چکیده
سابقه و هدف، نظر به شیوع و هیپرآندمیک بودن بیماری لیشمانیوز در بعضی مناطق کشور و مشکلات درمانی سالک و وجود بعضی گزارشات از موفقیت پارامنومایسین در درمان بیماری و به منظور تعیین تأثیر کشندگی شکل فیزیکی جدیدی از این دارو بر روی پروماستیگوت های لیشمانیا ماژور، این تحقیق در شرایط برون تنی انجام گردید.
مقدمه
انگل Leishmania دارای گونه های متعدد بیماری زا و غیربیماری زا می باشد. تاکنون بیش از 20 گونه بیماری زا برای انسان گزارش شده است (1) تظاهرات بالینی ایجاد شده توسط گونه های مزبور طیف وسیعی را شامل می شود.
فرم جلدی لیشمانیوز بیشترین فراوانی را دارد و تخمین زده می شود که هر سال 5/1 میلیون مورد جدید بیماری توسط گونه های مختلف Leishmania در مناطق گوناگون جهان ایجاد می شود (2). این نوع بیماری در مقایسه با دو شکل دیگر آن در افراد عادی مرگ و میر یا معلولیتی ایجاد نمی کند. اما به دلایل گوناگون از جمله طولانی بودن دوره بیماری، ایجاد ظاهر ناخوشایند و اضافه شدن عفونت های ثانویه باید تحت کنترل قرار گیرد
مهم ترین راه درمانی که امروزه برای انواع لیشمانیوزها به کار می رود استفاده از ترکیبات 5 ظرفیتی آنتی موان می باشد (3) ولی چون مواردی از بیماری به این دارو مقاوم بوده و به درمان پاسخ نمی دهند و به علت وجود عوارض متعدد دارو، تلاش برای دستیابی به اشکال دارویی جدید که بتواند ضمن اینکه زخم را سریع تر بهبود می بخشد، کم ترین عوارض جانبی را داشته باشد و پس از بهبودی جوشگاهی برجای نگذارد ادامه دارد (3).
پارامومایسین از جمله آنتی بیوتیک هایی است که با مکانیسم مهار سنتز RNA و تغییرات لیپیدهای قطبی غشایی و سیالیت غشاء، اثر بازدارنده بر بقای انگل Leishmania دارد و می تواند موجب مرگ انگل گردد (4) در این زمینه مطالعات مختلفی تأثیر پارامومایسین را بر روی پروماستیگوت انگل Leishmania در شرایط برون تنی مشخص نموده است (5و6) و نتایج مثبتی در زمینه تأثیر دارو بر روی انگل در این شرایط به دست آمده است.
باتوجه به تهیه فیلم های دارویی حاوی 15 درصد پارامومایسین سولفات و 5/0 درصد جنتامایسین سولفات جهت مشخص نمودن چگونگی آزاد شدن دارو، طول مدت آزاد شدن دارو از فیلم و اثرات بیولوژیک دارو بر انگل در شرایط برون تنی این مطالعه طراحی گردید و اثرات آن بر تکثیر پروماستیگوت انگل در پلیت های حاوی محیط کشت مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها
در پلیت های حاوی دیسک دارویی تا شعاع 3 سانتی متری پروماستیگوت های انگل به صورت مرده و دژنره شده مشاهده شدند و هیچ نشانی حاکی از رشد و تکثیر انگل وحود نداشت. در لام های مستقیم تهیه شده از سطح محیط کشت پلیت های حاوی دیسک دارونما و بدون دیسک، انگل مطابق مشاهدات قبلی در حال تکثیر بود.
به طوری که امکان مشاهده کولونی های تکثیر یافته پروماستیگوت ها در سطح پلیت وجود داشت توزیع انگل ها برحسب وضعیت حیات به تفکیک نوع پلیت در جدول شماره 1 ارائه گردیده است و نشان می دهد که از هر 100 پروماستیگوت شمارش شده در پلیت های حاوی دیسک دارونما و بدون دیسک، تعداد 98 عدد در حال فعالیت بوده و 2 درصد انگل ها، حیات خود را از دست داده بودند.
