگاهها و آزمایش علائم ناوبریها و کنترل عملیات و بازرسی پرواز، تدوین برنامه های آموزشی و نظارت بر حسن اجرای آنها، آزمایش هواپیماها قبل از پرواز به منظور حصول اطمینان از جهات مختلف، پیش بینی و اقدام در جهت آمادگی گروه امداد، تکمیل فرمهای مربوط به قبل و بعد از پرواز و هماهنگی با واحدهای ذیربط، حصول اطمینان از میزان فاصله مناسب از فرودگاه و ارتقاع لازم از سطح زمین در مورد هواپیماهای بی موتور.
خصوصیات جسمانی و توانایی ذهنی لازم برای احراز شغل
از نظر جسمی و روانی سالم باشد، تحصیل کرده باشد، باهوش باشد و سریع الانتقال و ذکاوت لازم را داشته باشد، مدیر و مسئول باشد، متعادل و انعطاف پذیر و دارای استقامت باشد.
مدارک تحصیلی و دوره های آموزشی لازم برای احراز شغل
داشتن مدرک دیپلم ریاضی و یا معادل آن در سیستم جدید و آشنایی کامل به زبان انگلیسی، دوره های آموزشی عبارتند از مرحله مقدماتی ، مرحله عملی یا آاموزش در حین کار، دوره مربوط به تربیت کمک خلبان و یا مهندس پرواز، مرحله تکمیلی، آموزش ها و آزمایشهای سالیانه(2 بار در سال)، آموزشهای فرودگاهها و مسیرها آزمایشهای پرتکلی.
مدت دوره آموزش ، محل آن و هزینه های احتمالی
مدت دوره آموزش، بسته به روش شرکتهای مختلف یا سازمانهای مختلف متفاوت است. مثلاً طول مدت دوره مقدماتی 2 سال، مرحله عملی یا آموزش در حین کار بسته به روش شرکتها متفاوت است. مرحله کمک خلبانی یا مهندس پرواز 3-4 سال. مرحله تکمیلی 6 ماه . مرحله پنجم شامل 2 آزمایش به فاصله 6 ماه در یکسال است و آموزش مرحله ششم زمان و مدت مشخص استانداردی ندارد و بسته به استعداد فرد است. در حال حاضر تعلیمات مقدماتی برای اخذ گواهینامه بازرگانی و تکمیلی و گواهینامه حمل و نقل بر روی هواپیماهای 727 – 707 در تهران امکان پذیر است ولی برای هواپیماهای 300-و747، خلبانان باید به خارج اعزام گردند. آموزش خلبانان از ابتدا تا نیل به درجه خلبانی ، بیش از میلیونها تومان هزینه در بر می گیرد، اما کلیه هزینه ها توسط شرکت هواپیمایی پرداخت می گردد.
شرایط محیط کار، محل استخدام و وسایل کار
از آنجایی که مغز یک خلبان مانند یک کامپیوتر عمل می کند و هنگام هدایت هواپیما نباید هیچگونه مشغله فکری داشته باشد. شرکتها نیز معمولاً با توجه به درکی که از حساسیت شغل خلبانی دارند سعی می کنند که از هر نظر محیط کاری مطلوبی را برای خلبانان فراهم نمایند و تجربه نشان میدهد که مدیران این شرکتها غالباً در این مهم موفق بوده اند. محل احتمالی استخدام شرکتهای هواپیمایی موجود در کشور می باشد. وسایل کار یک خلبان عبارت است از کتب و نشریات مربوط به پرواز و کامپیوتر خاص و وسایل از این قبیل که تماماً در کیف پرواز خلبان قابل حمل است.
حقوق و مزایا و شرایط ارتقای شغل
حقوق و مزایای شغل خلبانی از پائین ترین سطح طبقه 1 گروه 5 تا بالاترین سطح طبقه 6 گروه 10 تابع جدول حقوقی اداره امور استخدامی است. شرایط ارتقای شغل، بستگی به میزان پرواز
( ساعات پرواز) و نشان دادن شایستگی های ذهنی و عملی خلبان دارد. دانشجو، کمک خلبان
( مهندس پرواز) خلبان – معلم خلبان – خلبان آموزش –سرپرست قسمت.
روابط انسانی حاکم بر محیط کار
روابط انسانی حاکم بر محیط کار بسیار گرم و دوستانه است. اگر یک خلبان از نظر روانی در شرایط نامساعدی باشد در مقابل رویدادها آسیب پذیر خواهد بود. از طرف دیگر امروزه مدیران شرکتهای هواپیمایی به ارزش اجتماعی و اهمیت و موقعیت خلبانان پی برده و به شغل خلبانی با دیده مناسبی نگاه می کنند و این خود باعث شده است که روابط بین خلبانان با مدیران شرکتها در حد مطلوبی باشد.
آینده نگری درباره شغل با توجه شرایط اجتماعی
قرار است در آینده یک برنامه ریزی جامع و کلی پیرامون گسترش شبکه فرودگاههای کشور ، وسایل و تجهیزات فرودگاهها و راههای ارتباط هوایی و وسایل مربوط به آن به عمل آید و باید به وضعیت شغل خلبانی امیدوار بود.
محل کسب اطلاعات بیشتر درباره شغل
روابط عمومی هواپیمای جمهوری اسلامی . امور اجتماعی هواپیمایی جمهوری اسلامی، مرکز استخدام هواپیمایی جمهوری اسلامی ، سازمان امور اداری و استخدامی کشور.