مفهوم ابر بازسازی گلیکوژن و پایه های زیستی و شیمیائی آن
مفهوم پرباری گلیکوژن یا ابر بازسازی (Super Compensation) بیشتر از هر مفهوم علمی و پژوهشی دیگر در سالهای اخیر مورد بهره برداری مربیان و ورزشکاران ، بویژه ورزشکارانی که در رویدادهای استقامی (بیشتر از 90 دقیقه) یا در رقابتهای چند رشته ای شرکت می کنند، بارگیری کربو هیدرات توصیه می شود.
پرباری گلیکوژن یک پدیده متکی به ورزش تغذیه است که پی آمد آن افزایش یافتن محتوای گلیکوژن ماهیچه ها در دوره بازگشت به استراحت و رسیدن آن به کمیتی بالاتر از حد استراحتی پیش از ورزش است. این پدیده به حدی مؤثر و قوی است که د ر نخستین بررسی پژوهشی معلوم شد که با استفاده از این روش ویژه ، می توان محتوای گلیکوژن ، ابتدا گلیکوژن ماهیچه را تا 2 برابر معمول هم افزایش داد. برای وقوع پدیده ابر بازسازی گلیکوژن ماهیچه را تا 2 برابر معمول هم افزایش داد. برای وقوع پدیده ابر بازسازی گلیکوژن ماهیچه را تا 2 برابر معمول هم افزایش داد. برای وقوع پدیده ابر بازسازی گلیکوژن، ابتدا گلیکوژن ماهیچه را با کار کردن روی دوچرخه کارسنج، به روش متناوب کار شدید – استراحت، بطور کامل تهی و مصرف می کنند.
سپس در دوره بازگشت به استراحت که بدون حرکت می باشد، به فرد مورد آزمون غذای کاملاً سرشار از قندها می خورانند. این برنامه غذائی ممکن است برای 2 تا 3 روز ادامه یابد. در پایان، اندازه گیری مقدار گلیکوژن ماهیچه ها نشان می دهد که با این روش، محتوای گلیکوژن به دو برابر مقدار پیش از ورزش می رسد.
با استفاده از یک دوچرخه کارسنج و دو ورزشکار می توان همزمان پدیده ابر بازسازی گلیکوژن در پای رکاب زننده و پای استراحت داشته یک فرد را هم بررسی و مقایسه کرد. برای این منظور، مطابق شکل پایین ، یکی از دو فرد با پای راست و دیگری با پای چپ روی یک دوچرخه کارسنج، رکاب می زند و به این ترتیب، در یک فرد ماهیچه های پای راست و در دیگری ماهیچه های پای چپ سرانجام، به درماندگی کامل می رسد که این خود به معنی تهی شدن کامل گلیکوژن ماهیچه ای خواهد بود. سپس ماهیچه پهن پهلوئی ران در هر فرد مورد آزمون نمونه برداری سوزنی برای تعیین کردن مقدار گلیکوژن آن، قرار می گیرد. در روزهای اول تا پنجم از دوره استراحت کامل و بازگشت به حد استراحتی، غذاهای سرشار از قندها تجویز شده و همه روزه محتویات گلیکوژن ماهیچه مورد نظر اندازه گیری می شود. نتایج این گونه پژوهش در شکل پایین ترسیم شده است.
شکل : نمایشی از روش کلاسیک بررسی تأثیر تهی شدگی زیاد ورزشی گلیکوژن بر میزان و مقدار بازسازی شده این ماده قندی مرکب. این تأثیر به ابر بازسازی گلیکوژن موسوم است. برای شرح بیشتر به متن مراجعه شود. بر پایه اطلاعات مأخذ شماره 3 رسم شده است. مربع سمت راست از مأخذ شماره 25.
کاهش شدید گلیکوژن ماهیچه ای گذرگاههای زیست ساختاری آن را فعال می کند. در این گونه موارد، میزان ورود گلوکز از خون به ماهیچه ها هم افزایش می یابد. با فراهم بودن گلوکز، از راه تغذیه زیاد کربوهیدراتها و فعال بودن مسیرهای سازنده گلیکوژن، پدیده ابر بازسازی رخ خواهد داد. جالب تر اینکه اگر فرد در دوره استراحت ابتدا به مدت سه روز غذای چرب و پروتئین مصرف کند و بعد به غذای قندی یا کربوهیدراتی روی آورد، بازسازی گلیکوژن بسیار بیشتر از پدیده های اولیه ابر بازسازی خواهد بود. مکانیسم این جبران سازی فوق العاده چندان روشن نیست، اما مصرف چربیها می تواند مسیر متابولیسم گلوکز را به سوی ساخته شدن بیشتر گلیکوژن تغییر دهد. گذشته از این، کاهش شدید ورزشی گلیکوژن و سپس مصرف کربوهیدرات زیاد میزان ذخیره سازی گلیکوژن را بسیار بیشتر از معمول افزایش می دهد.