این وضعیت در پلیت های حاوی فیلم دارویی معکوس بود و کمتر انگل زنده ای به چشم می خورد. به طوری که نسبت انگل های مرده یا دژنره شده حدود 95 درصد پروماستیگوت ها را تشکیل می داد. نسبت ها بین پلیت های حاوی دیسک دارویی با دو پلیت حاوی دیسک حاوی پلاسبو و شاهد معنی دار بودن اختلاف رشد و حیات را نشان داد ( 0001/0P< ). ولی این آزمون بین گروه پلاسبو و شاهد اختلاف نداشت(N.S ).
از طرف دیگر نسبت رشد و زنده ماندن انگل ها در پلیت های حاوی دیسک پلاسبو و پلیت های شاهد حدود 20 برابر گروه داروی مؤثر بوده است.
بحث
تحقیق نشان داد که پروماستیگوت های کشت داده شده در پلیت های حاوی دیسک داروئی پس از مدت 1 هفته تا حدود 95درصد به صورت مرده و دژنره شده یافت می شوند.
در مطالعه EL-On پروماستیگوت های انگل Leishmania در محیط RPMI 1640 به میزان 100 میکروگرم در میلی لیتر پارامومایسین مجچاور شدند. محیط حاوی انگل و دارو در درجه حرارت 28 درجه سانتیگراد نگهداری شدند و تنها تعداد کمی از پروماستیگوت ها توانستند در محیط زنده باقی بمانند (5). در مطالعه دیگری توسط همین محقق پروماستیگوت های انگل Leishmania جدا شده از بیماران در محیط کشت حاوی 100 میکروگرم در میلی لیتر پارامومایسین کشت داده شدند و مشاهده گردید 85 تا 5/99 درصد پروماستیگوت ها ظرف 4 روز تماس با دارو نابود شدند. (6).
لیشمانیوز یکی از شایع ترین بیماری های انگل در مناطق گرمسیری است (7). هنوز درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و از طرف دیگر درمان سیستمیک لیشمانیوز دارای عوارض و هزینه های خاص خود می باشد و باید این درمان برای موارد خاص درنظر گرفته شود. پارامومایسین آنتی بیوتیکی از گروه آمینوگلیکوزیدها است.
ترکیبات مختلفی از آمینوزیدین موضعی بر روی پوست حیوانات و انسان برای درمان لیشمانیوز آزمایش شده است (8) به منظور تأثیر دارو، در این تحقیق شکل فیزیکی جدیدی از دارو تهیه شد و جهت بررسی چگونگی آزادسازی ماده مؤثر از فیلم پایه آن، مطالعه بر روی پروماستیگوت های محیط کشت انجام گرفت.
این تحقیق همچنین نشان داد که مجموعه ترکیبات تشکیل دهنده پایه دارو دارای پتانسیل مناسبی ازنظر آزادسازی بسیار تدریجی دارو هستند و دوام این آزادسازی تا حدی است که قادر است رشد پروماستیگوت های انگل Leishmania را در روزهای پی در پی کنترل نماید.
فیلم های تهیه شده در این مطالعه، شکل جدیدی از دارو است که آزاد شدن تدریجی آن باعث تماس مداوم انگل با دارو می گردد و در نتیجه تأثیر بیشتری در از بین بردن انگل دارد. بدین ترتیب می توان با توجه به نتایجی که از ادامه این تحقیقات بر روی مدل حیوانی صورت می گیرد این سیستم درمانی را بر روی انسان تطبیق داد و پیش بینی نمود که این روش درمانی می تواند به عنوان یکی از روش های آسان درمانی با کم ترین عارضه معرفی گردد.
لذا پیشنهاد می شود این بررسی با دوزهای مختلف برای تعیین مؤثرترین دوز کشندگی آن بر روی پروماستیگوت های انگل لیشمانیا ماژور صورت گیرد و مطالعاتی بر روی مدل های حیوانی طراحی شود.