چرا عدم موفقیت دانش آموزی تا این حد معلمان را رنج می دهد؟
هنگامی که دانش آموزی ناموفق است معلم احساس می کند عملکرد خودش ناموفق بوده است. پس از گذشت سالها دریافته ام یکی از مشکلات همکاران من این است که وقتی تدریس آنها کارایی ندارد. احساس می کنند ناکارآمد هستند. من همواره به آنها یادآوری می کنم که مشکل را نادیده نگیرند بلکه کمک کردن به این دانش آموزان به منظور موفق شدن را به عنوان وظیفه برای خود تعریف کنند.
موفقیت همیشه به معنای گذراندن یک دوره یا حتی یادگیری مطالب درسی نیست و گاهی بدان معناست که دانش آموزان باید درسهای دیگری را درباره ی خودشان و نحوه ی برخورد با کلاس و دنیای اطراف بیاموزند. ممکن است بعضی اوقات نتایج کار معلمان در این گونه موارد، بی اهمیت یا حتی منفی تلقی می شود باید دانست که تلاش برای کمک به دانش آموزان. وظیفه ای خطیر در شغل معلمی است توجه به تمامی ویژگی های دانش آموز و تلاش در این جهت که او روش دستیابی به اهداف خود را بیاموزد و از این مهمتر بتواند نسبت به انتخاب اهداف دیگر اقدام کند. قسمت عمده ی این شغل است به راستی عدم موفقیت یعنی چه؟ در یک تعریف ساده می توان گفت هنگامی که دانش آموزی کلاس درس را ترک می کند. در حالی که چیزی بیش از زمان ورود به آن نیاموخته است. او را ناموفق می نامیم. دانش آموزان ناموفق چندین گونه اند و همگی نیازمند کمک معلمان خود هستند.
در ادامه، برنامه ای دوازده مرحله ای برای کمک به دانش آموزان به منظور دست یابی به موفقیت پیشنهاد می شود:
دانش آموزان نا موفق را به سرعت تشخیص دهید و برای آنها چاره اندیش کنید:
این کار با تعیین سطح و سنجش میزان توانایی های دانش آموزان در اولین هفته ی کلاس از طریق اجرای آزمون. ارائه ی تکالبف کلاسی و مصاحبه امکان پذیر است.
دانش آموز را به طور خصوصی با حقایقی درباره ی خودش، کمبود مطالعه یا نداشتن تکلیف و ملزم کردن او به رعایت وقت کلاس مراجعه کنید.
بسیاری از دانش آموزان تمایل دارند وانمود کنند هیچ مشکلی ندارند. آنها به معلم خود می گویند: (آقا نگران نباشید مشکلی وجود ندارند) اما در این گونه موارد لازم است شما با صراحت مشکلات را به آنها گوشزد کنید : (مثلاً بگویید ، حتی یک جمله ی صحیح مهم در انشای تو وجود ندارد) در عین حال، سعی کنید قضاوت صحیح داشته باشید. چون بعضی از دانش آموزان بیش از سایرین به این نکته یعنی قضاوت صحیح حساسیت دارند.
دانش آموز را به بیان مشکل خود را دارید تا خودش به دلایل عدم موفقیت آگاه شود و برای یافتن راه حل اقدام کند:
به دانش آموز اجازه ندهید مشکل خود را کوچک جلوه دهد، بلکه با حضور خودش ، به واکاوی علت عدم موفقیت او بپردازید.
(بازشناسی خود ) کلید هرگونه کمک به دانش آموز است . دانش آموز باید اول مشکل خود را بشناسد و بپذیرد تا برای رفع آن تصمیم جدی بگیرد.
به صحبت های دانش آموزان گوش دهید و در پاسخگویی به آنها نیز صداقت و صراحت داشته باشید:
به صحبت های دانش آموزان ناموفق احترام بگذارید به آناه دلگرمی بدهید و به رفتارهایشان توجه کنید. مثلاً صحبت هایشان را بشنوید توجه کنید که دانش آموز هنگام مطالعه کتاب را در چه فاصله ای از خود نگه می دارد یا با او درباره زمانی که صرف مطالعه می کند صحبت کنید. به طور کلی ، در صحبت با یک دانش آموز ناموفق مانند یک کاوشگر برخورد کنید. ممکن است شما تنها علائم مشکل را ببنید ولی می توانید منشا آن را بیایید.
