برای کودکان یاد گرفتن تفاوت بین حقیقت و دروغ و افسانه نیاز به زمان دارد . برای حتی کودکان کلاس اولی هم درک این واقعیت مشکل است .
دکتر ژان پیاژه علت دروغ گویی را چنین بیان می کند : کودکان تا حدود چهار سالگی بر اساس خشنودی والدینشان رفتار می کنند . بدین معنا که (( هر چیز مامان و بابا رو خوشحال کنه خوبه و هر چیز باعث بشه عصبانی و ناراحت بشن بده )) .
پس اگر کودکی گلدان مورد علاقه مادرش را شکست برای جلوگیری از عصبانی شدن مادر ، می گوید که گلدان را نشکسته .
برای اینکه از دروغ گویی کودک بکاهید می توانید از روشهای زیر استفاده کنید :
- سعی کنید خودتان الگوی رفتاری خوبی برای فرزندتان باشید . کودکان هر چه ببینند و بشنوند ، یاد می گیرند و آنرا اجرا می کنند . بخصوص اگر چیزی که می بینند ، رفتار و گفتار والدینشان باشد -که مورد علاقه آنهاست . پس بهتر است بکوشیم تا با رفتار درست خود ، الگوی مناسبی برای کودک باشیم .
- کودک را در موقعیتی قرار ندهید که مجبور شود دروغ بگوید . مثلا کودک شما گلدانی را شکسته ، شما سراسیمه به سمت او می روید و می گویید (( تو گلدان را شکستی ؟ )) مشخص است که او در این شرایط دروغ خواهد گفت : (( نه )) . اگر مطمئن هستید که کودک کاری را انجام داده ، انکار کودک را نادیده بگیرید و به اصل ماجرا بپردازید و از کودک سؤال نکنید . به جای سؤال کردن به صورت یک جمله خبری به کودک بگویید چه کاری انجام داده است . بهتر است در این مثال مادر بگوید : (( واقعا از دستت عصبانی شدم چون گلدان را شکستی ! ))
- به کودک بگویید ، اگر راست بگوید کمتر جریمه می شود و اگر دروغ بگوید جریمه اش دو برابر می شود . به گفته خود عمل کنید . تنبیهی که در نظر می گیرید نباید آنقدر سخت باشد که کودک ترجیح دهد دروغ بگوید . در این صورت او برای فرار از تنبیه دروغ می گوید و شانسش را امتحان می کند . اگر شما نفهمید که او دروغ گفته ، او از تنبیه فرار کرده است و اگر بفهمید هم چیزی از دست نداده است .
- ابتدا کودک را برای عمل نادرستش مثل شکستن گلدان تنبیه کنید . و بعد به مسأله دروغ گویی او بپردازید . یعنی دو تنیبه جداگانه که نباید خیلی شدید باشد . و علت هر دو را برایش توضیح دهید .اگر تنبیه بی اجازه دست زدن به شکلاتها این است که تا دو روز از خوردن شکلات محروم باشد ، به خاطر دروغ گویی دو روز دیگر هم اضافه می شود . به این ترتیب کودک می فهمد که اگر راست بگوید جریمه اش نصف خواهد شد .
- سعی کنید راست گویی را در کودک تقویت کنید . اگر کودک شما شیشه مربا را شکسته و به جای اینکه بگوید ( من نکردم ) بگوید ( ببخشید ) او را به خاطر راستگویی اش تشویق کنید و بعد برای شکستن شیشه مربا جریمه تعیین کنید یا اگر کودک به شما راست گفت که کجا رفته است به او بگویید به خاطر راستگویی اش به او اطمینان دارید و باز هم به او اجازه خواهید داد که جاهای بیشتری برود . اگر کودک شما قبل از اینکه شما بفهمید خودش کارش را اعتراف کرد ، جریمه کمتری برای او در نظر بگیرید . البته باید مراقب باشید که فریب کودک خود را نخورید .