فرا گیری تکنیک های مختلف یادداشت برداری خود یک هنر است . چنان چه نظام منظمی از یادداشت برداری را متناسب با نوع مطالعه خود پیدا کنیم و در موقعیت های مختلف ، یادداشت برداری نماییم به طوری که آنها صحیح و قابل درک باشند ، گام بزرگی در موفقیت و پیشرفت خود برداشته ایم . ما هنگام مطالعه ، اطلاعات زیادی را بدست می آوریم ، ولی به یاد سپردن تمامی آنها غیر ممکن است . بنا براین مهارت در یادداشت برداری به سود ما خواهد بود . البته یادداشت برداری به این معنی نیست که تمام کلماتی را که استاد می گوید و یا از کسی می شنویم و یا تمام مطلب طولانی یک قسمت از کتاب یا مجله را بازنویسی کنیم ، بلکه باید اصول یادداشت برداری را بیاموزیم و آن این است که تصمیم بگیریم چه زمان ، چگونه و با چه طول و تفضیلی یادداشت برداریم . برای یک یادداشت برداری خوب به تمرین زیادی نیاز داریم .
چرا یادداشت برداری می کنیم ؟
هدف از یادداشت برداری این است که در هنگام مطالعه بتوانیم از آن استفاده کنیم . زمان مطالعه برای تهیه مقاله یا گزارش ، امتحان و ... دز می یابیم که نیازمند استفاده مجدد از مطالب بیشتری هستیم که در کلاس درس یا همایش شنیده ایم .
بنا بر این لازم استبرخی از یادداشت ها را به عنوان ”ثبت دایم “ داشته باشیم تا به جای مراجعه به متن اصلی یا بخاطر آوردن آن چه در کلاس شنیده ایم به سرعت به آن رجوع کنیم . یادداشت برداری می تواند به درک و یادگیری مطالب کمک کند . ما مقدار زیادی از آنچه را که خوانده ایم نمی توانیم به یاد آوریم مگر آنکه آنها را به طور مرتب یادآوری و مرور کنیم .
این نکته برای حافظه دراز مدت لازم است . اگر یادداشت برداری با کلمات ساده (یا به زبان خودمان ) باشد . به ضبط (نگهداری ) مطالب در حافظه مان کمک می کند . با خلاصه کردن نظریه ها ، استدلال ها و مفاهیم به شکل یادداشت ، درک بهتری از مطالب به دست می آوریم و هدف خود را نیز بیشتر بر درک مطالب قرار می دهیم ، نه نوشتن کلمه به کلمه آنچه گفته اند یا شنیده شده است .
روش های یادداشت برداری
روشی به عنوان بهترین روش یادداشت برداری وجود ندارد . بهترین روش یادداشت برداری به عملکرد شخص مربوط است و آن انعکاسی است از سبک یادگیری ، چگونگی کار ذهن و زمان موجود برای یادداشت برداری . هنگام یادداشت برداری باید در نظر داشته باشیم از چه منبعی یادداشت بر می داریم (از تدریس استاد ، از یک کتاب درسی ، از یک سخنرانی و ...) و چه کاری را می خواهیم انجام دهیم . یادداشت برداری از منابع متفاوت ذکر شده ، رویکردهای متفاوتی را طلب می کد . روش یادداشت برداری شما از یک کلاس درس با روش یادداشت برداری از یک کتاب درسی ممکن است متفاوت باشد . هر چه مطالب منبع اطلاعاتی شما پیچیده تر باشد ، برای کمک به درک مطلب ، یادداشت برداری شما باید مفصل تر باشد .
حاشیه نویسی
یک راه یادداشت برداری ، حاشیه نویسی بر کتابی است که می خوانید . بسیاری از افراد از نوشتن مطلب روی کتاب اکراه دارند . اگر کتاب امانت باشد حق با شماست در این مورد بهتر است قسمت ها و صفحات مهم را با برچسب مشخص نمایید .
اما چنانچه کتاب متعلق به شماست می توانید در موقع خواندن بر آن حاشیه نویسی کنید . کتابهای درسی متعلق به خودتان لازم نیسست به صورت یک کتاب دست نخورده نگهداری شوند .
راه های معمول حاشیه نویسی بر کتاب درسی
- خط کشیدن زیر نکات مهم
- برجسته کردن نکات مهم با استفاده از ماژیک های فسفری
- استفاده از حاشیه کتاب برای گذاشتن علامت ” ؟ “ یا نوشتن ”موافقم “ یا ”مخالفم “ یا گذاشتن تیک یا ”ד و ...
- برجسته کردن ، خواندن کتاب را سریعتر و آسانتر می سازد . زیرا ، هنگام دوباره خواندن کتاب یا مقاله ، تنها بخش های برجسته شده آن نیاز به بازخوانی دارند. اشکال این روش این است که که چون شما مطالب را به بیان خود باز نویسی نمی کنید ممکن است درک کاملی از معنی آن نداشته باشید . و در این روش گاهی مجبور می شوید کل کتاب را دوباره بخوانید . برای رفع این اشکال ، ابتدا مطمئن شوید که آنچه خوانده اید درک کرده اید و سپس مقدار کافی از آن را برجسته نمایید ، به طوری که بدون خواندن دوباره کل کتاب ، برای شما قابل درک باشد .
یادداشت برداری نوشتاری
دو نوع یادداشت برداری نوشتاری وجود دارد : خطی و طرح واره (نقشه ذهنی )
یادداشت برداری خطی یا زنجیره ای معمولی ترین راه تهیه یادداشت است . رای این نوع یادداشت برداری شما ابتدا مطالب را می شنوید یا می خوانید ، سپس اطلاعات بدست آمده را را به همان ترتیبی که در متن اصلی آمده است با بیان خودتان ثبت می کنید که ممکن است به دو صورت انجام گیرد : 1- تهیه خلاصه مطالب 2- یادداشت نکات عمده .
تهیه خلاصه مطالب ) خلاصه نویسی)
این نوع یادداشت ها خلاصهای است از آنچه می خوانید یا می شنوید ، تنها کافی است اطلاعات و نظریات کلی را از آن چه می خوانید یا می شنوید ، به صورت خلاصه و بیان خود بنویسید . چون این یادداشت ها به بیان خودتان است درک شما از مطلب بیشتر خواهد بود و یادداشت ها دقیقا به همان صورت می تواند برای تهیه مقاله و یا گزارش مورد استفاده قرار گیرد . البته تدوین و تنظیم نظریات و استدلال های نویسنده (یا گوینده ) با بیان خودتان وقت گیر است ولی بسیار مفید خواهد بود .
یادداشت نکات عمده
این روش یادداشت برداری را همه می پسندند در این روش تنها واژه ها و عبارات کلیدی متن یادداشت می شوند . یادداشت ها می توانند پشت سر هم شماره گزاری شوند و یا برای طبقه بندی مطالب از عنوانها ، زیر عنوانها و فاصله گذاری ها استفاده شود . این کار دنبال کردن و به خاطر سپردن نوشته ها را آسان می سازد . با این حال ممکن است این روش از روش قبلی ”خلاصه نویسی “ طولانی تر باشد .