شهرستان یزد
شهرستان یزد با وسعت 2397 کیلومتر مربع بعنوان مرکز استان می باشد. این شهرستان شامل دو بخش مرکزی و زارچ با شهرهای یزد، شاهدیه، حمیدیا و دهستانهای فجر، فهرج، الله آباد و محمد آباد می باشد. جمعیت شهرستان یزد بالغ بر 388161 نفر است.
موقعیت جغرافیایی شهرستان یزد
شهرستان یزد بامساحت 6336 کیلومتر وبا جمعیت بالغ بر442272 نفربین 29 درجه و35دقیقه تا 33درجه و22دقیقه عرض شمالی و52درجه و49دقیقه تا 56 درجه و 40 دقیقه طول شرقی درمرکز کشور قرار گرفته است ودارای میزان متوسط بارندگی کمتراز 50 میلیمتردرسال می باشد
استان یزد از سرزمینهای قدیمی و تاریخی است و در میان ایالتهای قدیمی و بزرگ پارس، اصفهان، کرمان و خراسان قرار داشته است. این سرزمین از معابر و گذرگاههای مهم در ادوار تاریخی محسوب می‌شده است. این استان از درگیریها و جنگهای سیاسی تاریخ کشور ایران تا حدودی ایمنی داشته است. از طرفی صعب‌العبور بودن راهها به همراه محدودیت منابع آبی و غیره مانع عمده تسخیر این منطقه توسط بعضی از حکومتهای بزرگ و کوچک حاشیه و پیرامون این منطقه در طول تاریخ بوده است. با توجه و گواهی گرفتن از منابع تاریخی، آبادی‌نشینی در این منطقه از قدمت طولانی برخوردار است. از مظاهر فرهنگ مادی و معنوی که مردم این خطه از خود به جای گذاشته‌اند و میراث تاریخی آنها در دوره‌های قدیمی به حساب آمده و نشانه‌هایی از مهر و آناهیتا، ایساتیس و هخامنشی و زندان اسکندر و برج و بارو و کهن‌دژهای بزرگ و عظیم و پناهگاههای متعدد و موبدان و سران ساسانی و ابنیه و یادگارهایی بعد از اسلام نظیر مساجد و امامزاده‌ها و مزارها و … نشانگر فرهنگ و تمدن مردم چه قبل و چه بعد از دوره اسلامی بوده است.
پیشینه تاریخی:
منطقه یزد یکی از سرزمینهای باستانی اقوام ایرانی و دارای میراث درخشانی از فرهنگ و تمدن کهن و ادوار مختلف تاریخی با قدمت 3 هزار سال است. برخی از مورخین، بنای اولیه شهر یزد را به زمان اسکندر مقدونی نسبت می‌دهند که وی زندانی ساخته و نام آنرا چنین نهاده است و به اعتقاد عده‌ای دیگر از تاریخ نویسان در دوره ساسانیان به فرمان یزدگرد اول 421-339م) در این محل شهری بنام «یزدان گرد» بنا گردیده است. نام یزد از همین عنوان گرفته شده است و به معنای مقدس، فرخنده و درخور آفرین میباشد. مورخین یونانی شهر کهن و باستانی را «ایساتیس» خوانده‌اند که احتمالاً بعد از ویرانی شهر کهن «کته» پدید آمده است.
صنایع دستی:
صنایع دستی به بخشی از هنر و صنعت گفته میشود که با بهره‌برداری از مواد اولیه بومی و انجام کار اساسی به کمک دست و ابزارهای سنتی دستی انجام می‌پذیرد. منحصر به ساخت محصولاتی میشود که بیانگر ذوق هنری و خلاقیت فکری سازندگان آن میباشد. مهمترین صنایع دستی در استان یزد عبارتند از قالی، قالیچه، گلیم، مخمل، زری، چادر شب، دستمال، مرس ریزه جیم، قناویز، اجرامی، شمد، ترمه، پرده، زیلو، روفروشی، کرباس، بقچه، لنگ، کیسه حمام، خورجین، پتو، سفال، سرامیک، حصیر، کاشی و گیوه. در میان صنایع دستی قالی‌بافی، ترمه‌بافی، زیلوبافی، ساخت سفال سرامیک و کاشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شیرینی‌پزی در یزد سابقه طولانی دارد. در یزد شیرینیهای سنتی مانند باقلوا، قطاب، لوز نارگیل، پشمک، نان برنجی، حاجی بادام تهیه میشود.
مکانهای مذهبی
مجموعه امیر چخماق
امیر جلال الدین چخماق از سرداران و امرا شاهرخ تیموری و حاکم یزد با همکاری همسر خود فاطمه خاتون در جهت آبادانی یزد مجموعه ای شامل تکیه، میدان، حمام، کاروانسراها، خانقاه، قنادخانه، چاه، آب سرد . از همه مهمتر مسجد امیر چخماق را بنیان نهادند. سنگ نصب شده در کرباس مسجد به طرف میدان و نثر وقفنامه بر آن به خط نسخ، شبکه های ظریف از کاشی های معرق دور خارجی گنبد محراب صفه اصلی با طاقنمای مقرتس کاری و این مسجد را از نظر مرتبه زیبایی بعد از مسجد جامع قرار داده است. این بنا مسجد جامع نو نیز نامیده شده است. این مجموعه در قرن هشتم هجری قمری بنا نهاده شده است.
مسجد جامع کبیر
این مسجد یکی از باارزشترین میراث تاریخی هنری و گنجینه ای ار معماری اسلامی است. بانی ساختمان اصلی مسجد را علاء الدوله گرشاسب آل بویه – قرن ششم هجری – می دانند ولی مسجد کنونی مربوط به آل مظفر و تیموریان قرن هشتم و نهم هجری است. از امتیازات هنری و معماری این مسجد می توان قدرت و استواری کاشیکاریهای نفیس و جالب، سر در بلند، دو کتیبه نفیس یکی به خط کوفی و دیگری به خط ثلث بر روی کاشی لاجوردی معرق در کنار سر در باشکوه، دو مناره زیبا و تزئینات کاشی کاری شده دیوارهای داخلی شبستان و زیر گنبد و خارج گتبد را نام برد. ارتفاع مناره های آن حدود 48 متر و ارتفاع سر در آن در حدود 24 متر می باشد.
مسجد شاه طهماسب
این مسجد در میدان بعثت واقع بوده است. بانی بنای قدیمی آن بیگم دختر شاه طهماسب صفوی است که به همسری نور الدین میر میران از خاندان شاه نعمت الله در آمد، از بنای قدیم آن چیزی باقی نمانده مگر دو سنگ مرمر یکی در محراب و دیگری بر ستون میدان.
سوغات
شیرینیجات یزد: باقلوا – قطاب – پشمک و …