به دانش آموز ناموفق کمک کنید تا برای خود برنامه ای با اهداف واقع گرایانه تنظیم کند:
به او کمک کنید تلاش خود را به طور منطقی از سر بگیرد و برای رسیدن به اهداف خود، گام های قوی تری بردارد. موفق شدن او را با نمره قبولی که به او می دهید، تضمین نکنید، بلکه (امکان و فرصت پیشرفت ) در اختیارش قرار دهید.
اطمینان حاصل کنید که دانش آموز ناموفق، برنامه ای را که تنظیم کرده، به عنوان مجموعه ای از اهداف و مسئولیتهای خود پذیرفته است:
به او اجازه دهید برنامه های خود را هر طور می خواهد کتبی یا شفاهی،بیان کند. شما باید در مسیر حرکت با او همراه و هم راستا باشید و مطمئن باشید که افکار خودش را در برنامه گنجانده است.
برنامه را به طور روزانه یا در وقت های معین پی گیری کنید :
به دانش آموز نشان دهید که به پیشرفت او علاقه مند هستید. برای مثال او را در مقابل دیگران به خاطر موفقیت های روزانه اش با جملاتی مانند: (دستور زبان تو در این آزمون خیلی بهتر شده است) یا (این بالاترین نمره ای است که در این ترم گرفته ای) تشویق کنید. این گونه حمایت ها را ضمن پیشرفت تدریجی دانش آموز کمتر کنید.
هدف هایی را که دانش آموز باید به آنها دست یابد،به او یادآوری کنید:
رفتار شما باید مثبت و از روی اطمینان اما قاطعانه و جدی باشد. اگر دانش آموزی به رفتار بدی شهرت دارد باعث گسترش آن شهرت بد نشوید. در مقابل دانش آموزان کلاس، تفسیر منفی از رفتار او ارائه ندهید، بلکه از او بخواهید نزد شما بیاید و با خودش به طور خصوصی صحبت کنید. ممکن است احتیاج به کمک داشته باشید از آن جا ترک عادت اصولاً‌کار دشواری است مراقب باشید به عادت های منفی گذشته اش برنگردد.
برای دانش آموز منبع اطلاعات باشید.
آموزشها و مطالب آموزشی اضافه متناسب با سطح دانش آموز در اختیار او قرار دهید. می توانید فهرستی از منابع را در پرونده هایی قرار دهید تا دسترسی به آنها برایتان آسان تر باشد. معلمان دیگر هم منابع ارزشمندی برای یادگیری هستند. درباره سایر کلاس ها یا منابع موجود در دسترس نیز اطلاعاتی کسب کنید و در اختیار او قرار دهید.
در روش خود تنوع به وجود آورید تا علاقه مندی دانش آموزان را حفظ کنید و شیوه های متفاوت یادگیری و هوشمندی را با یکدیگر تطبیق دهید:
به دانش آموز ناموفق فرصت درخشیدن بدهید. اما به منظور سازگار شدن او با دانش آموز دیگری که از نظر شما سخت کوش است ،سطح معیارهای خود را پایین نیاورید . چرا که تمامی افراد کلاس باید از این اقدام شما بهره مند شوند.
به پیشرفت دانش آموز خود ،حتی هنگامی که نتوانسته است در آزمون یا کلاسی موفق شود اقرار کنید:
مطمئن شوید که شما به اندازه ی کافی برای دانش آموزی که در آزمون نمره ی پایینی آورده یا عملکرد کلاسی مطلوبی نداشته است وقت صرف کرده اید. مثلاً‌یک دقیقه قبل از شروع کلاس می توانید به او بگویید افعال مجهول هنوز هم برای تو دشوار است اما نمی دانم که روی آنها کار کرده ای ،بیا دوباره سعی کنیم. یک بار دیگر به دانش آموز اجازه بدهید که پیشرفت خود را بر زبان بیاورد. مثلاً‌بگویید : فکر نمی کنی حالا نسبت به هفته ی گذشته روخوانی ات بهتر شده باشد؟ و او جواب می دهد: بله . من حالا کلمات بیشتری می دانم و بهتر می خوانم. به دانش آموز فقط به خاطر سخت کوشی اش نمره قبولی ندهید. این کار فقط او را به سطحی دشوار تر و دست نیافتنی تر می رساند.
چشم انداز حرفه ای خود را حفظ کنید:
اگر این برنامه را ادامه دهید آن چه را که باید، انجام داده اید. در این صورت، دانش آموز خود مسئول موفقیت یا عدم موفقیتش خواهد بود